کشف رازهای زندگی طبقه متوسط در چهارمین فیلم فرهادی

به گزارش خبرنگار مهر، فرهادی د‌ر چهارمین فیلم خود به شکلی معجزه‌آسا هم اقبال منتقدان را به دست آورده و هم در جشنواره‌های خارجی با استقبال روبرو شده است. استقبال مخاطب داخلی از فیلم می‌تواند زنجیره موفقیت‌های آن را کامل کند.

امتیازها:

"درباره الی" در نگاه اول نسبت به "چهارشنبه‌سوری" مضمونی ملایم و معتدل دارد. گرچه در لایه‌های زیرین می‌توان رگه‌هایی از مایه‌های مورد علاقه فیلمساز را یافت. "درباره الی" تصویری باورپذیر از موقعیتی تکان‌دهنده و تلخ است. تلخی فیلم حاصل بحرانی است که مرگ الی آن را عیان می‌کند و واقعیتی که پیش چشم مخاطب قرار می‌دهد.

فیلم در کنار روایت یک ماجرای هراس‌انگیز زوال ارزش‌های اخلاقی را ترسیم می‌کند و فروپاشی باورها را هشدار می‌دهد. پایان فیلم گرچه با حل و فصل شدن ماجرا همراه است، اما فیلمساز بر تنهایی سپیده تاکید می‌کند. سپیده در گوشه آشپزخانه نشسته و ویلا در سکوتی مرگبار فرورفته است. بحران پایان ندارد، مرگ الی واقعیت‌هایی را آشکار کرده که انکار آنها دیگر امکانپذیر نیست.

فرهادی در "درباره الی" مسیری کاملا متفاوت با "چهارشنبه‌سوری" دنبال کرده، گرچه ساختمان اصلی قصه شبیه بیشتر کارهای فرهادی درباره روابط انسانی، پیچیدگی‌ها و لایه‌های مختلف آن است. اما ساختار تصویری فیلم و قالب آن با "چهارشنبه‌سوری" تفاوت دارد. "درباره الی" یک درام پرشخصیت است و نمایش یک وضعیت که از سکون به بی‌تعادلی می‌رسد و در پایان شکنندگی این آرامش و پوسته ظاهری خوشبختی و سرخوشی بیشتر از پیش روشن می‌شود.

فرهادی استاد نمایش چنین موقعیت‌هایی است و به خوبی می‌داند چطور با نمایش جزئیات این تغییر موقعیت را به نمایش بگذارد. در "درباره الی" ظاهر بازیگرها پس از غرق شدن دختر جوان تغییر می‌کند، چهره‌ها به هم می‌ریزد و در نگاهها نوعی استیصال به چشم می‌خورد.

واکنش عصبی شخصیت‌ها و تنش‌هایی که در روابط زوج‌ها به وجود می‌آید بحران را برای مخاطب فیلم باورپذیرتر می‌کند. فیلم از بیننده‌اش پیش است، کارگردان می‌تواند تا آخرین لحظه مخاطب را در تعلیق نگه دارد و او را غافلگیر کند. ورود نامزد الی در یک سوم پایانی فیلم موتور درام را دوباره روشن می‌کند و این فرصت را به وجود می‌آورد که زوایای دیگر شخصیت الی و همراهانش در سفر روشن شود.

فرهادی پیش از این در "چهارشنبه‌سوری" ثابت کرده بود می‌داند چطور بیننده‌اش را همراه قصه‌ای کند که هر لحظه ممکن است آدم‌های درگیرش واکنشی غریب و غیر قابل پیش‌بینی داشته باشند. او به خوبی بحران را نمایش می‌دهد. سکانس غرق شدن الی و تلاش پیمان، احمد و... برای نجات او با دوربین روی دست فیلمبرداری شده و حس ترس و اضطراب را به مخاطب منتقل می‌کند.

یکی از امتیازهای فیلم این است که ذهن مخاطب را درگیر کشف واقعیت ماجرا می‌کند، رازآلودگی و ابهامی که در شخصیت الی وجود دارد، تصمیم‌گیری درباره آنچه بر او گذشته را سخت می‌کند، بیننده پس از پایان فیلم همچنان درگیر پیچیدگی‌هایی است که این درام انسانی داشته است.

احیاکننده سینمای اجتماعی:

"درباره الی" خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین را به دست آورده و در جشنواره فیلم فجر و ترایبکا تحسین شده است. چهارمین فیلم فرهادی نماینده سینمایی است که عده‌ای باور دارند خورشید اقبالش در جهان غروب کرده است.

فرهادی نه از نسل فیلمسازانی است که زمانی با تقلید از عباس کیارستمی موفقترین کارگردان سینمای ایران در یک چشم‌انداز بین‌المللی می‌خواستند قله‌های جشنواره‌های معتبر اروپایی را فتح کنند و نه مانند کارگردان‌هایی که به میل و سلیقه جشنواره‌های داخلی فیلم می‌سازند، در مسیر قواعد و مقررات رسمی سینمای ایران قدم برداشته است.

او توانسته با چهار تجربه سینمایی زنده‌کننده سینمای اجتماعی باشد، سینمایی که در دهه 50 و اواسط دهه 70 دوران رشد و بلوغ را پشت سر گذاشته و مدتی است فیلمساز شاخص نداشته است. فرهادی احیاکننده سینمای اجتماعی است، سینمایی که تصویری واقعی و تکان‌دهنده از زندگی معاصر در جامعه ایران ترسیم می‌کند و البته این درام‌های اجتماعی به دلیل عمق شخصیت‌ها و درستی روابط درباره انسان امروز هم هست و این امتیاز ماندگاری فیلم‌های فرهادی را بیشتر می‌کند.

بازیگری:

فرهادی به استناد چهار فیلم و یک مجموعه‌ای که کارگردانی کرده بازیگری را می‌شناسد و می‌کوشد از بازیگرها در فیلم‌هایش تصویری دیگرگون ارائه دهد. بازی‌ها در فیلم‌های این کارگردان کاملا واقعگرا و بدون اغراق هستند. در "درباره الی" این ویژگی به کمال دیده می‌شود.

او در کنار استفاده از بازیگران حرفه‌ای مانند گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی و شهاب حسینی از مانی حقیقی و پیمان معادی هم در نقش‌هایی خاص استفاده کرده است. یکدستی بازی‌ها نشان می‌دهد فرهادی قواعد بازی گرفتن از بازیگران حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای را می‌داند و در هماهنگ کردن بازی‌ها به نفع فیلم مهارت دارد.

از میان بازیگران این فیلم ستایش‌شده تنها حسینی سیمرغ بلورین بهترین بازیگری را از جشنواره بیست و هفتم به دست آورد که البته این جایزه به خاطر این فیلم و "سوپراستار" به او اهدا شد. "درباره الی" می‌توانست در بازیگری جوایز بیشتری دریافت کند. فراهانی، حقیقی و معادی می‌توانستند اختتامیه جشنواره بیست و هفتم را با یک سیمرغ ترک کنند.

حواشی:

فرهادی مثل همیشه بهار پارسال فیلمبرداری "درباره الی" را در سکوت خبری آغاز کرد. بازیگران و عوامل فیلم از هر گونه مصاحبه و ارتباط با رسانه‌ها منع شدند تا خبری از فیلم داده نشود. فرهادی برای آنکه بازیگران با شخصیت‌ها همراه شوند در تمرین‌های مفصل و طولانی پیش از فیلمبرداری بخش‌هایی از روابط شخصیت‌ها را که در فیلم نمی‌بینیم با آنها تمرین می‌کرد تا بازیگران نسبت به شخصیت‌ها و گذشته آنها آگاهی بیشتری داشته باشند.

علیدوستی تنها بازیگری است که از "چهارشنبه‌سوری" به "درباره الی" آمد و فرهادی تلاش کرد ترکیبی تازه از بازیگران را کنار هم قرار دهد. صابر ابر که در "دایره زنگی" حضور داشت در "درباره الی" نقش جدی و کوتاه را تجربه کرد. گروهی با توجه به سوابق بازیگری ابر معتقد بودند این نقش مناسب او نیست، اما فرهادی اصرار داشت ابر نقش نامزد الی را بازی کند.

محمود رضوی تهیه‌کننده جوان "درباره الی" در سینمای حرفه‌ای چهره‌ای شناخته‌شده نیست و با اولین فیلمش به یکی از مهمترین تهیه‌کننده‌های سینما تبدیل شد. "درباره الی" قرار بود نوروز اکران شود اما به دلایلی نمایش آن به تعویق افتاد. بالاخره پیش از برگزاری انتخابات فیلم روی پرده رفت، در حالی که در فاصله نوروز تا خرداد شایعه‌هایی درباره توقیف آن به گوش می‌رسید. گروهی معتقدند نمایش فیلم در شرایط فعلی به زیان آن تمام شده و "درباره الی" می‌توانسته مخاطب بیشتری داشته باشد.

پیشنهاد:

تماشای "درباره الی" حوصله می‌خواهد، قصه فیلم کمی با تاخیر شروع می‌شود و تماشاگر باید تحمل دیدن مقدمه‌ای که کارگردان برای طرح مسئله اصلی برایش فراهم می‌کند داشته باشد. در این فیلم جزئیات اهمیت دارد و نمی‌توان بدون توجه به این جزئیات از دیدن "درباره الی" لذت برد.

توصیه می‌شود اگر صبر و تحمل ندارید و می‌خواهید یک داستان مفرح و سرگرم‌کننده ببینید و همراه با دیدن فیلم با بغل دستی‌تان صحبت کنید، این فیلم را انتخاب نکنید. "درباره الی" رازهایی دارد که در هر بار دیدن کشف می‌شوند و لذتی مضاعف برای تماشاگر به وجود می‌آورند.

"درباره الی" مانند کمدی‌های پرفروشی که این روزها روی پرده می‌رود پر از شوخی‌های سبک فیزیکی و کلامی نیست. جنس شوخی‌های فیلم، نوع روابط و فضایی که پیش چشمتان قرار می‌گیرد به دلیل شبیه بودن به واقعیت زندگی حیرت‌انگیز و جذاب است. دیدن فیلم تجربه خاصی است که باید با آگاهی اتفاق بیفتد.

فروش:

فیلم در یک هفته نخست نمایش 200 میلیون تومان فروش کرد. همزمانی اکران عمومی فیلم با بالا رفتن تب انتخابات این انتظار را به وجود می‌آورد که "درباره الی" نتواند آنطور که انتظار می‌رود در جذب مخاطب موفق باشد. فروش 200 میلیونی در یک هفته گرچه قانع‌کننده نبود، اما این امید را به وجود می‌آورد که "درباره الی" پرفروشترین فیلم اکران تابستان شود.

در هفته دوم فروش فیلم به 300 میلیون تومان رسید در شرایطی که جامعه درگیر مسئل پس از انتخابات بود و بعضی سینماهای شهر تعطیل بودند. این هفته با متعادل شدن شرایط "درباره الی" می‌تواند تماشاگر بیشتری جذب کند. هنوز هم چهارمین فیلم اصغر فرهادی امید اکران تابستان است، کارگردانی که فیلم پرمخاطب "چهارشنبه‌سوری" را در کارنامه دارد.