مشکین‌فام: بیشتر آثاری که به زندگی پیامبر می‌پردازند مالامال از اسرائیلیات‌اند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد رمان «آنک آن یتیم نظر کرده»، نوشته محمدرضا سرشار عصر روز سه شنبه 18 مرداد با حضور نویسنده، سعید روح‌افزا و بتول مشکین فام در سرای داستان بنیاد ادبیات داستانی برگزار شد.

در ابتدای این نشست روح افزا با اشاره به نثر این کتاب گفت: روی جلد کتاب عنوان شده است که این متن رمان است. من البته خود را منتقد حرفه‌ای ادبیات نمی‌دانم، اما چرایی این انتخاب برای من جای سوال دارد. از سمت دیگر نثر کتاب به نظرم نثر امروزی ما نیست و برای ایجاد آن زحمت زیادی کشیده شده است. من این نثر را از یافته‌های آقای سرشار می‌دانم که هم می‌تواند فضای کهن داستان را القاء کند و در کنار آن سختی برای روایت داستان نیز ایجاد نمی‌کند و به همین خاطر می‌توان آن را فاخر دانست.

وی در ادامه به موضوع جذابیت در این اثر اشاره کرد و گفت: سرشار و نثر او در این کتاب به راحتی خواننده را با خود می‌کشد. او متناسب با محتوای تاریخی کار، گاه از تعابیری استفاده می‌کند که مختص ادبیات جدید است، ولی کاربرد آن در نثر تاریخی تعریف شده است و همین موضوع تفاوت کار او را با سایر آثاری از این دست نشان می‌دهد.

این نویسنده ادامه داد: آنچه الان به عنوان رمان از آقای سرشار در دست ما است، به نظر من هنوز یک ویراستاری ادیبانه از حیث نثر نیاز دارد، چرا که برخی نکات به نظر در کار وجود دارد که می‌تواند با این موضوع رفع شود.

روح افزا در ادامه به موضوع روایت این اثر اشاره کرد و گفت: با اینکه مخاطب کار دانای کل است، اما در جای جای آن شخصیت‌های تاریخی به قصه وارد شده و با زبان خود روایت می‌کنند و این ترکیب از خستگی ناشی از یکدستی روایات برای مخاطب می‌کند و متن را از انحصار یک گروه سنی خاص خارج می‌کند. البته به نظرم جاهایی که راوی عوض می‌شد، می‌توانستیم عبارات و حروف را با شکلی متفاوت منتشر کنیم تا کتاب از حیث دیدن نیز جذاب تر شود، اما در مجموع من نمی‌توانم عملکرد این کتاب را ناموفق بدانم.

وی در پایان تصریح کرد: قدرت تصویری این متن به اندازه‌ای است که در جای جای آن حس می‌کنی نویسنده در آن صحنه تاریخی حاضر بوده است و هر آنچه رخ داده، دیده و نوشته است.

بتول مشکین فام، استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا نیز سخنران دوم این مراسم بود که با اشاره به ترجمه عربی خود از رمان «آنک آن یتیم نظر کرده»، اظهار کرد: من به طور متوسط روزانه 8 تا 10 ساعت از وقتم را برای ترجمه این کار صرف کردم، گاه پیش می‌آمد که وقتی ترجمه یک بخش تمام می‌شد همه آنچه را که انجام داده بودم دور می‌ریختم چون حس می‌کردم مورد پسند نیست و از متن دور شده است. این متن به اندازه‌ای از حیث استناد و تصویر قوی است که باید مثل ادبیات نویسنده به عربی ترجمه می‌شد تا خواننده بتواند از گذر هزاران سال متن آن را به درستی لمس کند.

وی ادامه داد: این کار به سبک و سیاق ادبیات کهن نوشته شده و خواننده معاصر آن چه در فارسی و چه در عربی باید بتواند آن را بفهمد و این موضوع بویژه در انبوه ترجمه و انتخاب واژگان برای تشبیهاتی که نویسنده به کار برده بود، بسیار سخت بود؛ تا جایی که گاه پیش می‌آمد یک پاراگراف از یک متن از سمت من تکه تکه می‌شد تا بتوانم ترجمه دقیقی از توصیفات نویسنده داشته باشم.

مشکین فام همچنین گفت: کتاب‌های زیادی در جهان عرب در زمینه زندگی پیامبر اکرم (ص) نوشته شده است، اما کمتر کتابی را می‌توان یافت که متن کامل زندگی ایشان را روایت کند و اگر هم بیابیم، مالامال از اسرائیلیات است. کار آقای سرشار در این میان به دلیل پشتوانه علمی بالایی که داشته است، بسیار قابل اعتناست. بسیاری از شخصیت‌های تاریخی همچون عبدالله، آمنه و حلیمه و حتی عبدالمطلب در آن به خوبی و به درستی معرفی شدند و شاید گزافه نباشد که بگویم من با این کتاب نزدیک به سه سال زندگی کردم تا توانستم ترجمه‌اش کنم.