عيد غدير در سيره اهل‏بيت(ع)

عيد گرفتن غدير

غدير، تنها نه به عنوان «روزى تاريخى‏» ، بلكه به عنوان يك ‏«عيد اسلامى‏» مطرح است. عيد بودن آن نيز، مراسم و سنتهاى خاصى‏را مى‏طلبد و نه تنها بايد آن را عيد دانست، بلكه بايد آن راعيد گرفت و به شادمانى پرداخت و به عنوان تعظيم شعائر دينى، آن ‏را بزرگ داشت و برشكوه آن افزود، تا ارزشهاى نهفته در اين روزعظيم، همواره زنده بماند و سيره معصومين(عليهم السلام)احياگردد.

همه اين ويژگيها براى اين روز بزرگ، موقعيتى والا و ارزشمند پديد آورد، آن چنان كه رسول خدا(ص) و ائمه هدى و مومنانى كه پيروآنان بودند، از موقعيت اين روز شادمان بودند. مقصود ما از«عيدگرفتن‏» اين روز نيز همين است. خود حضرت رسول نيز به اين ‏نكته اشاره و تصريح فرموده است، از جمله در روايتى كه‏ مى‏فرمايد : « روز غديرخم، برترين اعياد امت من است، روزى است كه خداى‏ متعال مرا فرمان داد تا برادرم على‏بن ابى‏طالب را به عنوان ‏پرچمى هدايتگر براى امتم تعيين كنم كه پس از من به وسيله او راهنمايى شوند، و آن، روزى است كه خداوند در آن روز، دين را كامل ساخت و نعمت را بر امتم به كمال و تمام رساند و اسلام رابه عنوان دين، برايشان پسنديد» . 

كلام ديگر پيامبر(ص)كه فرموده بود: « به من تهنيت‏ بگوييد، به‏من تهنيت ‏بگوييد.» نيز نشان دهنده همين عيد بودن روز غدير دركلام حضرت رسول است.  خود اميرالمومنين(ع) در ادامه خط پيامبر، اين روز را عيد گرفت ‏و در سالى كه روز جمعه با روز غدير مصادف شده بود، در ضمن خطبه‏عيد فرمود :  « خداوند متعال براى شما مومنان، امروز دو عيد بزرگ وشكوهمند را مقارن قرار داده است كه كمال هركدام به ديگرى است، تا نيكى واحسان خويش را در باره شما كامل سازد و شما را به راه‏ رشد برساند و شما را دنباله ‏رو كسانى قرار دهد كه با نور هدايتش ‏روشنايى گرفته‏اند و شما را به راه نيكوى خويش ببرد و به نحوكامل از شما پذيرايى كند. پس جمعه را محل گردهمايى شما قرارداده و به آن فراخوانده است، تا گذشته را پاك سازد و آلودگيهاى ‏جمعه تا جمعه را بشويد، نيز براى يادآورى مومنان و بيان خشيت ‏تقوا پيشگان مقرر ساخته است و پاداشى چند برابر پاداشهاى ‏مطيعان در روزهاى ديگر قرار داده و كمال اين عيد، فرمانبردارى ‏از امرالهى و پرهيز از نهى او و گردن نهادن به طاعت اوست. پس ‏توحيد خدا، جز با اعتراف به نبوت پيامبر(ص)پذيرفته نيست و دين، جز با قبول ولايت ‏به امر الهى قبول نمى‏شود و اسباب طاعت‏ خدا جزبا چنگ زدن به دستگيره‏هاى خدا و اهل‏ولايت، سامان نمى‏ پذيرد. خداوند در روز غدير، برپيامبرش چيزى نازل كرد كه بيانگراراده‏اش در باره خالصان و برگزيدگان است و او را فرمان داد كه ‏پيام را ابلاغ كند و از بيماردلان و منافقان هراس نداشته باشد وحفاظت او را عهده دار باشد... .

آيين عيد غدير و ائمه

 اهل‏بيت (عليهم السلام)، اين روز را شناخته و شناسانده وآن را عيد ناميدند و همه مسلمانان را به عيدگرفتن آن دستوردادند و فضيلت آن روز و ثواب نيكوكارى در آن را بيان كردند.

فرات بن احنف مى‏گويد : به امام صادق(ع)عرض كردم : جانم فدايت! آيا مسلمانان عيدى برتر از عيد فطر و قربان و جمعه و روز عرفه‏دارند؟ فرمود: آرى! با فضيلت ‏ترين، بزرگترين و شريف ترين روز عيد نزد خداوند، روزى است كه خدا دين را در آن كامل ساخت وبرپيامبرش محمد(ص) اين آيه را نازل فرمود: (اليوم اكملت لكم‏دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام دينا) . گفتم : آن ‏كدام روز بود؟ فرمود: هرگاه يكى از پيامبران بنى‏اسرائيل‏مى‏خواست جانشين خود را تعيين كند و انجام مى‏داد، آن روز را عيد قرار مى‏دادند. آن روز، روزى است كه پيامبر اكرم (ص)على(ع) را به‏عنوان هادى امت نصب كرد و اين آيه نازل شد و دين كامل گشت ونعمت ‏خدا بر مومنان، تمام ‏شد. گفتم : آن روز، كدام روز از سال‏است؟ فرمود: روزها جلو و عقب مى‏افتد، گاهى شنبه است، گاهى يكشنبه، گاهى دوشنبه، تا... آخر هفته. گفتم : در آن روز، چه كارى ‏سزاوار است كه انجام دهيم؟ فرمود: آن روز، روز عبادت و نماز وشكر و حمد خداوند و شادمانى است، به خاطر منتى كه خدا بر شما نهاد و ولايت ما را قرار داد. دوست دارم كه آن روز را روزه‏ بگيريد.

حسن بن راشد از امام صادق(ع)روايت مى‏كند كه: به آن حضرت عرض‏كردم : جانم فدايت! آيا مسلمانان را جز عيد فطر و قربان، عيدى‏است؟ فرمود : آرى اى حسن! بزرگتر و شريف ‏تر از آن دو. پرسيدم : چه ‏روزى است؟ فرمود: روزى كه اميرالمومنين(ع)به عنوان نشانه‏ راهنما براى مردم منصوب شد. گفتم : فداى شما! در آن روز چه كارى ‏سزاوار است كه انجام دهيم؟ فرمود: روزه مى‏گيرى و برپيامبر ودودمانش درود مى‏فرستى و از آنان كه در حقشان ستم كردند، به‏ درگاه خدا تبرى مى‏جويى. همانا پيامبران الهى به اوصياء خويش ‏دستور مى‏دادند روزى را كه جانشين تعيين شده، «عيد» بگيرند.

پرسيدم : پاداش كسى كه آن روز را روزه بگيرد چيست؟ فرمود: برابربا روزه شصت ماه است.

عبدالرحمان بن سالم نيز از پدرش روايت كرده كه : از حضرت ‏صادق(ع) پرسيدم : آيا مسلمانان غير از جمعه، قربان و فطر، عيدى ‏دارند؟ فرمود: آرى، عيدى محترم‏ تر. گفتم : چه روز؟ فرمود: روزى‏ كه حضرت رسول(ص)، اميرالمومنين(ع)را به امامت منصوب كرد وفرمود: «من كنت مولاه فهذا على مولاه‏» . عرض كردم : آن روز، چه ‏روزى است؟ فرمود: به روزش چه كاردارى؟ سال در گردش است، ولى آن‏روز، هيجدهم ذيحجه است. پرسيدم : در آن روز شايسته است چه كارى ‏انجام شود؟ فرمود : در آن روز، با روزه و عبادت و ياد كردن محمدو آل محمد، خداوند را ياد مى‏كنيد. همانا پيامبراكرم(ص) توصيه‏ فرمود كه مردم اين روز را عيد بگيرند. پيامبران همه چنين ‏مى‏كردند و به جانشينان خود وصيت مى‏كردند كه روز تعيين جانشين ‏را عيد بگيرند.

امام صادق(ع) نيز روزه غديرخم را برابر با صد حج و عمره مقبول ‏نزد خداوند مى‏دانست و آن را «عيد بزرگ خدا» مى‏شمرد.

در «خصال‏» صدوق از مفضل بن عمر روايت‏ شده كه: به حضرت‏ صادق(ع)عرض كردم : مسلمانان چند عيد دارند؟ فرمود: چهارعيد.  گفتم : عيد فطر و قربان و جمعه را مى‏دانم. فرمود: برتر از آنهاروز هيجدهم ذيحجه است. روزى كه پيامبرخدا(ص)، (دست)حضرت‏امير(ع)را بلند كرد و او را حجت ‏بر مردم قرار داد. پرسيدم : دراين روز، چه بايد بكنيم؟ فرمود: با آن كه هرلحظه بايد خدا راشكر كرد، ولى دراين روز، به شكرانه نعمت الهى بايد روزه گرفت.

انبياى ديگر نيز اين گونه به اوصياى خود سفارش مى‏كردند كه روزمعرفى وصى را روزه بدارند و عيد بگيرند.

در حديث ديگرى در « مصباح‏» شيخ طوسى‏ امام صادق(ع) آن روزرا روزى عظيم و مورد احترام معرفى كرده است كه خداوند حرمت آن‏را برمومنان گرامى داشته و دينشان را كامل ساخته و نعمت رابرآنان تمام نموده است و در اين روز، با آنان عهد و ميثاق خويش‏ را تجديد كرده است. امام، غديرخم را روز عيد و شادمانى و سرور و روز روزه شكرانه دانسته كه روزه ‏اش معادل شصت ماه از ماههاى ‏حرام(محرم، رجب، ذى قعده و ذيحجه) است.

در حديثى ديگر است كه، حضرت صادق(ع) در حضور جمعى از هواداران ‏و شيعيانش فرمود : آيا روزى را كه خداوند، با آن روز، اسلام را استوار ساخت و فروغ دين را آشكار كرد و آن را براى ما و دوستان ‏و شيعيانمان عيد قرار داد، مى‏شناسيد؟ گفتند: خدا و رسول وفرزند پيامبر داناتر است، آيا روز فطر است؟ فرمود: نه، گفتند:  روز قربان است؟ فرمود: نه، هرچند اين دو روز، بسيار مهم وبزرگ اند، اما روز « فروغ دين‏» از اينها برتر است، يعنى روزهيجدهم ذيحجه... .

فياض بن محمدبن عمر طوسى در سال 259(درحالى كه خودش 90 سال داشت)گفته است كه حضرت رضا(ع) را در روزغدير ملاقات كردم، درحالى كه در محضر او جمعى از ياران خاص وى ‏بودند و امام(ع) آنان را براى افطار نگاه داشته بود و به‏خانه‏هاى آنان نيز طعام و خلعت و هدايا، حتى كفش و انگشترفرستاده بود و وضع آنان و اطرافيان خود را دگرگون ساخته بود وپيوسته فضيلت و سابقه اين روز بزرگ را ياد مى‏فرمود.

محمدبن علاء همدانى و يحيى بن‏جريح بغدادى مى‏گويند : ما به قصد ديدار احمدبن اسحاق قمى - از اصحاب امام عسكرى(ع‏) -  درشهر قم به درخانه‏اش رفته، در زديم. دختركى آمد. از او درباره احمدبن اسحاق پرسيديم. گفت : او مشغول عيد خودش است، امروزعيد است. گفتيم : سبحان الله! عيد شيعيان چهارتاست : عيدقربان،فطر، غدير و جمعه. 

اين نيز نشان دهنده سيره عملى بزرگان شيعه، نسبت‏ به اين روزفرخنده است.

اميد است كه جامعه شيعى، با اهتمام ورزيدن به عيد ولايت ورهبرى، رشد خود را نشان داده  و با تكريم اين حبل المتين ‏استوار دين خويش را نسبت ‏به بنيادهاى اعتقادى ادا كند.

منبع :  عيد غدير در سيره اهل‏بيت (ع) / جواد محدثي ، ماهنامه كوثر، شماره 37 ( با كمي تلخيص) .