به گزارش خبرگزاری مهر از تبریز، میصیر مردانف، وزیر آموزش جمهوری آذربایجان در اول آذرماه سال جاری (22 نوامبر 2010) با صدور بیانیه ای رسما" اعلام کرد که دانش آموزان دختر برای ورود به مدارس متوسطه باید یونیفورم (لباس متحد الشکل به سبک غربی با دامن کوتاه و بدون روسری) بپوشند. پس از این تصمیم، مدیران برخی از مدارس باکو از ورود دانش آموزان و معلمان محجبه به مدارس جلوگیری کردند.
به دنبال این جریان، در برخی از شهرهای مهم جمهوری آذربایجان مانند باکو، گنجه، ماسالی، جلیل آباد، نارداران و... اعتراضات وسیعی با محوریت حزب اسلام جمهوری آذربایجان در محکومیت قانون منع حجاب صورت گرفت که این اعتراضات با فرارسیدن ماه محرم ابعاد گسترده تری یافت به گونه ای که در تاریخ 19 آذرماه، برابر با چهارمین روز ماه محرم یکی از بزرگترین تجمعات اعتراض آمیز مردم شیعه باکو، در مقابل ساختمان وزارت آموزش جمهوری آذربایجان شکل گرفت که با ضرب و شتم و دستگیری بیش از 35 نفر از معترضان توسط پلیس و نیروهای امنیتی همراه بود.
علاوه بر آن بیش از 30 هزار نفر از مردم جمهوری آذربایجان در اجتماع باشکوه روز عاشورای حسینی که در زیارتگاه خواهر امام رضا(ع) در نارداران باکو برگزار شد بر لزوم لغو ممنوعیت استفاده از حجاب اسلامی در مدارس متوسطه تاکید کردند.
در حال حاضر، این موضوع در نتیجه مقاومت سرسختانه تشکلهای مذهبی به ویژه حزب اسلام این کشور به مهمترین چالش دولت باکو تبدیل گردیده و رئیس جمهور آذربایجان با مشاهده شرایط نامناسب داخلی و منطقه ای جهت اجرای سیاست ممنوعیت حجاب، به مجلس ملی جمهوری این کشور در خصوص حل مسالمت آمیز ممنوعیت حجاب توصیه کرده که این اقدام را می توان مقدمه عقب نشینی دولت در اجرای سیاست ضد دینی اخیر دانست.
در همین حال، دکتر محسن صمداف رهبر حزب اسلام جمهوری آذربایجان عصر روز جمعه به همراه معاون و تعدادی از اعضای بلند پایه این حزب دستگیر و راهی زندان شدند که نشان از سر درگمی دولتمردان باکو در مورد چگونگی پایان دادن به مشکل خود ساخته حجاب دارد.
با توجه به اهمیت موضوع ، این نوشتار نکاتی را با رعایت اجمال یاد آور می گردد:
1) دلایل صدور بیانیه ممنوعیت حجاب در جمهوری آذربایجان
مهمترین سوالی که پیرامون موضوع مورد بحث به ذهن متبادر می گردد اینکه دولت باکو به چه دلیل یا دلایلی علیرغم آگاهی از حساسیت مردم و به ویژه دینداران این کشور به مقوله حجاب، نسبت به صدور بیانیه فوق اقدام کرد؟
نکته اول: دولت آذربایجان با توجه به ماهیت مبتنی برلائیسم و سکولاریسم خود، به طور طبیعی از تعمیق باورهای اصیل اسلامی در بین مردمی که بیش از 95 درصد آنان را مسلمانان تشکیل می دهند بیمناک و هراسان است که البته این هراس از نخستین روزهای استقلال جمهوری آذربایجان و روی کار آمدن تربیت یافتگان لیبرالیسم یا کمونیسم مشهود بود.
لیکن طی سالهای اخیر، جریان احیاء دینی در جمهوری آذربایجان که نشانه های آن مانند مقاومت مردم شیعه آذربایجان در برابرلایحه منع حجاب در مراکز آموزشی، ایستادگی و پیروزی مردم در مقابل ممنوعیت پخش اذان از مناره های مساجد، افزایش روز افزون حجاب اسلامی، افزایش حضور جوانان در مساجد، بزرگداشت مناسبتهای اسلامی مانند محرم و رمضان، برگزاری هرساله روز جهانی قدس علیرغم محدودیتهای فراوان، انجام تظاهرات گسترده در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه و... مشهود است، باعث گردیده واهمه دولت از رشد آموزه های اسلامی و شیعی بیشتر گردد که در همین ارتباط، تلاش دامنه داری برای متوقف کردن این جریان در حال انجام است.
واقعیت این است اسلامگرایان آذری به ویژه حزب اسلام این کشور پس از پیروزی چشمگیر خود در نتیجه لغو حکم تخریب مسجد حضرت فاطمه زهرا (س)، موقعیت اجتماعی- سیاسی و نیز اعتماد نفس بالایی به دست آورده و در مقابل دولت نیز بیش از پیش خود را در مقابل اراده جمعی دینداران شکست خورده یافته است که می توان اقدام اخیر دولت در خصوص ممنوعیت استفاده از حجاب اسلامی در مدارس را گامی برای برعکس نمودن روند فوق ارزیابی کرد.
نکته دوم: بسیاری از صاحب نظران و کارشناسان مسائل قفقاز بر نفوذ رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان اذعان دارند که این نفوذ پس از سفر سال گذشته شیمون پرز به باکو شکل گسترده تری به خود گرفته است.
درحال حاضر بسیاری از مردم جمهوری آذربایجان، رژیم صهیونیستی را عامل پشت صحنه بیانیه ضد دینی اخیر می دانند که البته دلائل و نشانه هایی مبنی بر صدق این باور وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می گردد:
- طی چند سال اخیر رعایت حجاب در میان زنان جمهوری آذربایجان بنا به دلایلی مانند آشنایی روز افزون آنها با معارف اسلامی، کسب موفقیتهای زنان محجبه ایرانی در عرصه های مختلف ملی و بین المللی، تظاهرات و تلاشهای متعدد و مستمر زنان ترکیه برای حذف ممنوعیت استفاده از حجاب در مراکز آموزشی و رشد روز افزون دین اسلام در سراسر دنیا شتاب بیشتری به خود گرفته است که همین موضوع واهمه رژیم صهیونیستی را در پی داشته است.
این رژیم به خوبی در یافته است درصورتی که مردم جمهوری آذربایجان بتوانند فرهنگ و هویت تاریخی خود را احیا کنند به هیچ کشوری حق بهره برداری نامشروع از منابع و موقعیت استراتژیک کشور خود را نخواهند داد لذا صهیونیستها ازهیچ کوششی برای ترویج فرهنگ برهنگی و جلوگیری از حجاب در بین مردم این کشور دریغ نمی کنند.
از آنجائیکه دولت جمهوری آذربایجان بنا به دلایل مختلف تحت سیطره رژیم صهیونیستی قرار گرفته است، ناچار شرایط لازم برای اجرای خواسته های آن رژیم را فراهم می کند که تلاش برای قانونی کردن ممنوعیت استفاده از حجاب اسلامی در مراکز آموزشی در همین راستا قابل ارزیابی است.
- کارشناسان مستقل سیاسی در باکو، علل رفتارهای ضد انسانی و ضد دینی حکومت الهام علی اف را توصیه های مکرر آمریکا و رژیم صهیونیستی ذکر می کنند که اقدام پلیس و نیروهای امنیتی باکو در اتخاذ تدابیر ویژه امنیتی مقابل سفارت رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان در ایام مقاومت مردم در مقابل ممنوعیت حجاب در مدارس، نشانگر این مهم است که این سفارت در حقیقت اتاق فرمان سیاستهای اسلام ستیزی و حجاب ستیزی در جمهوری آذربایجان است.
- بنابر گزارش روزنامه اینترنتی «اسلام آذری» که با استناد به رسانه های صهیونیستی منتشر شده، تحولات اخیر در جمهوری آذربایجان به دقت از جانب اسرائیل پیگیری می شود.
بنابراین گزارش، آژانس خبری یهودی با لحنی آشکار از اقدامات «میصر مردانف» و حامیان وی ابراز خشنودی کرده و در عین حال تبعیت مسلمانان از احکام قرآنی را «رادیکالیزم اسلامی» نامیده است. درگزارش آژانس یهودی، صیانت مسلمانان از حقوق خود، به عنوان ضربهای مهلک بر بدنه جامعه مسامحهگر آذربایجان ارزیابی شده است.
- اقدام اخیر دولت آذربایجان در ایجاد ممنوعیت برای حجاب اسلامی در مدارس، منطبق با سیاست آشکار برخی نمایندگان کنست اسرائیل در خصوص ممنوعیت حجاب است.«مارینا سولودکین» نماینده پارلمان رژیم صهیونیستی و عضو فراکسیون کادیما چندی قبل در اقدامی عجیب درصدد ارائه لایحه ممنوعیت حجاب زنان در رژیم صهیونیستی بود که با انتقادات بسیاری نیز مواجه گردید.
2)حزب اسلام جمهوری آذربایجان پرچمدار مقابله با سیاستهای ضد دینی دولت
نقش اصلی مقابله با سیاست اخیر دولت آذربایجان مبنی بر ممنوعیت حجاب در مدارس متوسطه را حزب اسلام این کشور بر عهده داشته بطوریکه مجلس عالی این حزب در نشست سراسری خود در باکو سیاستهای دین ستیزی و حجاب ستیزی دولت را محکوم کرد.
علاوه بر این اکثر تجمعات اعتراض آمیز مورد اشاره با دعوت این حزب صورت گرفته و بیانیه های این حزب با توجه به جایگاه مردمی آن نقش تعیین کننده ای در استمرار و نتیجه بخشی اعتراضات داشته است، به گونه ای که دکتر محسن صمداف، رئیس این حزب در مقابل بی اعتنایی دولت به اعتراضات گسترده مردمی و در پی اظهارات خارج از نزاکت وزیر تحصیل جمهوری آذربایجان که اعلام نظر مراجع در موضوع فوق را دخالت در امور داخلی آذربایجان عنوان کرده بود، اعلام داشت: «شواهد و تجمعات برگزار شده در مناطق مختلف جمهوری آذربایجان در اعتراض به ممنوعیت حجاب در مراکز آموزشی نشان می دهد که اکثریت مردم از اعمال محدودیت برای حجاب دختران دانش آموز و دانشجویان دختر و نیز اساتید و معلمهای زن ناراضی هستند. اگر دولت تصمیم خود را تصحیح نکند و با بی اعتنایی به اعتراضات مردمی، حیثیت ملی را لکه دار کند، موج اعتراضات مردمی گسترش خواهد یافت و کل کشور را فرا خواهد گرفت.»
رهبر حزب اسلامی جمهوری آذربایجان تاکید کرد: «حل مساله ممنوعیت حجاب در مراکز آموزشی این کشور صرفا یک بخشنامه که لغو آن در اختیار وزیر آموزش باشد، نیست و باید در سطح عالی دولتی این مساله حل شود.»
دکتر صمداف رئیس حزب اسلام همچنین در نشست سراسری این حزب در باکو با اشاره به ادعای وزیر آموزش و پرورش جمهوری آذربایجان مبنی بر اینکه ایده حجاب از خارج مطرح شده است، اظهار داشت: «مگر این شخص از آداب، رسوم و ارزشهای معنوی و ملی مردم جمهوری آذربایجان خبر ندارد؟»
رهبر حزب اسلام جمهوری آذربایجان در مصاحبه دیگری با شبکه جهانی سحر، شخص رئیس جمهور آذربایجان را مسئول مشکلات ایجاد شده در خصوص حجاب معرفی کرد که در فاصله کوتاهی پس از آن رئیس جمهور آذربایجان برای حل مسالمت آمیز موضوع حجاب، به مجلس ملی این کشور توصیه کرده است.
به نظر می رسد تجربه مسجد حضرت فاطمه الزهرا(س) که پس از ایستادگی و مقاومت دینداران، دولت آذربایجان مجبور به لغو حکم تخریب آن گردید بار دیگر در حال تکرار است و می توان گفت شیعیان جمهوری آذربایجان با محوریت حزب اسلامی این کشور که با الهام از مکتب امام حسین (ع) اعتراضات گسترده خود به ممنوعیت حجاب را در ماه محرم شدت بخشیدند، توانسته اند بار دیگر در دفاع از آخرین دین آسمانی گام بلند دیگری بردارند.
البته دولت آذربایجان برای حفظ اقتدار ظاهری خویش عصر روز جمعه (17 دی ماه) رهبر و تعدادی از اعضاء حزب اسلامی باکو را دستگیر و زندانی کرده است که عصبانیت دولت باکو از حزب اسلامی را نشان می دهد.
3)مغایرت ممنوعیت حجاب در مدارس با قانون اساسی جمهوری آذربایجان
قانون اساسی جمهوری آذربایجان که در سال 1995 تصویب و دو بار مورد بازنگری قرار گرفته بر اساس دو اصل لائیسم و سکولاریسم تدوین شده و در آن به دین و مذهب اکثریت مردم این کشور توجهی نشده است.
پدیدآورندگان قانون اساسی جمهوری آذربایجان با توجه به آموزههای کمونیستی و نیز با تکیه بر تجربهها و آموزههای پرخطر بشری و به تبعیت از غرب یگانه مبنع حاکمیت را ملت معرفی کرده و برای خدا در این خصوص نقشی قائل نشدهاند و در حقیقت هیچ گونه توجهی به مبدا اصلی قدرت نداشته و زندگی اجتماعی بدون خدا را برای مردمی که بیش از 95 درصد آنان را مسلمانان تشکیل می دهند تجویز کرده اند، لیکن در بحث حاضر آنچه حائژ اهمیت است اینکه ایجاد ممنوعیت برای حضور دختران محجبه در مدارس و مراکز آموزشی با همین قانون اساسی نیز مغایر است.
اصل 25 قانون اساسی جمهوری آذربایجان در بند دوم، حقوق و آزادیهای زن و مرد را عین هم میداند و در بند سوم تصریح میکند: «دولت برابری حقوق و آزادیهای هر کس را بدون توجه به عرق، ملیت، دین، زبان و جنسیت، وضعیت زندگی شخصی، عقیده و... تضمین میکند» در ادامه این بند از اصل 25 آمده است که:«محدود کردن حقوق و آزادیهای انسان و شهروندان با توجه به نسبتهای قومی، ملی،دینی، جنسی،عقیدتی سیاسی و اجتماعی ممنوع است.»
آزادی فکر و عقیده از دیگر مباحث مهم و اساسی فرهنگی و اجتماعی است که اصل 47 قانون اساسی آذربایجان بدان اختصاص یافته است. این اصل در سه بند به این موضوع پرداخته و چهارچوب موردنظر دولت و حکومت را ترسیم کرده است که عبارتند از:
بند1- هرکس آزادی فکر و بیان دارد.
بند2- هیچکس را نمیتوان به ابراز عقیده خود یا رویگردانی از فکر و اندیشهاش مجبور کرد.
بند 3- به تبلیغات و تشویقاتی که سبب احیاء دشمنی و عداوت در سطح ملی، دینی و اجتماعی شود اجازه داده نخواهد شد.
اصل 48 قانون اساسی جمهوری آذربایجان در امتداد اصل 47 به موضوع دین (اعتقادات و مراسم دینی) میپردازد و در بند دو اشاره میکند که:«هرکس حق نگرش مستقل به دین، اعتقاد به هر دینی بصورت فردی و یا جمعی، عدم اعتقاد به هیچ دینی و همچنین بیان و انتشار اعتقاد دینی خود را دارد.»
علاوه بر موارد یاد شده که بدون نیاز به هیچ توضیحی مغایرت بیانیه اخیر وزارت آموزش جمهوری آذربایجان با قانون اساسی این کشور را به وضوح نشان می دهد، بایستی به این نکته نیز اشاره نمود که در قانون اساسی جمهوری آذربایجان به تحصیل اجباری افراد نیز تاکید شده و این در حالی است که اکنون بیش از یکماه است تعداد قابل توجهی از دانش آموزان محجبه از ورود به کلاسهای درس محروم شده اند.
*********************************
در پایان این نوشتار، چند نکته مهم آورده می شود:
الف) مقامات دولت باکو با اتخاذ سیاست شکست خورده حجاب ستیزی در حقیقت، راهی را پیش روی خود قرار داده اند که پیش از این بیش از80 سال در ترکیه و نیز ایران قبل از انقلاب تجربه شده است.
سیاست نظام لائیک ترکیه که از دوران حاکمیت مصطفی کمال پاشا ملقب به آتاتورک آغاز شد، در نهایت با شکست سنگینی مواجه گردید و بی شک یکی از زمینه های مهم پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ،سیاست حجاب ستیزی دولت پهلوی محسوب می گردد.
ب) دولتمردان باکو که پیش از این، ترکیه را الگوی آذربایجان معرفی می کردند بهتر می دانند اگر نظام سیاسی مبتنی بر غرب گرایی کارایی داشت، دولت ترکیه از این سیاست عدول نمی کرد. علاوه بر این، خود غربیها نیز از انبوه مشکلات ناشی از مکتب لیبرالیسم به ستوه آمده اند که موج گسترش اسلام در میان مردم کشورهای اروپایی نشان این ادعاست.
ج) به طور طبیعی دولتمردان آذری می دانند مردمی که امروز ببش از چهار سال متوالی در مقابل سیاست حجاب ستیزی ایستادگی کرده و انواع محرومیتهای اجتماعی،بازداشت،شکنجه،زندان، جریمه و... را به جان خریده اند وارثان نسلی هستند که در دوران 70ساله حاکمیت کمونیستها، شکنجه هایی به مراتب شدیدتر مانند غرق شدن در دریا، انداخته شدن در قیر مذاب، تبعید و ... رابه چشم دیده ولی از اعتقادات ملی و دینی خود عدول نمی کردند، لذا عاقلانه ترین انتخاب آن است که دولتمردان آذری از مسیر تقابل با چنین مردمی بازگشته و در مسیر تعامل و همراهی با آنان قرار گیرند.
د) با توجه به نقش پیدا و پنهان رژیم صهیونیستی در سیاستهای ضد دینی دولت باکو به ویژه در صدور بیانیه ممنوعیت حجاب که دلائل و نشانه های آن مورد اشاره قرار گرفت و نظر به پرچمداری حزب اسلام جمهوری آذربایجان در پاسداشت ارزشهای الهی، مقابله این حزب با سیاستهای ضددینی در آذربایجان را می توان رویارویی حزب اسلامی و رژیم صهیونیستی دانست که در اغلب موارد مانند جلوگیری از گشایش سفارت اسرائیل در باکو و نیز ممانعت از افتتاح پارک دوستی رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان و... پیروزی با حزب اسلام بوده است و نشانه های پیروزی این حزب در جریان اخیر با توصیه از سر ناچاری رئیس جمهوری آذربایجان به مجلس ملی این کشور هویدا شده است که البته دستگیری رهبر حزب اسلامی در شرایط کنونی نیز پیروزی دیگر برای این حزب محسوب می گردد که نشان از استیصال رژیم صهیونیستی و دولت باکو است.
ه)امروزه جمهوری آذربایجان به میدانی برای تشخیص مدافعان حقیقی حقوق انسانها از حامیان دروغین حقوق بشر تبدیل شده است. در حالی که حدود دو ماه است دانش آموزان محجبه آذری به خاطر اعتقادات خود از تحصیل باز مانده اند صدایی از اردوگاه به اصطلاح حامیان حقوق بشر به گوش نمی رسد.
ر)الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در مراسم تحلیف ریاست جمهوری به کتاب آسمانی مسلمانان سوگند خورده، لیکن مدتهاست که در مقابل احکام نورانی آن صف آرایی کرده است. وی باید بداند موضوعاتی مانند ممنوعیت پخش اذان، تخریب مسجد و ممنوعیت حجاب تنها رویارویی با مسلمانان جمهوری آذربایجان نیست بلکه این اقدامات ضد دینی در افکار عمومی نزدیک به دو میلیارد مسلمان، مبارزه با اعتقادات همه آنان ارزیابی می گردد.
علی اف بهتر است بداند دراشغال بودن 20 درصد خاک یک کشور مسلمان تنها موضوع داخلی کشور تحت حاکمیت ایشان نیست بلکه یکی از دردهای مشترک همه مسلمانان محسوب می شود، لذا بهتر است به جای برنامه ریزی جهت مبارزه با آموزه های دینی مردم مسلمان آذربایجان، از باورهای دینی آنان از قبیل جهاد و شهادت، برای بازپس گیری اراضی اشغالی استفاده کند که در این صورت همه مسلمانان نیز به هر نحو ممکن، جمهوری آذربایجان را یاری خواهند داد.
رئیس جمهوری آذربایجان بداند خواسته فعلی مردم جمهوری آذربایجان صرفا لغو بیانیه وزارت تحصیل در خصوص ممنوعیت حجاب در مدارس نیست که ایشان بتواند با یک اقدام تاکتیکی و توصیه به مجلس ملی، اعتراضات را مثل دفعات قبل خاموش کند، این بار مردم جمهوری آذربایجان خواستار حذف تمام محدودیتهای دینی مانند ممنوعیت صدور اسناد هویتی با عکس دارای پوشش اسلامی و نیز ممنوعیت عزاداری خیابانی و... هستند تا بتوانند به طور آزادانه به اعتقادات خود عمل نمایند هر چند که در این مسیر هزینه های زیادی مانند دستگیری رهبر حزب اسلام و... را متحمل گردند.
-------------------------------------------
حسن گلی - کارشناس مسائل قفقاز
نظر شما