مجلس ارتباط پژوهشگر ايراني را با خارج تسهيل كند // رفتار سازمان مديريت با اين موسسه يكي از فجايع مديريتي كشور است

ارتباط موسسه تحقيقات بيوتكنولوژي كشاورزي با دنياي علم و فناوري چگونه است؟ آيا محدوديت هايي در اين زمينه وجود دارد؟
خوشبختانه با وجود محدوديت هاي بسيار زيادي كه از طرف مجلس پنجم براي تبادلات علمي با جهان خارج ايجاد شده است، توانسته ايم به دليل فعاليت هاي گسترده و كيفيت هاي برتر موسسه، همكاري هاي در سطح قابل قبولي در مدت كوتاهي با دنياي علمي خارج ايجاد كنيم.اين موسسه با موسسات تحت پوشش سيستم بين المللي CGIAR يا گروه مشاورين بين المللي تحقيقات كشاورزي ارتباط تنگاتنگي دارد، مثل ايري يا موسسه بين المللي تحقيقات برنج يا ايكاردا كه در سوريه قرار دارد و همچنين سميت كه در مكزيك واقع است. اما از طرف ديگر با موسسات پيشرفته اي در كشورهاي پيشرو مثل اتريش همكاري

متاسفانه اگر يك پژوهشگر ايراني تمايل به تبادل علمي با دانشمندان خارجي  داشته باشد، علاوه بر كسب نظر موافق رئيس خود، بايد از روساي مافوق تا سطح وزير مجوز دريافت كند و بعد از كسب مجوز وزير تازه بايد در يك هيئتي كه در رياست جمهوري مستقر است مجددا تاييد شود. فرايند تبادل علمي مثلا دو روزه يك محقق سيستاني با يك محقق كه در پاكستان است گاهي 2 تا 3 ماه به طور مي انجامد، اين درحاليست كه در دنياي امروز براي تبادلات علمي بين المللي بحث ساعت ها و ثانيه ها مطرح است. مجلس هفتم بايد در اين زمينه بازنگري كند و اجازه دهد پژوهشگران بتوانند با آزادي عمل بيشتري با دنياي علمي پيشرفته ارتباط داشته باشند تا بتوانند براي كشور پيشرفت و سربلندي به ارمغان بياورند.

دكتر بهزاد قره ياضي

هاي گسترده اي در زمينه مقاومت به فوزاريوم در گندم ايجاد كرده ايم. در فرانسه و استراليا با متخصصان فرانسوي واستراليايي در زمينه پروتئوميكس و با همكاراني در سوئد در زمينه پروتئوميكس همكاري هاي خوبي داريم. البته روند تبادلات علمي همكاران محقق و پژوهشگر در ايران با دشواري هاي بسيار همراه است و من از اين فرصت استفاده مي كنم و مراتب اعتراض خودم را در اين زمينه اعلام مي كنم. در ديگر كشورهاي مرجعي كه يك محقق براي ايجاد تبادل علمي با هر كشور ديگري بايد كسب مجوز كند. رئيس مستقيم خودش است اما امروزه متاسفانه اگر يك پژوهشگر مايل باشد يك تبادل علمي داشته باشد، علاوه بر كسب نظر موافق رئيس خود، بايد از روساي مافوق تا سطح وزير مجوز دريافت كند و بعد از كسب مجوز وزير تازه بايد در يك هيئتي كه در رياست جمهوري مستقر است مجددا تاييد شود. فرايند تبادل علمي مثلا دو روزه يك محقق سيستاني با يك محقق كه در پاكستان است گاهي 2 تا 3 ماه به طور مي انجامد، اين درحاليست كه در دنياي امروز براي تبادلات علمي بين المللي بحث ساعت ها و ثانيه ها مطرح است و اينگونه رفت و آمدها حداكثر در مدت يك هفته صورت مي گيرد. مجلس هفتم بايد در اين زمينه بازنگري كند و اجازه دهد پژوهشگران بتوانند با آزادي عمل بيشتري با دنياي علمي پيشرفته ارتباط داشته باشند تا بتوانند براي كشور پيشرفت و سربلندي به ارمغان بياورند. البته من موافق هستم محدوديت هايي براي ساير مديران دولتي وجود داشته باشد ولي براي محققان نبايد چنين برنامه اي و مشكلي وجود داشته باشد.

با توجه به تنوع گياهي ايران، در زمينه پروتئوميكس و ايجاد گياهان مقاوم به شوري و خشكي چه اقداماتي در دست انجام است؟
در مورد مقاومت به شوري دو استراتژي داريم. يكي استفاده از تنوعي كه در بين گياهان بومي ايران وجود دارد. گياهاني كه به صورت طبيعي بسيار مقاوم به خشكي و شوري هستند مثل سالسولا، سوئدا، ساليكورنيا و ... . بايد با استفاده از علم بيوتكنولوژي اين گياهان را زراعي كنيم و از ويژگي هاي آنها حداكثر استفاده را ببريم. اما استراتژي ديگر اين است كه در گياهان زراعي، مقاومت به شوري را افزايش دهيم. هر دو زمينه، مستلزم شناسايي مكانيزم هاي دخيل در مقاومت به شوري و

يكي از محققين برجسته موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي با همكاري موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر مركز تحقيقات شوري يزد توانسته است، در مورد گندم مقاوم به شوري، نتايج قابل توجهي را به دست آورد.

رئيس موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي

خشكي هستند. اين مكانيزم ها در بسياري از موارد چيزي جز يك يا چند پروتئين كه حاصل تظاهر ژن هاي متعددي هستند و يا يك يا چند متابوليست ثانويه كه حاصل تظاهر چند ژن مختلف هستند، نمي تواند باشد. در موسسه بيوتكنولوژي اين مكانيزم ها را شناسايي مي كنيم و در واقع بنيان مناسبي براي استفاده از آنها، در جهت بهبود مقاومت گياهان به شوري ايجاد
مي كنيم. در حال حاضر يكي از محققان برجسته موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي با همكاري موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر مركز تحقيقات شوري يزد توانسته است، در مورد گندم مقاوم به شوري، نتايج قابل توجهي بدست آورد. 

حفاظت از ژن ها و پروتئين هاي گياهي، يكي از مسائل بسيار مهم در كشورهاي پيشرفته دنيا است به طوريكه پس از ثبت يك ژن، پروتئين يا يك نمونه گياهي اجازه انتقال آن به ديگر كشورها داده نمي شود و در واقع آن ژن يا گياه به صورت اختصاصي براي آن كشور در مي آيد. آيا در ايران، حفاظت درستي از ژن ها و گونه هاي موجود در كشور صورت مي دهند.
متاسفانه در اين زمينه خيلي پيشرفته نيستيم. كشور ايران براي اينكه ديگران بتوانند گونه ها و ژن هاي مفيد بومي ايران را به كشورهاي خود انتقال دهند، باز است. در بسياري از موارد اساتيد و دانشجويان دانشگاه ها، هنگام سفر به كشورهاي خارجي يا شركت در نمايشگاه ها و همايش هاي علمي ژن ها و گونه هاي با ارزش داخلي را به عنوان سوغات ماده اوليه تحقيقات همراه خود مي برد.

كشور ايران براي اينكه ديگران بتوانند گونه ها و ژن هاي مفيد بومي ايران را به كشورهاي خود انتقال دهند، باز است. در بسياري از موارد اساتيد و دانشجويان دانشگاه ها، هنگام سفر به كشورهاي خارجي يا شركت در نمايشگاه ها و همايش هاي علمي ژن ها و گونه هاي با ارزش داخلي را به عنوان سوغات ماده اوليه تحقيقات همراه خود مي برد.

دكتر بهزاد قره ياضي

بيوتكنولوژي كشاورزي تا چه اندازه مي تواند در در اقتصاد كشور موثر باشد؟
بيوتكنولوژي مي تواند هزينه توليد محصولات زراعي را كاهش دهد و در مدت زمان كوتاهتر پروژه هاي اصلاحي را به نتيجه برساند. همچنين بيوتكنولوژي  كشاورزي ضمن، افزايش عملكرد، محصولات سالمتري را ايجاد مي كند. اگر بيوتكنولوژي فقط بتواند در هر هكتار 10 درصد محصولي مثل گندم و برنج را افزايش دهد، با محاسبه ميزان افزايش توليد در كل زمين هاي زير كشت، فوايد اقتصادي بيوتكنولوژي روشن مي شود. حال اگر به تنوع فعاليت بيوتكنولوژي كشاورزي توجه شود، احتمالا براي محاسبه فوايد اقتصادي بيوتكنولوژي يك پروژه بزرگ تحقيقاتي مورد نياز است. البته ما يك طرح تحقيقاتي زير نظر آقاي دكتر ضرغام درشوراي پژوهش هاي علمي كشور براي بهره وري پتانسيل اقتصادي بيوتكنولوژي كشاورزي انجام داده ايم كه به صورت كتاب نيز به چاپ رسيده است.

وضع نيروي انساني در بيوتكنولوژي كشاورزي چگونه بوده است؟ آيا اين موسسه توانسته است در استخدام فارغ التحصيلان موثر باشد؟ 
متاسفانه از روزي كه اين موسسه تاسيس شده است با وجود اهميت فوق العاده زياد اين موسسه، صرفا به علت بهانه حتي مجوز استخدام يك نفر به اين موسسه داده نشده است و اين يكي از فاجعه هاي مديريتي در اين مملكت است. سازمان مديريت و برنامه ريزي كه وظيفه مديريت نيروي انساني را عهده دار است كوچكترين درك اهميت و تشخيص صحيحي در اين زمينه ندارد و تا

سازمان مديريت و برنامه ريزي كه وظيفه مديريت نيروي انساني را عهده دار است كوچكترين درك اهميت و تشخيص صحيحي در اين زمينه ندارد و تا اين لحظه كه من با شما گفتگو مي كنم در طول تاريخ پس از تصويت و تاسيس اين موسسه حتي يك نفر استخدام رسمي نداشته ايم و اين نشان دهنده عدم توجه مسئولين سابق سازمان مديريت و برنامه ريزي به اين مسئله مهم است.

رئيس موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي

اين لحظه كه من با شما گفتگو مي كنم در طول تاريخ پس از تصويت و تاسيس اين موسسه حتي يك نفر استخدام رسمي نداشته ايم و اين نشان دهنده عدم توجه مسئولين سابق سازمان مديريت و برنامه ريزي به اين مسئله مهم است. در زمينه نيروي انساني هم با توجه به نقل و انتقالات و جاذبه هايي كه اين موسسه دارد، در جذب كادر علمي بسيار برجسته موفق عمل كرده است. در حال حاضر اين موسسه داراي 18 متخصص با درجه دكتري در رشته هاي مختلف مرتبط با بيوتكنولوژي كشاورزي، دهها نفر كارشناس ارشد با تخصص هاي بسيار عالي و توانمندي هاي بالا و تعدادي كارشناس است،  كه با همكاري يكديگر و بهره مندي از توانايي دانشجويان توانسته اند، خلا نيروي انساني را تا حدودي جبران كنند.

 

در سال گذشته تنها 6/1 درصد اعتبارات هزينه اي موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي رشد داشته است و با توجه به تورمي كه هميشه در كشور ما دو رقمي بوده، امكان ندارد اين موسسه بتواند، همان تعداد پژوهش هايي را كه در سال گذشته انجام داده است، در سال جاري انجام دهد.

دكتر بهزاد  قره ياضي

اعتبارات پژوهشي موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي، كفاف تحقيقات اين موسسه را مي دهد يا اين موسسه نيز با كمبود اعتبار مواجه است؟
اعتبارات پژوهشي اين موسسه بسيار محدود است. با توجه به هزينه هاي جاري موسسه از قبيل حقوق، اضافه كار، سوخت، برق، آب و قراردادهاي منعقده با شركت هاي خدماتي، شايد اعتبار خاص و قابل ذكري براي اين موسسه باقي نماند. در مظلوميت اين موسسه همين بس كه در سال گذشته تنها 6/1 درصد اعتبارات هزينه اي موسسه رشد داشته و با توجه به تورمي كه هميشه در كشور ما دو رقمي بوده، امكان ندارد اين موسسه بتواند، همان تعداد پژوهش هايي را كه در سال گذشته انجام داده است، در سال جاري انجام دهد. البته مسئولان فعلي سازمان مديريت و برنامه ريزي در حال رفع اين مشكل هستند و اميدواريم شاهد روزي باشيم كه پژوهشگران بيوتكنولوژي و ديگر پژوهشگران در ديگر بخش هاي پژوهشي دست كم  براي فعاليت هاي روزمره با كمبود اعتبار مواجه نباشند.

متاسفانه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در حال صدور مجوزهاي زيادي براي تاسيس پژوهشكده هاي بيوتكنولوژي كشاورزي يا پژوهشكده هاي ديگر در جاهاي مختلف است كه من به صراحت با آنها مخالف هستم. علت اين امر اين است كه ما اعتبارات كافي نداريم كه بتوانيم همه اين موسسات را اداره كنيم كنيم. براي ايجاد اين موسسات متعدد كه هر كدام بيش از 2 يا 5 روز در سال فعاليت نمي كنند، اعتبار اوليه زيادي لازم است.  بنابراين من معتقدم كه 5 شهر آباد بهتر از 1000 ده خراب است.

رئيس موسسه بيوتكنولوژي كشاورزي

آيا تعدد موسسات مختلف بيوتكنولوژي در سطح كشور، مي تواند به پيشرفت اين علم كمك كند؟
بيوتكنولوژي در كشاورزي فقط يك موسسه در درون وزارت جهاد كشاورزي دارد. متاسفانه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در حال صدور مجوزهاي زيادي براي تاسيس پژوهشكده هاي بيوتكنولوژي كشاورزي يا پژوهشكده هاي ديگر در جاهاي مختلف است كه من به صراحت با آنها مخالف هستم. علت اين امر اين است كه اعتبارات كافي براي اداره اين موسسات وجود ندارد. براي ايجاد اين موسسات متعدد كه هر كدام بيش از 2 يا 5 روز در سال فعاليت نمي كنند، اعتبار اوليه زيادي براي ساختن ساختمان، دفتر مدير، دفتر رئيس، آزمايشگاه، سكوي آزمايشگاه، خريد تجهيزات اوليه و ... لازم است. بنابراين من معتقدم كه 5 شهر آباد بهتر از 1000 ده خراب است. ما در زمينه بيوتكنولوژي كشاورزي در وزارت جهاد كشاورزي الگوي بسيار موفقي را داشته ايم و آن هم اين بوده كه توسعه افقي در هر استان و در همه جاي كشور نداشته ايم. البته موسسه تحقيقات بيوتكنولوژي كشاورزي در وزارت جهاد كشاورزي در سال گذشته براي اولين بار موافقت كرده است تا در سه استان كشور نيز شعبه هايي داشته باشد. در كشور بايد مبناي توسعه افقي و تقسيم اعتبارات ناچيز براي كارهاي غيرضروري از بين برود. در وزارت علوم هم پژوهشگاه آبرومندي تحت عنوان پژوهشگاه مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي وجود دارد. بايد وزارت علوم تلاش كند اين پژوهشكده به پايان برسد و محققين در آنجا به تحقيق مشغول شوند. البته اينكه رشته هاي بيوتكنولوژي در دانشگاه هاي مختلف داشته باشيم خوب است. بايد رشته هاي مرتبط با بيوتكنولوژي توسعه يابد اما اينكه مركز پژوهشي و واحدهاي پژوهشي متعددي داشته باشيم،كه نتوانند كار كنند ، صحيح نيست. من توصيه دارم كه ايجاد پژوهشكده ها به دو يا سه دانشگاه پيشرفته كشور مثل فردوسي مشهد، تبريز، دانشگاه تهران و مركز IBB و دانشكده علوم پايه دانشگاه تهران منحصر شود، اما دانشگاه هاي مختلف به ايجاد و تدوين رشته هاي بيوتكنولوژي اقدام كنند. طبيعي است در اين صورت مي توانيم مراكزي داشته باشيم كه از امكانات خوبي بهره مند باشند و بتوانند نيازهاي كشور را برطرف كنند.