کاموس: ادبیات داستانی خط مقدم امنیت ملی کشور است

به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست بنیاد ادبیات داستانی با عنوان «داستان ایرانی و بازار جهانی» با حضور محسن سلیمانی، مجید جعفری اقدم، مهدی کاموس، غلامرضا امامی و آرمان گودرزی در سرای اهل قلم برگزار شد.

در ابتدای این نشست آرمان گودرزی در سخنانی با اشاره به اینکه ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های خارجی به ویژه به زبان فرانسه به طور عمده به صورت ترجمه در زبان مبدا و ارائه آن برای انتشار در کشور مقصد رخ می‌دهد، گفت: هنوز مترجم ما کتاب خود را در دست می‌گیرد و از این ناشر به آن ناشر سر می‌زند تا کسی برای انتشار کتاب او پیشقدم شود. البته در سال‌های اخیر وضع کمی بهتر شده، اما مساله هنوز باقی است.

وی افزود: مشکل اصلی اما از نظر من این است که هنوز راهکاری ارتباط متقابل میان میان ناشران و مترجمان ما با خارج از ایران و جود ندارد و این مساله حاشیه‌ساز است.

گودرزی افزود: ما در حالی از بازار جهانی کتاب صحبت می‌کنیم که ناشران ما هنوز شیوه حضور در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب را نمی‌دانند و علاقه‌ای هم به خرید و فروش رایت کتاب از خود نشان نمی‌دهند.

کتاب ایرانی به مخاطب خارجی صحیح معرفی نمی‌شود

در ادامه این نشست، مجید جعفری اقدم، مدیر آژانس ادبی حوا در سخنانی مشکل اصلی نشر ایران در بازار جهانی کتاب را عدم معرفی مناسب عنوان کرد و گفت: کتاب ایرانی خوب، هنوز در بازارهای جهانی به ناشران غیرایرانی صحیح معرفی نمی‌شود و من در آخرین تجربه شخصی خودم وقتی در مسکو درصدد معرفی ادبیات ایران بودم با این سئوال روبرو شدم که مگر ایران از سال 2000 میلادی به بعد رمان هم منتشر کرده است.

وی ادامه داد: حضور در بازارهای جهانی کتاب قاعده‌ای دارد که ما از آن بی‌اطلاعیم. از طرفی دیگر ادبیات داستانی به عنوان جزیی از ارزش‌های ملت و فرهنگ ما برای معرفی شدن نیاز به حمایت دارد. این حمایت به ویژه در حوزه آثار مقاومت و پایداری بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.

وی همچنین تاکید کرد: نوع حمایت باید تعریف شود و نباید تنها آن را حمایت دولتی معنا کنیم. بلکه پایه حمایت شخص ناشر از ترجمه اثرش مهم‌تر از حمایت دولتی از آن است.

ترجمه نیاز به تاسیس نهادی مستقل دارد

غلامرضا امامی دیگر نویسنده‌ای بود که در این نشست به سخنرانی پرداخت. وی ابتدا با انتقاد از فضاسازی کاذب در حوزه ترجمه آثار ایرانی در کشور گفت: از سویی فریاد می‌زنیم که فلان کتاب ما در آمریکا ترجمه شده و بعد می‌بینیم که تنها 500 نسخه از آن منتشر شده است و از سوی دیگر در کشورهای عربی همسایه ما این گمان وجود دارد که ادبیات ما هنوز همان کلیله و دمنه است.

وی همچنین به سابقه حضور ادبیات ایران در ایتالیا اشاره کرد و گفت: اولین تجربه حضور ادبیات ایران در ایتالیا در زمان موسولینی رخ داد، اما بیشترین توجه به آن را به گمان من واتیکان انجام داده است و هم اکنون نیز زیباترین گنجینه‌های نسخ خطی ایران در واتیکان قرار گرفته است که شامل 1400 عنوان کتاب می‌شود.

وی افزود: اخیراً نیز کتابی با عنوان گلدسته‌ها و فلک که منتخبی است از ادبیات داستانی معاصر ایران با مقدمه بسیار زیبایی منتشر شده است و دو ناشر با عنوان پونته 33 و الف در رم و میلان به ترجمه آثار ایرانی به شکل زیبایی همت گماشته‌اند.

امامی همچنین خواستار ایجاد مرکزی دائمی به منظور سازماندهی و برنامه‌ریزی برای ترجمه آثار ایرانی در جهت حضور در بازار جهانی کتاب شد.

ترجمه ادبیات داستانی ایران نیازمند حمایت دولتی است

محسن سلیمانی نیز که به عنوان چهارمین سخنران این نشست به سخنرانی پرداخت با اشاره به اینکه دولت باید در حوزه ترجمه و معرفی آثار ادبیات داستانی به سایر زبان‌ها سرمایه گذاری کند، گفت: چند نظریه در حوزه ترجمه وجود دارد. برخی معتقدند که باید دست مترجم را باز گذاشت  تا به صورت مداوم هر آنچه می‌پسندد را ترجمه کند و برخی دیگر نیز معتقدند که باید به سمت ترجمه مردمی و همه‌گیر حرکت کنیم. از سوی دیگر اما بحث سرمایه‌گذاری دولتی در این زمنیه مطرح می‌شود که به نظر من در ادبیات ما بدون این گزینه، امکان اتفاق و تحولی وجود نخواهد داشت.

وی افزود: مساله حمایت البته به صورت‌های مختلفی مطرح می‌شود و به نظر من در بهترین حالت باید به سمت ارتباط و حمایت دولت با محافلی حرکت کنیم که در آن مترجم تربیت می‌شود.

وی همچنین خواستار برقراری بورسیه برای مترجمان شد تا بر اساس آن بتوانند با حضور در محافل و کشورهای مختلف در راه ترجمه آثار ادبیات داستانی ایران بیشتر قدم بگذارند.

حتی کشورهای همسایه ایران از ادبیات داستانی ما چیزی نمی‌دانند

مهدی کاموس آخرین سخنران این نشست نیز در سخنانی با بیان اینکه اهل فرهنگ و ادب برای ترجمه آثار خود نباید چندان دل به حمایت‌های دولتی ببندند، گفت: هر دولت و نهادی به هر حال آمده است و سرود خود را سر داده و رفته است و در نهایت نیز اتفاقی خاصی رخ نداده است.

وی افزود: ادبیات داستانی، خط مقدم امنیت ملی ماست و درک این موضوع باعث می‌شود که نهادهای مختلف توجه بیشتری به موضوع ترجمه داشته باشند. من در الجزایر افراد بسیاری را دیده‌ام که نام خود را تحت تاثیر انقلاب اسلامی «روح‌الله» گذاشته‌اند، اما هنوز از ادبیات ایران چیزی نمی‌دانند.

کاموس همچنین تاکید کرد: ترجمه باید در کشور مبدأ انجام شود و هر حرکتی برای ترجمه در ایران و فروش در خارج از ایران منتهی به شکست خواهد بود.

وی همچنین گفت: تقلید در حوزه ترجمه دردی از ما دوا نخواهد کرد، بلکه توجه به ادبیات اخلاقی و تعلیمی ما و تمرکز بر ترجمه آن است که می‌تواند برگ برنده ما به شمار آید.