کاروانسرای سنگی «صائین» که کاروانسرای شاه عباسی نیز نامیده می‌شود، مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان نیر، کیلومتر ۱۰ جاده قدیم نیر - سراب واقع شده است.
کاروانسرای سنگی «صائین» در ۱۰ کیلومتری شهرستان نیر در استان اردبیل واقع گردیده‌است. این کاروانسرا به فرمان شاه عباس صفوی در منطقه برف گیر گردنه صائین جهت امنیت مسافران ساخته شده است. این کاروانسرا، متناسب با شرایط اقلیمی منطقه ساخته شده، چرا که عرض و ارتفاع ورودی‌های فضاهای زیستی داخل، به حداقل ممکن کاهش یافته طوری که با اندک وسایلی می‌توان آن را مسدود و از نفوذ سرما و کوران برف به داخل آن جلوگیری کرد. مصالح به کار رفته در این کاروانسرا از سنگ‌های همان منطقه که مقاوم در برابر شرایط جوی است تأمین شده است. روزنه‌های سقفی این کاروانسرا در حداقل اندازه در نظر گرفته شده و از نظر تبادل هوا در صورت نیاز و نیز تأمین روشنایی فضاهای داخل عملکرد منطبق با نیاز طراحی و ساخته شده‌است. ورودی‌های فضاهای ارتباطی داخل در مرکز بنا نسبت به فضاهای جانبی مقداری بزرگ‌تر در نظر گرفته شده تا چهار پایانی که همراه و مورد استفاده کاروانیان بوده نیز بتوانند در داخل پناه بگیرند.
در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، کاروانسرای سنگی صائین به‌همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می‌شود.
این کاروانسرا به دلیل تأثیر مستقیم در تحولات اجتماعی و ادبیات و شعر و موسیقی و نقاشی که متفاوت از دیگر کاروانسراهای خارج از کشور می‌باشد از نوع نمونه اولیه ایرانی قلمداد گردیده‌است.
نظر شما