عرفانهای نوظهور اوایل دهه 60 وارد کشور شده است

به گزارش خبرنگار مهر در قم، حجت الاسلام حمید رضا مظاهری سیف قبل از ظهر چهارشنبه در نشست تخصصی «عرفان‌های نوپدید و زمینه‌های اجتماعی ظهور و گسترش آن‌ها» که در سالن کنفرانس پژوهشکده مطالعات دینی فرهنگ قم برگزار شد، با اشاره به عنوان «عرفان‌های نوپدید» گفت: هنوز بر سر نامگذاری این نوع عرفان‌ها یک اجماع نظر و توافق نهایی وجود ندارد و آن‌ها با اسامی متعددی مانند «عرفان‌های کاذب و نوظهور، ادیان جدید و ادیان رقیب و...» وارد فرهنگ ما شده و اساتید و محققین با عناوین مختلفی از آن‌ها یاد می‌کنند.

تعبیر «جنبش‌های معنوی نوظهور» به جای «عرفان‌های نوپدید»

وی تعبیر «جنبش‌های معنوی نوظهور یا نوپدید» را از میان عناوین دیگر مناسب‌تر برشمرد و افزود: به این معنی که فرد، گروه و یا سازمانی که حرکتی را شروع کرده، آرمان‌هایی را در نظر گرفته و به پیش می‌رود باید معنوی باشد.

مظاهری سیف اضافه کرد: واژه «معنوی» به دلیل ابهاماتی که در این کلمه هست برای این پدیده‌های پیچیده مناسب‌تر است و نمی‌توان از واژه «دین» برای این مسئله استفاده کرد چرا که دین بار معنایی خاص خود را، به خصوص در فرهنگ ما دارد.
معنویت و دین به معنی واقعی در جنبش‌های معنوی نوظهور وجود ندارد

وی خاطرنشان کرد: اما آنچه امروز به عنوان جنبش‌های معنوی وجود دارند اصلا معنویت به معنای واقعی و همین طور اعتقاد در آن‌ها راه ندارد و هدف اصلی آن‌ها رسیدن به احساس امید و شادی است و دین در این جنبش‌های معنوی نوظهور وجود و راهی ندارد.

رئیس موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی با اشاره به اینکه باور و اعتقاد در بسیاری از این جنبش‌های نوظهور جایی ندارد، اظهار داشت: همین طور واژه عرفان نیز در تعدادی از این جنبش‌های معنوی نوظهور وارد می‌شود و در برخی دیگر نه و بسیاری از این جنبش‌ها وارد قلمرو معنویت و عرفان نمی‌شوند و هدف آن‌ها این است که از خلال راه، دین و معنویتی که تعریف می‌کنند انسان را به شادی و اعتماد به نفس بیشتری برسانند.

وی همچنین در خصوص واژه نوین که در مورد این عرفان‌های نوظهور به کار می‌رود، گفت: در مورد نوین بودن این عرفان‌ها نیز بحث‌های زیادی مطرح می‌شود برخی آغاز آن‌ها را به دهه 50 و بعضی 60 قرن بیستم مربوط می‌دانند و برخی شروع آن‌ها را به قرن نوزدهم مربوط می‌دانند.

اوایل دهه 60 آغاز ورود جنبش‌های نوظهور در کشور بود

مظاهری سیف گفت: اما آنچه در کشور ما مطرح است به طور خاص از زمانی که مدرنیته وارد کشور شد جنبش‌های نوظهور هم به وجود آمدند و به خصوص بعد از انقلاب پدید آمدن فضای باز سیاسی این مسئله را بیشتر کرد و از‌‌ همان سال‌های اول دهه 60 این موضوع در کشور ما به وجود آمد و روز به روز هم بیشتر و بیشتر شد تا اینکه در دهه 80 بسیار به چشم آمد و حوزویان و پژوهشگران به تحقیق، پژوهش و بررسی دامنه این موضوع پرداختند که البته تا کنون به نتیجه چندانی نرسیده‌اند.

وی جنبش‌های معنوی نوظهور را به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد و اظهار داشت: دسته‌ای که خاستگاه داخلی دارند و آنهایی که خاستگاه خارجی دارند و البته هر دو دسته به سرعت رواج یافته و پیروان خود را پیدا می‌کنند.

عرفان اوشو با 600 عنوان کتاب برای تبلیغ

رئیس موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی به دلایل معروفیت و رواج سریع آن‌ها در کشور اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل اصلی آن، تعداد زیاد آثار آن‌ها است برای مثال عرفان «اوشو» 600 عنوان کتاب دارد که 108 عنوان آن به زبان فارسی به چاپ رسیده است که از این تعداد 64 عنوان با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و 46 تای آن بدون مجوز، در داخل کشور به چاپ رسیده است.

عدم نظارت وزارت ارشاد بر چاپ و فروش کتب عرفان‌ها

وی با انتقاد بر عدم نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد چاپ این گونه کتاب‌ها گفت: در حال حاضر کتاب‌های بدون مجوز رسما و آزادانه در کتابفروشی‌های کشور به فروش می‌روند و کمترین نظارتی وجود ندارد و حتی برخی از این آثار به خصوص رمان‌های تعدادی از این جنبش‌های معنوی نوظهور بسیار مبتذل است، برای مثال یکی از کتاب‌های «پائولو کوئیلو» رهبر یکی از این عرفان‌ها، در کشور برزیل هم اجازه چاپ پیدا نکرد و آن وقت افرادی در دوره اصلاحات مثل عطا الله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد وقت زمینه ورود، حضور و چاپ آثار «پائولو کوئیلو» را در کشور فراهم می‌کنند.

وزارت ارشاد قبل از ورود عرفان‌های کاذب به کشور جلوی رواج آن‌ها را بگیرد

مظاهری سیف با بیان اینکه جریان‌ها و جنبش‌هایی که آثار مکتوب دارند به راحتی در کشور ما گسترش و رواج می‌یابند، خاطر نشان کرد: این یک ویژگی و یک فرصت است و از این طریق می‌توان پیش بینی کرد چه آثاری قرار است در آینده‌ای نزدیک در کشور رواج یابند.

وی تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید شاخص‌ها و ویژگی‌هایی که باعث شده جنبش‌های معنوی نوظهور در کشور گسترش یابند را پیدا کند و بسنجد که زمینه ورود کدام‌ها به کشور فراهم است تا قبل از اینکه این آثار وارد کشور و یا در کشور چاپ شوند راه آن‌ها را سد کند.

اساسنامه عرفان حلقه تا کنون 10 بار در کشور تجدید چاپ شده است

رئیس موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی با تاکید بر اینکه این انحرافات فکری و عقیدتی در کشور در حال رواج هستند، تصریح کرد: وزارت ارشاد باید از اول برنامه ریزی کند و زمینه‌های بروز و ظهور عرفان‌ها را بررسی کند و جلوی آن‌ها را بگیرد تا اینکه بخواهد بعدا و بعد از رواجشان با آن‌ها مقابله و برخورد نماید.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به جنبش‌های معنوی نوظهوری که خاستگاه داخلی دارند اشاره کرد و گفت: این عرفان‌ها در داخل کشور به سرعت در حال بزرگ شدن و رواج هستند و از جمله آن‌ها که هم اکنون در داخل کشور فعالیت زیادی دارد عرفان «حلقه» است که در حال حاضر کتاب آن‌ها با عنوان «عرفان کیهانی (حلقه)» که در واقع اساس نامه رسمی آن‌ها است 10 بار در کشور تجدید چاپ شده است.

رئیس موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی خاطر نشان کرد: در سال گذشته چاپ کتاب‌های محمد رضا طاهری رهبر عرفان کیهانی در کشور ممنوع شد و حتی وی بازداشت هم شد و در قوه قضائیه پرونده داشت با این حال کتاب‌های او امسال دوباره در کشور زیر چاپ رفت و حتی در سال گذشته که چاپ آن‌ها در داخل کشور ممنوع شد آثار به کشور لبنان رفت و در آنجا با چاپ شکیل تری چاپ و به ایران آورده شد.

برخی از عرفان‌های نوظهور از اعتبار ناشران قمی سوء استفاده می‌کنند

وی همچنین به چاپ کتاب‌های پیمان فتاحی یا ایلیا، رهبر «جریان آل یاسین» در داخل کشور اشاره کرد و افزود: حتی بسیاری از این کتاب‌ها در قم و توسط انتشارات در این شهر چاپ می‌شوند و آن‌ها از این کار اهدافی را دنبال می‌کنند.

مظاهری سیف تصریح کرد: اینکه کتاب‌های آن‌ها در قم چاپ شود برای آن‌ها یک اعتبار است و این باور را در پیروان آن‌ها و مردم ایجاد می‌کند که این کتاب‌ها مورد تایید حوزه هستند و شاید قم به دلیل مذهبی بودن و تیراژ بالای کتاب‌های مذهبی در آن، ممیزی و نظارت کمتری بر ناشران آن وجود دارد.

سخنرانی برخی از افراد مرتبط با عرفان‌های نوظهور در صدا و سیما

رئیس موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی در ادامه گفت: رهبران عرفان‌هایی که خاستگاه داخلی دارند به صورت علنی کار خلافی انجام نمی‌دهند و اگر چیزی هم وجود داشته باشد در خفا و طوری است که قابل اغماض باشد و حتی برخی از افرادی که با این عرفان‌ها در ارتباط هستند در صدا و سیما و در نشست‌ها و نقد‌ها به صحبت می‌پردازند.