اصلاح کتب را به اساتید سپردیم/ دلیل غلبه ترجمه بر تالیف دربرخی رشته‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، در سیزدهمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به تاریخ ٧/١٢/١٣٦٣ تأسیس سازمانی جهت رفع نیاز دانشگاههای کشور در زمینه کتب و مآخذ درسی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی و انسانی به تصویب رسید. این سازمان با نام «سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها» که اختصاراً «سمت» نامیده می‌شود پس از کسب مجوزهای قانونی از اواسط سال ١٣٦٣ به عنوان یکی از سازمانهای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری فعالیت خود را آغاز کرد.

اهدافی که برای این سازمان در نظر گرفته شد به شرح زیر است: ١. سازماندهی تحقیقات و پژوهشهای علوم انسانی در زمینه تألیف،‌ ترجمه متون درسی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی؛ ٢. کمک در جهت تحقق جنبش نرم‌افزاری در زمینه علوم انسانی و اسلامی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی؛ ٣. ترویج و اشاعه فرهنگ اسلامی در جهت کمک به اسلامی شدن دانشگاهها و مراکز آموزش عالی؛ ٤. تلاش در جهت آشنایی جوامع اسلامی با اصول بنیادین اسلام و گسترش و ارتقاء سطح دانش و بینش عمومی و نشر و گسترش فرهنگ و شعائر اسلامی و آموزش معارف علوم انسانی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی.

سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) تاکنون بیش از 1340 عنوان کتاب منتشر کرده است.

فرا رسیدن سالروز تاسیس این سازمان گروه حوزه و دانشگاه خبرگزاری مهر را بر آن داشت تا با عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رئیس شورای تحول علوم انسانی به گفتگو بنشینیم و به بررسی جایگاه سمت و علوم انسانی در کشور بپردازیم.

* خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: در میان عوامل مختلفی که در سپهر علوم انسانی اسلامی وجود دارد مثل استاد، دانشجو و کتاب درسی، نقش و اهمیت کتاب دانشگاهی علوم انسانی را چه میزان مهم می دانید؟

- دکتر غلامعلی حداد عادل: در این شک نیست که در تحول مورد نظر برای علوم انسانی تحول در کتب درسی یکی از ارکان کار ماست چون معلومات لازم از طریق کتب به دانشجویان منتقل می شود. اگر کتب تغییر نکند معلوم است که تغییری لازم نبوده و صورت نگرفته است چرا که اگر تغییر لازم می بود باید خود را در تغییر کتب نشان می داد. در نتیجه قطعی است که کتاب در تحول علوم انسانی نقش محوری ایفا می کند.

* وضعیت فعلی کتب درسی دانشگاهی علوم انسانی را چگونه می بینید؟ آیا این کتب با موازین و مبانی علوم اسلامی متفاوت و متضادند؟

- به طور کلی در اینکه نیاز به تحول وجود دارد شک نیست اما بهتر است که پاسخ این سوال را متخصصین هر گروهی به طور دقیق تر بدهند. در این مورد من از اظهار نظر کلی پرهیز می کنم. تحول را باید از طریق خود استادان در رشته های مختلف پیش ببریم به همین دلیل تحول کتابها را به آنها سپرده ایم تا راجع به کتب درسی و کتب مرجع برای سئوالات امتحانی اظهارنظر کنند.

* شما در شکل گیری "سمت" نقش داشتید؟

- تاسیس این سازمان به زمانی برمی گردد که من در شورای عالی انقلاب فرهنگی نبودم اما عرض می کنم که این اقدام شورای عالی انقلاب فرهنگی را امر مثبتی می دانم و  عملکرد "سمت" را نیز تا کنون مثبت ارزیابی می کنم.

* نقدی ممکن است وارد شود که وجود موسسه ای دولتی یا وابسته به آن برای نگارش کتب خاص ممکن است به بسته شدن افق دید دانشجویان یا اساتید منجر شود؟

- به هرحال این حرف کلی را باید با استناد به کتب منتشر شده این موسسه اثبات کرد. یک وقتی هست که یک حکومتی مثل حکومت مارکسیستی می خواهد فلسفه ای غیر علمی را به زور تلقین کند و به جای علم قرار دهد و این همان چیزی است در شوروی سابق وجود داشت. ما به عنوان معتقدان به جهان بینی اسلامی می خواهیم انسان را در پرتو این جهان بینی بشناسیم. در این نگاه ما با دستاوردهای تجربی مخالف نیستیم. ما نمی خواهیم علم را از علمیت خود خارج کنیم و ارزش علمی کارهای علمی را نفی کنیم. ما می خواهیم علم موجود را از حیث مبانی فلسفی آن نقد کنیم و این حق طبیعی برای معتقدان به یک فلسفه است که بتوانند باب نقد را باز کنند. مسلم است که "سمت" تا کنون بیش از 1000 کتاب منتشر کرده و این باید تا الان معلوم می شد که "سمت" می خواسته فکری را تلقین کند یا ارزش کتب درسی را بالاتر ببرد.

* نقد دیگری مطرح می شود و آن این است که این سازمان تعداد کتب ترجمه شده بیشتری دارد. اساسا ترجمه کتب خارجی مذموم است؟

- بستگی به رشته و موضوع دارد و این اگر این کتاب ترجمه نمی شد آیا مولفی بود که کتاب بهتری را بنویسد یا نه؟

* آینده سازمان سمت را چگونه می بینید؟

- اضافه می کنم که جناب آقای دکتر احمدی به اعتبار مسئولیتی که دارند عضو شورای تحول در علوم انسانی هستند و قطعا با آن کاری که این شورا در آینده خواهند کرد سازمان سمت هم می تواند به اهداف مورد نظر  بهتر برسد. چون تا به حال این سازمان خیلی پشتیبانی نمی شده است. علاوه بر چاپ و انتشار کتب بار تحول در علوم انسانی را هم داشته است که این دو کار آسانی نبوده است. حالا که یاران بیشتری در این حوزه تحول فعال می شوند سازمان سمت هم می تواند در کار خود موفق تر باشد.