"منوچهر متکی" وزیر امور خارجه که در ساعات پایانی سفر به هند و فیلیپین در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار مهر سخن می گفت در پاسخ به این پرسش که " رویکرد سیاست خارجی ایران در چهار سال آینده چیست و اهداف کوتاه و بلند مدت ما در این مدت چه مواردی خواهند بود؟ گفت : ما 4 سال قبل در دولت نهم بر اساس مبانی و اصول سیاست خارجی، رهنمودهای حضرت امام و مقام معظم رهبری رویکرد جدیدی را تعریف کردیم که در واقع نگاه و فعالیت و دیپلماسی دولت نهم را تا حدودی متفاوت از برخی دولت های پیشین نشان داد. در این رویکرد جدید ما ضمن این که بر مبانی مورد اتفاق جامعه جهانی یعنی صلح و امنیت بین المللی و حل و فصل مشکلات بر اساس گفتگو، پرهیز از رویکردهای زورمدارانه و یکجانبه گرایی تکیه داشتیم، سعی کردیم که بیشترین گفتگوها و تعاملات را با دنیا هم برقرار کنیم.
در طول 4 سال گذشته در عین حال تاکید بیشتری کردیم که صلح باید مفهوم واقعی خودش را داشته باشد، یعنی برخوردار از عنصر عدالت باشد و لذا صلح عادلانه برجسته تر شد در شعارهای ما مفهومش این بود که ما نمی توانیم هر چیزی را به نام صلح بر دیگران تحمیل کنیم
متکی در توضیح بیشتر این مطلب اظهار داشت : ما در طول 4 سال گذشته در عین حال تاکید بیشتری کردیم که صلح باید مفهوم واقعی خودش را داشته باشد، یعنی برخوردار از عنصر عدالت باشد و لذا صلح عادلانه برجسته تر شد در شعارهای ما مفهومش این بود که ما نمی توانیم هر چیزی را به نام صلح بر دیگران تحمیل کنیم. مواضع ما در غلط بودن برخی از سیاست های اعمالی خصوصا در منطقه خاورمیانه و نظامات بین المللی در این دوره برجسته تر شد. یعنی اگر استفاده از زور را همه شعارش را می دهند که نادرست است، ایران مصادیقش را مطرح و برجسته کرد. در حقیقت آنچه را که درست می دانستیم در دنیا طرح کردیم و این در یک رویکرد منطقی هوشمندانه و مدبرانه هم مطرح می شد. به عنوان مثال شما بحث هسته ای را در نظر بگیرید رویکرد ما در بحث هسته ای موجب شد که طرف های مقابل نتوانند افکار عمومی جهان را برای رویکردهای خودشان بر علیه ملت ایران اقناع کنند. یعنی این که "مردم ایران می گویند انرژی هسته ای برای همه اما سلاح هسته ای برای هیچ کس" این که مردم ایران می گویند این حق مسلم ماست حرف قطعی ماست این حرف یک منطق بسیار قوی مبتنی بر قوانین و مقررات بین المللی پشتیبان آن است و به این علت بود که نتوانستند با ما آن گونه که می خواستند برخورد کنند چون به هر حال باید جواب افکار عمومی جهان را بدهند.
وی در خصوص موضع دولت و ملت ایران در خصوص موضوع هسته ای گفت : برخی سعی کردند این ایستادن بر مبانی و مواضع قانونی را نوعی لجبازی و نوعی رفتار متفاوت القا بکنند در حالی که اصلا این طور نیست و این رویکرد ایران پاسخ هم داده یعنی شما در 4 سال پیش که آغاز دولت نهم بود وقتی ما با 3 کشور اروپایی در نیویورک می نشینیم خیلی راحت نماینده آلمان آقای فیشر( وزیر خارجه آلمان ) می گوید : ایران اصلا نباید غنی سازی داشته باشد، اما امروز همه آنها یک صدا می گویند ما حق ایران را به رسمیت می شناسیم ما با حق غنی سازی ایران مخالفتی نداریم باید صلح آمیز باشد ، خوب ما خودمان هم همین را می گفتیم و همیشه مطرح می کردیم.
متکی درتوضیح رویکرد سیاستهای جدید دستگاه دیپلماسی کشور گفت : دولت در 4 سال گذشته بر اساس این رویکرد بازخورد هایی را برانگیخته این عکس العمل ها در طول 4 سال گذشته مبتنی بر نوعی عصبانیت و ناراحتی بود و ناراحتی آنها از این بود که حرفشان به کرسی ننشسته، البته از نظر ما موضع آنها ناحق بود ضمن اینکه در اکثر نقاط جهان ما برای حرفهای خود مدافع داشتیم و در مواضع خصوصی به ما می گفتند یا در بین خودشان مطرح می کردند اگرچه در شرایط بین المللی خیلی راحت نبودند که محکم بایستند و دفاع کنند.
وی در خصوص رویکرد منفی برخی کشورها در قبال جمهوری اسلامی ایران نیز گفت : تنها جایی که در 4 سال گذشته سیاست تقابل را در قبال جمهوری اسلامی اتخاذ کرد اتحادیه اروپا و آمریکا بود. ما الان در پایان 4 سال اول و در آغاز 4 سال دوم یک گفتمان منطقی را با اروپا شروع کرده و اعلام کردیم که شما 4 سال گذشته خود و رویکردهای خود را رو آسیب شناسی کنید و بررسی کنید و ارزیابی داشته باشید که چی به دست آوردید و چه از دست دادید. بخش های غیر منطقی کارهایتان را ببینید، چنان چه تغییراتی در سیاست ها داشته باشید رویکرد جدیدی را اتخاذ کنید ما آمادگی داریم به شما کمک کنیم بنابراین ما با مناطق مختلف جهان مشکل نداریم ما قصد تعمیق روابط داریم.
وزیر امور خاره کشورمان در خصوص رویکرد ایران در قبال آسیا، اروپا گفت : ما در آسیا در 4 سال گذشته تقریبا به مراحل بالایی از گسترش روابط با کشورها بر اساس منافع متقابل رسیدیم و این نشان می دهد که ما با دنیا به راحتی می توانیم تعامل داشته باشیم. در حوزه اروپا و غرب روابط معمول و تعامل ادامه دارد و گسترش این روابط منوط به اتخاذ تصمیمات جدید در مناسبات با ایران است اما از نظر حوزه های کاری ما به عنوان کشوری که در سازو کارهای منطقه ای در 4 سال گذشته نقش آفرین بودیم برای اولین بار نشست وزرای خارجه کشورهای عدم تعهد را به عنوان بزرگترین تشکل سیاسی کشورهای در حال توسعه بعد از سازمان ملل، در تهران داشتیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان درباره برنامه های آینده وزارت خانه خود گفت : ما خودمان را برای برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در سال 1391 آماده می کنیم و الان تا آن موقع در غالب تروئیکا تلاش می کنیم برای این که بر سازو کارهای بین المللی تاثیر سازنده خودمان را داشته باشیم ما در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی حضور فعال تری را در 4 سال گذشته داشتیم.
وی ادامه داد: نشست هایی را در سازمان کنفرانس اسلامی علی رغم ضمانت اجرایی نداشتن تصمیماتش در این 4 سال داشتیم و سازمان در این مدت نسبتا پر رونق تر و فعال تر از مراحل قبلی بوده، ما در حال ساماندهی نهادهای جدید منطقه ای هستیم مجموعه هایی مثل ایران، عراق، سوریه و ترکیه یا ایران، ترکیه و سوریه کاری که در رابطه با لبنان انجام دادیم همان طور که می دانید اجلاس دوحه در واقع محصول اجلاس 4 جانبه ای بود که ما با عمان و قطر و سوریه در دمشق برگزار کردیم و در آنجا طراحی شد برای این که رهبران لبنان را ترغیب کنیم برای چنین نشستی و الحمدالله مسائل لبنان سامان خودش را پیدا کرد ما در سایه این اقدامات یک رویکرد را توانستیم در محیط بین الملل جا بیندازیم و آن این است که بسیاری از معضلات و بحران های منطقه ای راهکار منطقه ای دارد یعنی مثل لبنان.
وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص رویکرد ایران برای حل معضل افغانستان نیز گفت : هم اکنون در بحث افغانستان هم ما همین رویکرد را مطرح می کنیم که بایستی مسئله افغانستان در چارچوب یک راهکار منطقه ای حل و فصل شود ما فکر می کنیم که دولت نهم و در ادامه دولت دهم توانسته " ترم هایی" از مناسبات بین المللی را جدی ترو عملیاتی کند، ما شکست سیاست های غلط را توانستیم اثبات بکنیم امروز نه تنها ملت های منطقه بلکه خود مردم امریکا سیاست های 8 سال گذشته امریکا را نقد می کنند.
متکی درباره سیاست های بعدی دستگاه دیپلماسی ایران نیز گفت : کار جدی دیگری که ما در دستور سیاست خارجی داریم در 4 سال آینده فعال تر کردن دیپلماسی اقتصادی هست و در واقع استفاده از ظرفیت دیپلماسی برای توسعه روابط اقتصادی است. شما برخی از سفرهای ما را به خارج از کشور رصد کنید، مشاهده می کنید که قائمه توافقات ما با کشورها یا زمینه سازی برای همکاری های اقتصادی است یا توافق مشخص در یک موضوع مشخص اقتصادی است.
وی اضافه کرد: وزارت امور خارجه مسئولیت کمیسیون مشترک اقتصادی بیش از 17 کشور را برعهده دارد و لذا ما رویکرد دیپلماسی فعال اقتصادی را در این دوره بیش از گذشته خواهیم داشت که در 4 سال گذشته این رویکرد ما را تقریبا آبدیده کرد. در برابر برخی از فشارها و تصمیم گیری هایی که از خارج از ایران به دنبالش بودند و قطعنامه هایی که تصویب کردند تحریم هایی که تلاش کردند تحریم کنند، ما با متوسل شدن به نوعی دیپلماسی پیشگیرانه موفق شدیم با شکل دهی ستادهایی مثل ستاد تدابیر ویژه اقتصادی هم پیش بینی کنیم و هم با برخی از حرکت ها مقابله کنیم و هم با برخی حرکت ها جایگزین ایجاد کنیم برای بعضی از فرصت هایی که آنها تلاش کردند از مقابل ما محو کنند.
متکی درادامه گفتگویش با مهر عنوان کرد: ما دست به فرصت سازی های جایگزین زدیم، در منطقه حساسی قرار داریم منطقه خلیج فارس و منطقه خاورمیانه رویکرد ما با همسایگان رویکرد مبتنی بر صمیمیت و تعمیق دوستی هاست علیرغم این که در مقاطعی ممکن است بحران هایی چون ابرهایی گذرا بر مناسبت ما و کشورهای منطقه و مناسبات کشورهای منطقه سایه بیندازد که ما همه راهکارها را فکر می کنیم برای این که آن ابرهای نامناسب را دور کنیم ازفضای منطقه و روابط را شفاف وصمیمانه کنیم. در عین حال ما فکر می کنیم فرصت جدیدی برای پرداختن واقع بینانه به مسائل خاورمیانه به وجود آمده، رژیم صهیونیستی در پی 2 شکست بزرگش در لبنان و غزه و پیامدهای آن که هنوز مطرح می باشد مثل گزارش گلدستون حامیان رژیم صهیونیستی را وادار خواهد کردکه رویکرد واقع بینانه ای نسبت به خاورمیانه داشته باشند.
پرسش بعدی مهر از وزیر خارجه ایران درخصوص نحوه انتخاب سفرا در کشورهای دیگر بود و اینکه آیا در تمامی کشورها سفیر خواهیم داشت؟ که متکی در پاسخ گفت: چگونگی انتخاب سفیر روشن است، طبق قانون اساسی سفیر با پیشنهاد وزارت خارجه و تائید رئیس جمهور تعیین و اعلام می شود.
متکی در ادامه افزود : ما قریب 140 نمایندگی در دنیا داریم. و هر سفیر برای سه سال تعیین می شود. با توجه به ماموریت 3 ساله این نمایندگی ها هر ساله یک سوم اینها باید تعوض شوند، لذا ما در هر سال اقدام می کنیم به انتخاب بیش از 40 رئیس نمایندگی که بعضی از اینها سفیرند بعضی از اینها سرکنسول و بعضی در سازمان های بین المللی هستند و در واقع نماینده دائم جمهوری اسلامی هستند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در خصوص نماینده های دائم ایران در سازمان های بین المللی گفت : ایران در چهار سازمان نماینده دائم دارد: نیویورک، ژنو، وین و جده این کار هم هرسال انجام می شود منتها معمولا در سالهایی که در آن انتخاب سفرا و نمایندگان با انتخابات همزمان می شود معمولا این بحث برجسته می شود درسال 84 که انتخابات انجام شد، تغییر سفرا که به صورت روتین انجام می شد یک دفعه دست مایه برخی تبلیغات قرار گرفت.
متکی در ادامه افزود : امسال هم چون سال انتخابات بود موضوع انتخاب سفرا یک دوره مطرح شد، فکر می کنم این مباحث با توجه به توضیحاتی که وزارت خارجه صمیمانه به افکار عمومی داد تقریبا روشن شد. ما در همین مدت بعد از انتخابات یعنی 3،4 ماه گذشته تقریبا برای تمام کشورهایی که امسال تا پایان سال ماموریت سفرای ما و یا نمایندگان ما در آنها یا تمام شده یا تمام می شود نفرات جدید رو انتخاب کردیم.
وی درباره نماینده ایران درعربستان نیز گفت : عربستان ازمواردی است که انتخاب شده،امارات از مواردی است که در شرف نهایی شدن هست و سایر کشورها هم تقریبا همه تعیین شده اند، درحوزه چین تعیین شده بود منتها به دلیل مشکلی که برای نامزد مصوب ما پیش آمد امکان عزیمتش نشد و ما الان فرد دیگری را داریم نهایی می کنیم لذا در سفارتخانه های ما نوعا روسای نمایندگی ها حضوردارند و وقفه ایجاد شده، درفاصله خاتمه ماموریت یک سفیر تا رفتن سفیر جدید درهمه کشورها مرسوم است.
متکی درتوضیح بیشتر این مطلب گفت: شما الان درتهران اگر با سفارتخانه های خارجی تماس بگیرید متوجه می شوید که همیشه تعدادی از سفارتخانه ها با کاردار اداره می شوند، این تعداد همیشه یک تعداد معین از کشورها نیستند بلکه به تناسب تمام شدن ماموریت سفیر قبلی و آمدن سفیر جدید که بین یک ماه گاهی تا چند ماه طول می کشد واین یک امر طبیعی است که ما سعی کردیم خصوصا در این دوره این را به حداقل برسانیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر در خصوص تغییر چارت وزارت خارجه، تعریف پنج معاونت جدید و روند آن نیز گفت: سوال: این موضوع از ساز وکارهای داخلی وزارت خارجه است و ما به تناسب مناسبت ها و رویکرد های خود با خارج آنها را تعریف می کنیم .
متکی در ادامه افزود : هم اکنون تقریبا چارچوب منطقه ای را داریم و در کنارش معاونت اقتصادی را، ضمن اینکه حوزه های بین المللی آموزش و پژوهش، کنسولی و پارلمانی و امور ایرانیان را که آنها هم جایگاه خودشان را دارند. در حوزه منطقه ای که به روابط سیاسی فرهنگی و همکاری های اطلاعاتی دفاعی با کشورها پرداخته می شود این در حوزه های معاونت های منطقه ای است که ما این معاونت های منطقه ای را تقریبا برای 5 منطقه جهان تعریف کردیم و ما 5 حوزه منطقه ای داریم که شامل اروپا، آسیا، خاورمیانه عربی و مشترک المنافع، آفریقا و آمریکاست. در این 5 حوزه روابط دوجانبه در حوزه های فرهنگی، سیاسی، دفاعی و اطلاعاتی تنظیم می شود.
پرسش بعدی مهر در خصوص "نقش رسانه ها در پیشبرد سیاست های خارجی ایران" بود که متکی در پاسخ گفت :
در نظامهای مدرن اجتماعی رسانه ها یکی از ارکان مهم سازوکارهای اجتماعی و ارکان جوامع و حتی حکومتها به صورت غیر دولتی هستند
ما این تعریف را قبول داریم که در واقع در نظام های مدرن اجتماعی رسانه ها یکی از ارکان مهم سازوکارهای اجتماعی و ارکان جوامع و حتی حکومت ها به صورت غیر دولتی هستند. رسانه ها در همه حوزه های فعالیت های یک کشور نقش دارند و به طور مشخص حوزه سیاست خارجی شاید وجه مشترک فعالیت همه رسانه هاست یعنی همه رسانه ها ممکن است به همه موضوعات نپردازند و قدری تخصصی تر در حوزه های خودشون کار کنند ولی موضوع سیاست خارجی از موضوعاتی است که حتی رسانه های اقتصادی، رسانه های مختلف دیگر و رسانه های تخصصی حتما بهش می پردازند.
وزیر امور خارجه ایران در توضیح بیشتر این مطلب گفت : ما فکر می کنیم که با توجه به نقش برجسته رسانه ها در سیاست خارجی، نقد آن و بسترسازی برای سیاست خارجی درجهت منافع کشور ویا نفی موانع و مشکلاتی که برسر راه سیاست خارجی وجود دارد از طریق پرداختن درست به آن موضوعات و بالاخره یک ظرفیت بسیار بالا در مواجه با هجمه هایی که علیه کشور و ملت و نظام و انقلاب و سیاست های درست کشور وجود دارد.
وی با تاکید بر نقش رسانه ها درپیشبرد اهداف سیاست خارجی کشورمان گفت: جلوه های مختلفی از نقش آفرینی رسانه در حوزه سیاست خارجی وجود دارد، این نقش زمانی برجسته تر می شود که دستگاه دیپلماسی کشور در یک رابطه صمیمی همکارانه و دوسویه با رسانه ها بتواند باشد یعنی در یک ارتباط دوستانه با رسانه ها باشد و این نکته را تبیین بکند که مطالب را توضیح بدهد.
متکی در پایان گفت : همان طور که می دانید وزارت خارجه از ثابت قدم ترین دستگاه هایی است که سخنگوی آن به صورت مستمر و منظم در جلسات هفتگی حضور دارد و موارد را توضیح می دهد. فکر می کنم که هر چه ما در این تبیین گام بیشتری برداریم رسانه ها هم مسئولیت و رسالت خودشان را در ایفای نقش در سیاست خارجی بهتر ایفا می کنند.
نظر شما