شهرهای گم شده ای که بهتر بود پیدا نمی شدند

به گزارش خبرنگار مهر این شهرها که " بصنی " ، " جبی " و" سوق الاربعه " نام دارند در نقاط مختلف استان خوزستان واقع شده و در دوران خود شهرهایی آباد و پر رونق بودند که بعد از آن هر کدام به دلایلی از جمله حوادث طبیعی و غیر طبیعی دچار ویرانی شده و از بین رفته اند.

یک کارشناس باستان شناسی که تاکنون تحقیقات فراوانی برای یافتن شهرهای تاریخی مدفون شده در این منطقه جغرافیایی انجام داده است در گفتگو با خبرنگار مهر با اعلام اینکه با بررسی نقشه ها و اسناد تاریخی متوجه می شویم در خوزستان چندین شهر باستانی پیدا نشده وجود دارد گفت : من با تحقیقات خود در 10 سال اخیر موفق شده ام محل 3 مورد از آنها را کشف کنم ولی محل واقع شدن بقیه این شهرها همچنان نامعلوم است.

محل واقع شدن شهرهای " بصنی "، " جبی " و " سوق الاربعه " در نقشه کتاب الاقالیم اصطخری

حمید رضا فرخ احمدی گفت : در سال 1374 ابتدا شهر " سوق الاربعه " که در واقع نام فارسی آن " چهارشنبه بازار " بوده است را در نزدیکی خرمشهر پیدا کردم ولی متاسفانه طرح نیشکر " میرزاکوچک خان " که یک سال بعد دقیقا در همین محل راه اندازی شد موجب نابودی بقایای این شهر شد.

 برای راه اندازی طرح نیشکر نه تنها بقایای شهر را تخریب کردند بلکه حتی خاک آن را بار کرده و در جاهایی دور ریخته اند.

شهر بصنی تا قرن پنجم و ششم هجری به حیات خود ادامه داد ولی بعد از آن مورد حمله قرار گرفت و برای همیشه نابود شد که به نظر می رسد ادامه آن حمله نابودگر هم اکنون هم با بی توجهی مسئولان و از سوی قاچاقچیان و غارتگران اشیاء عتیقه ادامه دارد.

حمیدرضا فرخ احمدی

استان خوزستان به دلیل موقعیت ویژه و منحصر به فرد خود از جمله وجود رودخانه های پر آب و دشتهای جلگه ای حاصلخیز از گذشته های دور تا کنون محل سکونت و محل شکل گیری بخشهایی از تمدن بشری بوده است به گونه ای که در گوشه گوشه این منطقه شهرها و روستاهایی پر رونق وجود داشته است.

بسیاری از این شهرها به شکل طبیعی پس از خالی شدن از سکنه در گذر زمان یا بر روی ویرانه هایش شهری جدید بنا نهاده شد و یا بقایای آن با مدفون شدن زیر خاک از جلو چشمها رخت بربست.

این کارشناس باستانشناسی در ادامه با اشاره به ادامه تحقیقات خود گفت : در سال 1377 یکی دیگر از شهرهای تاریخی خوزستان به نام " بصنی " که در 28 کیلومتری جنوب شوش در نزدیکی بخش شاهور قرار می گرفت و در دوره اسلامی شهری بزرگ و پر سکنه بود را کشف کردم.

فرخ احمدی تاکید کرد : این شهر تا قرن پنجم و ششم هجری به حیات خود ادامه داد ولی بعد از آن مورد حمله قرار گرفت و برای همیشه نابود شد که به نظر می رسد ادامه آن حمله نابودگر هم اکنون هم با بی توجهی مسئولان و از سوی قاچاقچیان و غارتگران اشیاء عتیقه ادامه دارد.

بنا به گفته این محقق مردم شهر " بصنی " در زمان رونق محصولات فراوانی برای عرضه به بازارها تولید می کردند اما مهمترین محصول آنها که از شهرتی جهانی نیز برخوردار بود پرده هایی نفیس و قیمتی بود که از راه خلیج فارس آن را به همه نقاط جهان صادر می کردند.

مردم شهر " بصنی " در زمان رونق محصولات فراوانی برای عرضه به بازارها تولید می کردند اما مهمترین محصول آنها که از شهرتی جهانی نیز برخوردار بود پرده هایی نفیس و قیمتی بود که از راه خلیج فارس آن را به همه نقاط جهان صادر می کردند

فرخ احمدی

بنا بر اسناد تاریخی همه پرده های تولید شده در بصنی بر گوشه ای از خود علامتی با عنوان " ساخت بصنی " مشابه آنچیزی که امروزه مارکهای معروف هم در تولید و صادرات کالای خود برای جلوگیری از تقلب رعایت میکنند وجود داشته است.

حمید رضا فرخ احمدی در ادامه گفتگوی خود با خبرنگار مهر به محل سومین شهر تاریخی که در تحقیقات خود یافته است اشاره کرد و گفت : در تابستان سال 1387 نیز شهر پر اهمیت و مهم " جبی " که پیش از اسلام نام آن " گبان " بوده را در منطقه " دارخوین " در فاصله بین شهرهای خرمشهر و شادگان پیدا کردم.

این کارشناس باستانشناسی با برشمردن دلایل اهمیت شهر " جبی " تاکید کرد : این شهر در زمان رونق خود بیش از 270 هکتار وسعت داشته و اسناد و شواهد باقی مانده نشان می دهد شهری با صفا و سرسبز با معماری کوچه باغی بوده است.

فرخی احمدی تاکید کرد : شهر جبی محل زندگی و کار دو دانشمند برجسته و مطرح جریان فکری " معتزله " که نسبت پدر و پسری داشته اند به نامهای " ابوعلی و ابوهاشم جبایی " نیز بوده است.

ابوعلی و ابوهاشم جبایی از بزرگان نحله فکری " معتزله " از جمله اولین کسانی بودند که قرآن را به زبان فارسی تفسیر کرده و به این جریان فکری مترقی رونق فراوانی بخشیدند.

فرخ احمدی با اشاره به احتمالاتی که در رابطه با چگونگی ویران شدن شهر جبی وجود دارد تاکید کرد : به احتمال زیاد این شهر در قرن پنجم هجری به دلیل وقوع یک سیلاب بزرگ از میان رفته است.

این پژوهشگر باستانشناسی یادآور شد : به شهر " جبی " در زمان جنگ هشت ساله ایران و عراق نیز آسیبهای جدی وارد شد و هنوز هم گلوله های عمل نکرده در گوشه و کنار  آن یافت می شود، از سوی دیگر حفاریهای شرکت نفت نیز روز به روز به منطقه ای که جبی در آن واقع شده نزدیکتر می شود. 

نباید برای طرحهای توسعه ای هویت و ارزشهای تاریخی ملت را از بین برد چرا که بدون تردید حفظ نشانه های هویتی هر ملتی از گذشته های دور و رساندن به آیندگان به اندازه اهمیت توسعه و پیشرفت ارزشمند و مهم است

توجه ویژه به شهر فارسی زبان جبی که محل زندگی دو اندیشمند برجسته نیز بوده است به دلیل واقع شدن در منطقه ای که هم اکنون اغلب ساکنان آن را عربها تشکیل می دهند برای پیشگیری از بحثهای تجزیه طلبانه ضروری و لازم است اما متاسفانه در این رابطه هیچ توجهی صورت نمی گیرد.

آنگونه که این کارشناس باستان شناسی می گوید؛ شواهد و اسناد نشان می دهد در منطقه آبادان و خرمشهر و به خصوص در نزدیکی شادگان، 6 شهر تاریخی وجود دارد که هنوز محل دقیق آنها پیدا نشده است و احتمال آن نیز وجود دارد که طرحهای توسعه ای بقایای آنها را بین برده باشد. 

این باستانشناس تاکید کرد : نباید برای طرحهای توسعه ای هویت و ارزشهای تاریخی ملت را از بین برد چرا که بدون تردید حفظ نشانه های هویتی هر ملتی از گذشته های دور و رساندن به آیندگان به همان اندازه توسعه و پیشرفت ارزشمند و لازم است.

فرخ احمدی ابراز امیدواری کرد سازمان میراث فرهنگی و حتی نهادهای امنیتی برای حفاظت و مراقبت از این محوطه ها و شهرهای تاریخی اقدامات لازم را هر چه سریعتر انجام دهند تا بیش از این شاهد تخریب آنها نباشیم.