گزارش تفصیلی شورای نگهبان پیرامون دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

به گزارش خبرگزاری مهر، متن گزارش تفصیلی شورای نگهبان پیرامون دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که در راستای اطلاع رسانی این شورا درباره نحوه نظارت بر انتخابات مذکور تهیه شده و حاوی اقدامات صورت گرفته توسط شورای نگهبان و  اسناد و مکاتبات مهم مربوط به آن است به شرح زیر می‌باشد.

مقدمه

شورای‌ نگهبان علاوه بر پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی و احراز عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای‌اسلامی با موازین شرع و قانون اساسی، به موجب اصل نود و نهم، یکصد و پانزدهم، یکصد و هجدهم و بند نهم از اصل یکصد و دهم قانون‌اساسی و قوانین عادی منبعث از آن، مسئولیت نظارت بر انتخابات ریاست‌جمهوری را برعهده دارد و تنها مرجع عالی رسیدگی به شکایات و اعتراض‌ها پیرامون جریان انتخابات می‌باشد لذا با رصد کردن مستمر، به‌موقع و دقیق امور، مجموع اعتراض‌ها و شکایات را پس از دریافت، دسته‌بندی کرده و با بکارگیری تمامی ابزارهای قانونی، آنها را مورد رسیدگی قرار داده و در نهایت نسبت به صحت و یا عدم صحت انتخابات اعلام‌نظر می‌نماید.

براین اساس در پی برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و با توجه به مشارکت حداکثری مردم و تأثیر شگرف آن در تحکیم نظام، ترویج و گسترش مردم‌سالاری دینی و تجلی و ظهور دوباره و فراگیر دو عنصر توأمان "جمهوریت " و "اسلامیت " نظام، شورای‌نگهبان با درک شرایط و به منظور خنثی‌سازی توطئه‌ها و نیرنگ‌ها و تقویت همدلی‌ها برای نخستین بار در روند بررسی شکایات و اعتراضات، انجام اموری را وجهه همت خود قرار داد که گزارش تفصیلی آن در دو بخش اقدامات شورای‌نگهبان و بررسی شکایات جهت تنویر افکار عمومی منتشر می‌گردد.

اقدامات شورای‌نگهبان

آنچه در پی می آید مجموعه اقداماتی است که شورای نگهبان در جهت بررسی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری به منظور صیانت از آراء مردم شریف ایران اسلامی انجام داد. لازم به ذکر است که برخی از این اقدامات در انتخابات گذشته سابقه نداشته و شورای نگهبان با توجه به فضای موجود در جامعه و برای دستیابی به اطمینان بیشتر از سلامت انتخابات به انجام آنها پرداخت.

1- شورای نگهبان در راستای انجام وظایف نظارتی و حصول اطمینان از صحت و سلامت انتخابات، با دعوت از نمایندگان نامزدها برای حضور در محل این شورا ، جهت مشاهدة نحوة نظارت همه‌جانبه و توأم با دقت و احتیاط اعضای شورا بر جریان امور در روز برگزاری انتخابات، تلاش نمود که نامزدهای محترم را در جریان امر نظارت قرار دهد. در این راستا هر چهار نامزد محترم، نمایندگانی را معرفی و ضمن استقرار در شورای‌نگهبان و در اختیار گرفتن امکانات لازم، ارتباط سریع‌تر با مسئولین نظارتی داشته و پس از پایان رأی‌گیری نیز تا بامداد روز شنبه 23/3/88 از نزدیک شاهد تجمیع آراء بودند. (پیوست‌های شماره 1 الی 8)

2- در کمتر از سه روز بعد از جمعه 22 خرداد 88، شورای نگهبان علی‌رغم فقدان وظیفه با دعوت از نامزدهای معترض، آمادگی خود را برای استماع اظهارات و دریافت اسناد و مدارک آنها جهت فراهم‌آمدن امکان بررسی و رسیدگی بهتر و بیشتر اعلام نمود. این جلسه در شورای نگهبان، با حضور نمایندگان نامزدهای محترم، تشکیل و پیرامون نحوه رسیدگی به شکایت‌ها بحث و گفتگو شد.آقایان محتشمی‌پور، آخوندی و هاشمی به نمایندگی از سوی آقای میرحسین موسوی، آقای‌کرباسچی به نمایندگی از سوی آقای کروبی و آقای دانش جعفری به نمایندگی از سوی آقای محسن رضائی در شورای‌نگهبان حضور یافتند و به بیان نقطه نظرات خود پرداختند. لازم به ذکر است که نمایندگان مزبور خواستار حضور در جلسه عمومی شورای نگهبان نیز شدند. (پیوست‌های شماره 9 الی 12)

این در حالی است که نمایندگان محترم نامزدها، علاوه بر حضور در شورای نگهبان، روز سه شنبه 26 خرداد 88 در دیدار با مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به تفصیل مطالبشان را مطرح و معظمٌ‌له نیز با ارائه رهنمودهای لازم و ترغیب و توصیه آنان به خویشتن‌داری، خواهان پیگیری درخواست‌هایشان از مجرای قانونی شدند و شورای‌نگهبان را به ملاحظة اسناد و مدارک و شنیدن حرف‌ها و اعتراض‌های آنان و همچنین بررسی و اظهار نظر در چارچوب قانون و شرع توصیه فرمودند.

3- در روز شنبه30/3/88، در پی دعوت از نامزدهای معترض جهت حضور در جلسه عمومی شورای نگهبان، فقط آقای محسن رضائی از این امکان استفاده نمود و در جلسه عمومی شورای‌نگهبان حاضر شد و نقطه نظرات خود را به صورت مستقیم با اعضای محترم شورای نگهبان در میان گذاشت و در این جلسه مقرر شد با در اختیار قرار دادن فرمهای 28، بازشماری ده درصد (10%) صندوق‌ها در شش استان با حضور نمایندگان ایشان انجام پذیرد.(پیوست‌های شماره 13 الی15)

به محض معرفی نماینده آقای محسن رضائی، بازشماری در حوزه‌های مورد نظرآغاز شد‌که آراء استان کرمانشاه و نزدیک به نیمی از آراء شهرستان‌های استان فارس و بعضی از شهرستان‌های استان اصفهان و استان خوزستان با حضور نمایندگان آقای محسن رضائی، اعضاء هیأت اجرایی و ناظرین شورای نگهبان مورد بازشماری قرار گرفت.

پس از پایان بازشماری آراء و عدم وجود مغایرت محسوس بین آراء اعلامی و نتایج بازشماری، آقای محسن رضایی در تاریخ 2/4/88 با ارسال نامة شماره 332-01/م رسماً انصراف خود را از پیگیری شکایت‌های مطروحه اعلام نمود. (پیوست شماره 16) علاوه بر این شورای نگهبان آمادگی خود را برای بررسی موضوع با حضور دو نامزد دیگر (آقایان: مهدی کروبی و میرحسین موسوی) تکرار نمود و این امکان را مجدداً برای آنان فراهم ساخت تا چنانچه موارد مستند و یا قانونی و قابل طرح دارند و به هر دلیلی نتوانسته‌اند به صورت مکتوب یا از طریق نمایندگان خود مطرح سازند، بدین شیوه بتوانند نقطه نظرات خود را بیان نمایند.
با این حال علی‌رغم وجود قوانین اساسی و عادی در امر انتخابات و با توجه به برخوردار بودن کشور از سی سال سابقه درخشان در عرصه‌های‌گوناگون انتخابات، رفراندوم و همه‌پرسی و با عنایت به اینکه انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری با وجود اهمیت و اعتبار، اولین و آخرین انتخابات در نظام جمهوری اسلامی نبوده و نمی‌باشد، مع‌الاسف بعضی از نامزدهای محترم، اغلب به جای سلوک در بستر قانون و توسل به مراجع ذیربط برای پیگیری اعتراض‌ها و شکایت‌ها، با صدور بیانیه‌ها و دعوت از مردم برای حضور در خیابانها، موجب اخلال در طی مراحل طبیعی و قانونی انتخابات گردیدند.

4- شورای نگهبان، ‌علاوه بر تشکیل جلسة صبح سه‌شنبه مورخ 26/3/88 با نمایندگان سه نامزد معترض و علی‌رغم انقضاء مهلت قانونی برای دریافت و رسیدگی به شکایت‌ها و اعتراض‌ها، صرفاً برای حصول اطمینان بیشتر، این مهلت را با موافقت مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) برای پنج روز دیگر تمدید کرد. (پیوست‌ شماره 17)

5- متعاقب تجدید مهلت بررسی شکایت‌ها و اعتراض‌ها به ‌منظور استفادة احسن از فرصت‌های پیش‌آمده، شورای نگهبان دیدارهایی با مراجع‌عظام تقلید، علمای‌حوزه و شخصیت‌های شاخص و فعال در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی را در دستور کار قرار داد و در این راستا با عزیمت به شهر مقدس قم و دیدار با حضرات آیات عظام: مکارم شیرازی، جوادی آملی، صافی گلپایگانی، سبحانی، موسوی اردبیلی و حضرات آیات: امینی، مسعودی خمینی و در تهران با آیات و حجج اسلام: شاهرودی، ری‌شهری و ناطق نوری در این زمینه تبادل نظرهای لازم به عمل آمد. اعضای شورای نگهبان در دیدارها و ملاقات‌های خود با مراجع، علماء و شخصیت‌های دینی، سیاسی‌ و اجتماعی، ضمن ارائه گزارش از عملکرد نظارتی شورا در امر خطیر انتخابات، با بهره‌گیری از آگاهی‌ها و نظرات ارزشمند این بزرگواران، خصوصاً رهنمودهای ارائه شده از سوی مراجع عظام تقلید، آن ‌را سرلوحة کار خود در پیگیری‌ها و بررسی‌ اعتراض‌ها و شکایت‌ها قرار داد.

6- هم‌چنین شورای نگهبان در راستای تکمیل اسناد و مدارک و آگاهی از مشهودات و مسموعات مستند و قانونی برخی شخصیت‌های‌کشور، مکاتباتی با اغلب‌ آنان از‌ جمله‌ آقایان: لاریجانی، رئیس‌ِمحترم مجلس شورای اسلامی؛ پورمحمدی، رئیس محترم سازمان بازرسی کشور؛ قالیباف، شهردار محترم تهران؛ ری‌شهری، تولیت محترم آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و ... انجام داد تا چنانچه مطالب و مدارک مستندی در اختیار دارند جهت بهره‌برداری و فراهم آمدن امکان بررسی، تصمیم‌گیری و اظهارنظر به شورای نگهبان ارسال نمایند. (پیوست‌های شماره 18 الی 21)

7- علی‌رغم تعلل و عدم همکاری بعضی از نامزدهای معترض، شورای نگهبان علاوه بر تمدید مهلت برای رسیدگی دقیق‌تر به اعتراض‌های مربوط به شمارش آراء و بویژه اعتراض‌های وارده بر روند انتخابات، "هیاتی ویژه " مرکب از شخصیت‌های صاحب نام نظام و ‌نخبگان سیاسی، اجتماعی‌کشور تشکیل و آنان را به استماع اظهارات مطلعین و جمع‌آوری اسناد و مدارک از اطراف و اکناف کشور و بررسی و رسیدگی به موضوع، مأمور نمود تا متعاقب دریافت گزارش کارشناسی از هیأت مزبور، ‌موجبات اتخاذ تصمیم و اعلام نظر همه‌جانبه و نهایی در خصوص موضوع توسط شورای‌نگهبان فراهم آید. (پیوست‌های شماره 22 الی 27)

8- متعاقب تشکیل هیات ویژه متشکل از حجج اسلام ابوترابی، دری نجف‌آبادی و رحیمیان و آقایان دکتر حدادعادل، دکتر ولایتی و دکتر افتخارجهرمی، این هیأت پس از تشکیل اولین جلسه، از دو نامزد معترض، درخواست نمود تا جهت بررسی روند برگزاری انتخابات و بازشماری حداقل ده درصد (10%) از صندوق‌‌ها نماینده خود را به این هیات معرفی نمایند که این امر طی دو نامه از سوی شورای‌نگهبان به این نامزدها اعلام شد(پیوست‌های شماره 28 و 29) که متاسفانه در وقت مقرر آقای موسوی از اعزام نماینده خود برای این امر خودداری ورزید و به صدور بیانیه‌ای اکتفا نمود.(پیوست شماره 30) آقای کروبی نیز ابتدائاً خواستار تغییر در ترکیب هیات بود لیکن مجدداً با صدور بیانیه‌ای دیگر بر ابطال انتخابات اصرار نمود. (پیوست‌های شماره 31 و 32)

9- در ساعات پایانی یکشنبه 7/4/88 ، یک نفر از شخصیت های سیاسی ضمن تماس با شورای نگهبان اظهار داشت که طی مذاکره با آقای موسوی و نمایندگان وی، آنان خواسته‌های جدیدی را مطرح‌کرده‌اند و از شورای نگهبان درخواست نمود که این خواسته‌های جدید آنها را مورد بررسی قرار دهد. شورای نگهبان با این امر موافقت نمود و به همین جهت جلسه‌ای با حضور دو نفر از اعضاء هیات ویژه و دو نفر از اعضاء شورای نگهبان تشکیل و موارد چهارگانه درخواست شده جدید به شرح ذیل مطرح شد:

1) بازشماری آراء در چهار استان
2) تطبیق سریال (شماره مسلسل) شناسنامه‌ها با ته برگ تعرفه‌ها
3) بررسی میزان چاپ تعرفه‌ها و تعرفه‌های موجود
4) بررسی خطوط نوشته‌ شده بر روی اوراق تعرفه و اطمینان از اینکه یک‌خط نباشد(پیوست شماره 33)

علی‌رغم دشواری‌های خاص این خواسته‌ها و محدودیت زمانی (فقط یک روز)، جهت ایجاد اعتماد و اطمینان بیشتر، این درخواست‌ها مورد موافقت اعضاء محترم حاضر قرارگرفت، لیکن مقرر شد موضوع کتباً از سوی آقای موسوی به شورای نگهبان اعلام گردد که متاسفانه پس از انجام ملاقات دو نفر از نمایندگان هیات ویژه با آقای موسوی و نمایندگان ایشان (آقایان محتشمی‌پور و موسوی لاری) در یکشنبه شب، نتیجه‌گیری به جلسه‌ای در روز دوشنبه مورخ 8/4/88 موکول شد و سرانجام آقای موسوی از اعلام کتبی و رسمی موارد فوق‌الذکر خودداری نمود و موضوع بدون نتیجه پایان یافت. این درحالی است که روز دوشنبه، آقایان محتشمی‌پور و موسوی لاری، متن مکتوبی را به هیات ویژه ارائه کردندکه علاوه‌بر موارد چهارگانه یادشده، خواسته‌های غیرمتعارف دیگری را هم شامل می‌شد و به نظر می‌رسید بیشتر اتلاف وقت و زمان مورد نظر است تا اهتمام به رسیدگی از طریق مراجع قانونی.(پیوست‌ شماره 34) گزارش هیات ویژه متعاقب این عدم همکاری منتشر شد.(پیوست شماره 35)

10- پس از اطمینان از عدم همکاری نامزد محترم معترض، دستور بازشماری ده درصد (10%) از کل صندوق‌های اخذ رای صادر شد، که این امر در مقابل دوربین‌های صدا و سیما و با حضور معتمدین هر شهر و رؤسای شورای اسلامی شهر و حتی‌الامکان نمایندگانی از نامزدها که در روز انتخابات در پای صندوق‌های اخذ رأی حضور داشتند، انجام پذیرفت. در این مرحله بیش از 300 نفر از نمایندگان نامزدها در بازشماری حضور داشتند.

در پایان این بخش تأکید می‌نماید با وجود هیئت‌های نظارت در حوزه‌های شهرستانی و استانی که با عضویت چهره‌های فرهیختة فرهنگی، دانشگاهی، حوزوی و با بهره‌گیری از توان بالفعل تمامی اقشار متدین،‌ انقلابی و همیشه در صحنة مردمی تشکیل و در روز برگزاری انتخابات، این هیأت‌ها با حضور نمایندگان محترم هر یک از نامزدها و با استفاده از شیوه‌های پیشرفتة علمی و متعارف،‌ نظارتی وسیع، همگانی وکارآمد را معمول می‌دارند و شورای‌نگهبان نیز، از طریق هیأت هفت نفره موسوم به "هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات " علاوه بر نظارت عالیه بر روند و فرآیند انتخابات، اِعمال نظارت بر عملکرد هیأت‌های نظارت شهرستانی و استانی را هم از نظر دور نداشته و نمی‌دارد، همگان اذعان خواهند داشت که با وصف مراتب فوق، عملاً امکانی برای وقوع تخلف یا تخلفات گسترده که صحت و سلامت انتخابات را تحت‌الشعاع قرار دهد معقول و متصور نخواهد بود.
شورای نگهبان با عنایت به مراتب فوق و با بکارگیری همه ظرفیت‌ها و امکانات قانونی، بحول و قوه الهی به عموم شهروندان عزیز و خصوصاً‌ به نامزدها و طرفداران آنها اطمینان می‌دهد‌‌که در کنار آنان و به نمایندگی از آنان در دفاع از خواسته‌های مشروع و قانونی‌شان از هیچ تلاش و‌کوششی فروگذار ننموده است.

بررسی شکایت‌ها و اعتراض‌ها

شکایت‌های واصله و بررسی تحلیلی آن

شورای نگهبان با رصد کردن بموقع و بهنگام امور، مجموع اعتراض‌ها و شکایت‌ها را پس از دریافت، تجمیع، موضوع بندی و با بکارگیری تمامی ابزارهای قانونی در اختیار، رسیدگی و هم‌اکنون نتایجِ حاصل از رسیدگی‌ها را جهت استحضار آحاد ملّت بزرگ ایران، مسئولان و بویژه ذینفعان محترم در امر خطیر انتخابات اخیر تقدیم می‌نماید.

قبل از پرداختن به محتوای شکایات و اعتراض‌ها، ضروری است که تعریفی از حوزه‌های انتخابیه و شعب اخذ رأی ارائه شود.
برخلاف سایر انتخابات نظیر خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراها که هر بخش، شهر یا استان به تناسب نیازهای اقلیمی و منطقه‌ای مستلزم انتخاب نماینده یا نمایندگان خاص می‌باشد، در انتخابات ریاست‌جمهوری، سراسر کشور صرفاً به یک فرد به عنوان نماد و سمبل اراده ملی نیاز دارندکه عبارت است از شخص‌رئیس جمهور. بر این اساس در انتخابات ریاست‌جمهوری ‌گسترة کشور بصورت یک حوزه انتخابیه تلّقی و هر ایرانی می¬تواند در هر نقطه¬ای از کشور یا خارج از کشور که صندوق اخذ رأی در آنجا پیش‌بینی شده در انتخابات شرکت نماید. در دهمین دورة انتخابات ریاست‌جمهوری در سراسر کشور و خارج از کشور حدود چهل و شش هزار (46000) صندوق، آراء مردم شریف ایران را اخذ نمودندکه تعدادکل صندوق‌ها به نسبت انتخابات قبلی به میزان یک و دو دهم درصد (2/1%) افزایش داشته است. از این تعداد، چهارده هزار و دویست و نود و چهار (14294) صندوق سیّار در نظر گرفته شد. (پیوست‌ شماره 36)

تفکیک موضوعی شکایت‌ها و اعتراض‌ها

شکایت‌ها و اعتراض‌های واصله بدواً تحت دو عنوان: شکایت‌های مشترک و شکایت‌های اختصاصی نامزدها و سپس در سه محور زیر طبقه بندی گردید:

الف: شکایات و اعتراض‌های ناظر بر روز انتخابات
ب: شکایت‌ها و اعتراض‌های ناظر بر شمارش آراء و اعلام نتایج
ج: شکایت‌ها و اعتراض‌های ناظر بر قبل از دو مرحلة فوق، یعنی گزارش‌های واصلة ناظر بر جریان و روند حاکم بر انتخابات در روزهای مُشرِف به جمعه 22 خرداد 1388 (پیوست‌های شماره 37 الی 48)

الف) شکایت‌ها و اعتراض‌های ناظر بر روز انتخابات

در روز اخذ رأی و همزمان با برگزاری انتخابات در حدود چهل و شش هزار (46000) صندوق اخذ رأی، مجموعاً 122 فقره گزارش توسط نمایندگان محترم نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به شورای‌نگهبان ارائه شد که تفکیک آنها بدین قرار است:
نماینده آقای محسن رضایی 12 فقره، نماینده آقای مهدی کروبی 24 فقره و نماینده آقای میرحسین موسوی 86 فقره.
این گزارش‌ها در همان روز و با پیگیری¬های گسترده و همه جانبه ناظران شورای نگهبان در سراسر کشور مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. بخش اعظم این شکایت‌ها، از برداشت اشتباه یا نگرانی از احتمال وقوع تخلف بوده است. بعنوان مثال ستاد یکی از نامزدهای محترم گزارش‌های مختلفی را به این شورا تقدیم نمودکه در آن بصورت کلی و بدون ذکر هیچ مشخصه¬ای و حتی بدون ذکر نام شعبه‌های مورد نظر، موضوعاتی بعنوان تخلف گزارش شده بود که چند مورد از آنها بعنوان نمونه بیان می¬شود:

الف-1) تمام شدن تعرفه‌ها در تبریز، اصفهان و تهران (تهرانپارس) یا کمبود شعب اخذ رأی در برخی مناطق، قطع اینترنت و تلفن همراه، عدم امکان تشخیص بین صندوق‌های ثابت و سیار، وارد نکردن کد‌ملی، زدن مهر انتخابات در قسمت مربوط به کوپن ارزاق، عدم امکان رأی‌گیری بدلیل کمبود تعرفه در تبریز و شیراز و هدایت مردم به رفتن به خانه‌ها با استناد به اخبار شبکه BBC و.... بخشی از گزارش‌هایی است که در روز اخذ رأی به شورای نگهبان تقدیم شده است.

الف-2) در موارد متعددی نیز مسائلی مطرح شد که اساساً تخلف انتخاباتی نبوده و فردگزارش دهنده بدلیل عدم آشنایی با مقررات اولیه، موضوع را بعنوان تخلف ذکر نموده است که به برخی از آنها نیز اشاره می¬شود:

رأی‌گیری در اتوبوس، مشاهده دو صندوق سیار به فاصله کم، آوردن صندوق سیار برای مدرسه‌ای‌که خود صندوق ثابت دارد و وجود صندوق ثابت و صندوق سیار در کنار هم در برخی از مناطق.

اندک توجه و عنایت در عناوین برشمرده، حکایت از آن دارد که اولاً ضمن احترام و تحسین به دغدغه‌های گزارشگران، گزارشی که واجد وصف تقلب انتخاباتی باشد به چشم نمی‌خورد، ثانیاً موارد پیش آمده بر فرض صحت با هماهنگی ناظران و مجریان و آماده به خدمت بودن دستگاههای اجرایی در جای جای این کشور بزرگ و پهناور به ویژه در روز حساس و سرنوشت‌ساز انتخابات، عمدتاً در کمترین فاصله ممکن مرتفع می‌شود، ثالثاً استفاده از صندوق‌های سیار در کنار صندوق‌های ثابت، از جمله طرق متعارف و معمول در همه انتخابات بویژه در انتخاباتی است که مواجه با ازدحام پرشور جمعیت بوده و چنین اقدامی تازگی ندارد تا در زمره تخلف انتخاباتی قابل اعتنا باشد، رابعاً تایید و تاکید نمایندگان محترم نامزدها در پایان رأی‌گیری بر انجام و اتمام توأم با سلامت انتخابات، نافی هرگونه شبهه در مخدوش دانستن امر انتخابات می باشد.

اسناد مکتوب متضمن بیانات و اظهارات نمایندگان محترم نامزدها که هر یک به نوبة خود بر سلامت انتخابات صحه گزارده‌اند تماماً موجود و عنداللزوم جهت آگاهی عموم در اختیار رسانه‌ها قرار خواهد گرفت. ضمن آنکه شورای نگهبان در این دوره با اتخاذ روشهای جدید از جمله در نظر گرفتن جای مهر نظارت در تعرفه‌ها سعی نمود درصد سلامت انتخابات را افزایش دهد.

ب‌)شکایت‌ها و اعتراض‌های ناظر بر شمارش آراء و اعلام نتایج

پس از انجام انتخابات و اعلام نتایج حاصل از شمارش آراء توسط وزارت محترم کشور، نامزدهای محترم با ارسال نامه‌هایی شکایات خود را مطرح نمودند؛ آقای محسن رضایی 72 فقره، آقای مهدی کروبی 108 فقره و آقای میرحسین موسوی 304 فقره.
با وجود دریافت بخش عمده‌ای از نامه¬های فوق‌الذکر که با عباراتی کلی و بدون ارائة هیچگونه اسناد و مدارک مثبته بعنوان شکایت مطرح شده بود، شورای نگهبان با اغماض از نقص شکلی شکایات واصله نسبت به رسیدگی به آنها اقدام نمود.

در این مرحله با تشکیل جلسات متعدد و تعیین کارگروه¬های تخصصی، نسبت به بررسی و ارزیابی تک‌تک شکایت‌های واصله اقدام شد. در‌ ابتدا شکایات نامزدهای محترم در دوگروه شکایات مشترک و شکایات اختصاصی دسته‌بندی و‌کلیه شکایت‌ها به همراه گزارش‌هایی‌که در روز اخذ رأی ارسال شده بود مورد ارزیابی قرار گرفت.

ذکر این نکته ضروری است که با وجود عدم اقدام نامزدها در ارسال بموقع شکایت‌ها در فرصت‌های قانونی، این شورا به منظور رعایت احتیاط و همکاری با نامزدهای معترض، گزارش‌های واصله را مورد توجه قرار داد و علی‌رغم آنکه قانوناً هیچ تکلیفی برعهده نداشت با دعوت از نامزدهای محترم در روز شنبه30/3/88 یعنی 5 روز پس ‌از پایان مهلت دریافت شکایت‌ها، امکان‌ دیگری را نیز برای‌کاندیداهای معترض فراهم آورد تا چنانچه به هر دلیلی موفق نشده¬اند بصورت مکتوب شکایت‌های خود را ارائه کنند، در این جلسه امکان انتقال حضوری و مستقیم نقطه نظرات خود به اعضای محترم شورای نگهبان را داشته باشند که مع‌الاسف تنها یکی از آقایان از این امکان بهره گرفت. علاوه بر این، شورای نگهبان امکان دیگری را نیز برای آنان فراهم نمود، به گونه‌ای که تا روزهای پایانی اعلام نتیجه نهایی نیز آمادة استماع نظرات نامزدهای محترم بود. به هر حال تفکیکِ شکایت‌های نامزدهای محترم و دسته‌بندی آنها به شرح ذیل است:

1-عناوین شکایات مشترک نامزدها

الف) شکایت از کمبود تعرفه در برخی از شعب اخذ رأی
ب‌)جلوگیری از حضور نماینده نامزدها یا اخراج ایشان در برخی از شعب اخذ رأی
پ) دخالت اعضاء شعب اخذ رأی در رأی افراد و ترغیب به رأی دادن به فرد خاص
ت‌)عدم ممهور نمودن تعرفه یا شناسنامه‌ها و اخذ رأی از افراد فاقد شرایط
ث‌)اجبار افراد به استفاده از خودکارهای موجود در شعب اخذ رأی
ج‌)تبلیغ در روز رأی‌گیری به نفع نامزدی خاص
چ) انتقال صندوق اخذ رأی سیار به محل دیگر برای اخذ رأی
ح‌)عدم تمدید زمان رأی‌گیری و بسته بودن شعب اخذ رأی
خ‌)خرید و فروش رأی
د‌)استفاده از امکانات دولتی
ذ‌)پلمپ صندوق‌های اخذ رأی بدون حضور نمایندگان نامزدها و عدم نظارت ایشان بر تجمیع آراء
ر‌)عدم حضور یا نظارت نمایندگان نامزدها در زمان تجمیع آراء
ز‌)حضور بیش از صد درصد واجدین شرایط در برخی حوزه های انتخابیه
پس از بررسی هر یک از موضوعات فوق و اعزام بازرسان شورای نگهبان جهت بررسی شکایت‌ها و استعلام از مراجع ذی‌ربط، نتیجة حاصل از این بررسی ها به شرح ذیل اعلام میگردد:

الف) شکایت از کمبود تعرفه در برخی از شعب اخذ رأی

الف-1) از مجموع چهل و پنج هزار و ششصد و نود و دو (45692) صندوق اخذ رأی در داخل کشور، بیشترین‌گزارش‌ها مربوط به نمایندگان آقای میرحسین موسوی است که اعلام نموده‌اند در سراسر کشور تعداد پنجاه و یک (51) صندوق با کمبود تعرفه مواجه شده است. عمدة این گزارش‌ها نیز فاقد مستندات قانونی است و مشخصات گزارش دهنده در دسترس نبوده، بلکه با چند واسطه و بصورت نقل قول میباشد.

الف-2) صرف نظر از صحت و سقم گزارش نمایندگان نامزدهای محترم، اتمام تعرفه در موارد اعلام شده درصدی جزئی از صندوق‌های کل کشور است که تأثیری در روند کلی انتخابات نداشته و در صورت اتمام تعرفه در تعداد بسیار معدودی از شعب، رأی دهندگان با تحمل اندکی انتظار و رسیدن تعرفه در همان شعبه رأی داده اند و یا به شعب همجوار مراجعه کرده اند.
هرچند‌که اتمام تعرفه (در صورت رخداد امر) میتواند دقایقی موجب توقف عملیات رأی‌گیری شود، اما تردیدی نیست که این امر تأثیری در سرنوشت آراء مأخوذه نداشته و موجبی برای خدشه و تقلب در آراء مأخوذه محسوب نمی گردد.

گزارش‌های متعدد و مستند ناظرین و بازرسین شورای نگهبان از سراسر کشور حاکی است در هیچ یک از شعب اخذ رأی، بدلیل عدم وجود تعرفه، رأی‌گیری تعطیل نشده است و در شعبه‌هایی که بدلیل استقبال گستردة مردم، با کمبود تعرفه مواجه و اخذ رأی برای دقایقی به تأخیر افتاد، بلافاصله نسبت به ارسال تعرفه و رفع نیاز اقدام گردید. (این اتفاق در بسیاری از انتخابات گذشته نیز سابقه دارد)

الف-3) در خصوص میزان تعرفه های چاپ شده و مسائل مربوط به آن باید گفت: در پی وصول شکایت‌های نامزدهای محترم، شورای نگهبان بازرسین ویژه ای به ستاد انتخابات کشور و چاپخانه بانک‌ملی جمهوری اسلامی ایران (محل چاپ تعرفه‌های انتخابات) اعزام نمود. بازرسین اعزامی پس از بررسی همه‌جانبه و اخذ صورتجلسه های مختلف، طی نامه شماره 33583/11/88 مورخ 9/4/88 اعلام نمودند وزارت‌کشور قبل از انتخابات اقدام به چاپ پنجاه و هشت میلیون و هشتصد و هفتاد و پنج هزار (58875000) برگ تعرفه نموده است. همچنین در روز اخذ رأی مورخ 22/3/88 نیز پس از هماهنگی با این شورا بمنظور جلوگیری از کمبود احتمالی تعرفه و امکان توزیع مناسب آن در سراسر کشور، تعداد دو میلیون (2000000) برگ تعرفه دیگر نیز به چاپ رسید.

توضیح این نکته ضروری است در تمامی انتخابات قبلی نیز به دلیل سیال بودن جمعیت رأی دهنده در سطح کشور، وزارت‌کشور اقدام به چاپ تعرفه به میزان قابل توجهی بیش از شمار واجدین شرایط می¬نمود. در این دوره نیز علاوه بر اتخاذ همین تدبیر، تعرفه های هر استان با کد خاص چاپ شد تا امکان جابجایی تعرفه ها بین استان ها وجود نداشته باشد. این امر هرچند که به سلامت و دقت انتخابات کمک نمود مع‌الوصف با عنایت به حضور گسترده مردم و نیاز بسیاری از حوزه¬های اخذ رأی به ارسال دوباره تعرفه، تبادل تعرفه بین استان‌ها را غیرممکن ساخت. به همین دلیل تعرفه¬های چاپ شده در روز اخذ رأی بدون کد استان به چاپ رسید. (قابل ذکر است کل تعرفه‌های چاپ شده در قبل از انتخابات و روز اخذ رأی دارای شماره سریال‌ می‌باشد)
لازم به ذکر است مجموعاً در روز 22 خرداد، تعداد سی و نه میلیون و سیصد و هفتاد و یک هزار و دویست و چهارده (39371214) برگ تعرفه در سراسر کشور به مصرف رسید و تعداد ششصد و پنجاه هزار (650000) برگ تعرفه نیز در چاپخانه بانک ملی موجود است و صورتجلسه پلمپ آن که به امضاء نمایندگان ستاد انتخابات کشور، حراست وزارت کشور، حراست چاپخانه بانک ملی، شورای نگهبان و نماینده بانک ملی رسیده است در این شورا موجود می¬باشد. از مجموع تعرفه¬های باقی‌مانده در قرنطینه چاپخانه، استانداری‌ها و فرمانداری‌های تابعه کشور وکسر از تعرفه¬های چاپ شده، تعداد بیست میلیون و هشتصد و پنجاه و سه هزار و هفتصد و هشتاد و شش (20853786) برگ تعرفه باقی¬ ماند که براساس قانون انتخابات و آئین نامه مربوطه، تعرفه¬های باقی‌مانده هر حوزه اخذ رأی به ستاد انتخابات تحویل می‌گردد. در این راستا از سراسر کشور تعداد بیست میلیون و هفتصد و نوزده هزار و یکصد و شصت و دو (20719162) برگ تعرفه به هیات‌های اجرایی در سراسر استانها تحویل و باقی‌مانده آندسته از تعرفه‌های انتخاباتی‌که در بسته‌های یکصدتایی بخشی از آن مصرف شده نیز پس از شمارش آراء به همراه آراء مأخوذه در صندوق اخذ رأی قرار داده شده و پلمپ گردید. هم اکنون این تعرفه¬ها نیز در صندوق‌ها موجود می¬باشد. لازم به ذکر است که تعداد پانصد و هفتاد هزار (570000) تعرفه نیز برای ایرانیان مقیم خارج از کشور ارسال شده است. (پیوست‌ شماره 49) از این رو و با عنایت به بررسی همه‌جانبه و گستردة کارشناسان و ناظران و بازرسان ویژه شورای نگهبان، چاپ تعرفه¬های اخذ رأی براساس روال معمول بوده و هیچ تعرفه¬ای برخلاف روال قانونی توزیع نشده است. در عین حال در خصوص توزیع نامناسب تعرفه¬ها و عدم اتخاذ تدابیر مناسب جهت رفع این مشکل که منجر به کمبود تعرفه در بعضی شعب و توقف کوتاه مدت اخذ رأی گردید، در روز اخذ رأی وزارت کشور با دریافت تذکر از شورای‌نگهبان در کنار اهتمام احسن به انجام وظایف اجرایی، نسبت به توزیع صحیح و سریع تعرفه‌ها اقدام نمود. هرچند در پی استقبال بی‌سابقه مردم و نیز عدم توزیع مناسب تعرفه¬ها در معدودی از شعب اخذ رأی مشکلاتی پدید آمد، اما با پیگیری‌های شورای‌نگهبان و تلاش وزارت کشور، این مشکل بلافاصله برطرف شد، بگونه‌ای‌که اندک تعلل و قصور پیش آمده که معمول در هر انتخابات است هیچ‌گونه تأثیری در روند انتخابات از خود به جا ننهاد.

ب‌)جلوگیری از حضور نماینده نامزدها یا اخراج آنها در برخی از شعب اخذ رأی

بموجب ماده واحده "قانون حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری در شعب اخذ رأی " مصوب سال 1379 مجلس شورای اسلامی، نامزدهای محترم می¬توانند نسبت به معرفی نماینده جهت حضور در شعب اخذ رأی اقدام نمایند. بر همین اساس ستاد انتخابات وزارت کشور با طراحی "سامانة اینترنتی ویژه برای ثبت نام از نمایندگان نامزدها " مقدمات این امر را فراهم نمود. هرچند که به تصریح تبصره 2 ماده واحده فوق‌الذکر تا 5 روز قبل از روز اخذ رأی،‌ نامزدها فرصت دارند نماینده خود را معرفی نمایند، اما بنا برگزارش وزارت کشور، این تبصرة قانونی مورد بی‌توجهی نامزدهای محترم قرار گرفت، به نحوی که بخش قابل توجهی از نمایندگان نامزدها، در روز 19/3/88 یعنی سه روز قبل از انجام انتخابات به ستاد انتخابات و فرمانداری‌ها معرفی شدند. با این حال و علی‌رغم سپری شدن زمان قانونی، برای نمایندگان معرفی شده کارت شناسایی جهت حضور در حوزه¬های اخذ رأی صادر گردید. در این راستا جناب‌آقای محسن رضایی در 12درصد، جناب آقای مهدی‌کروبی در30 درصد، جناب آقای احمدی‌نژاد در 72 درصد و جناب آقای میرحسین موسوی در 89 درصد از شعب اخذ رأی نماینده ناظر داشته¬اند. در همین حال در پی بررسی‌های همه‌جانبه شورای نگهبان و اخذ آمار تقاضاهای نامزدهای محترم معلوم شد آقای محسن رضایی 5421 نماینده به وزارت کشور و فرمانداری‌ها معرفی نموده¬ است که برای تمامی5421 نفرکارت صادر شده است. آقای مهدی‌کروبی 13506 نفر بعنوان نماینده به وزارت کشور و فرمانداری¬ها معرفی نموده است که برای تمامی 13506 نفر کارت صادر شده است، آقای احمدی نژاد 33058 نفر بعنوان نماینده به وزارت کشور و فرمانداری¬ها معرفی نموده است که برای تمامی 33058 نفر کارت صادر شده است و نیز آقای میرحسین موسوی 45692 نفر بعنوان نماینده به وزارت کشور و فرمانداری¬ها معرفی نموده است که برای 40676 نفر کارت صادر شده و علت کسری صدور کارت برای نمایندگان آقای موسوی کامل نبودن مدارک ارائه شده بوده است. (پیوست‌شماره 50)

ادامه دارد...