شیعیان یمن؛ دشواریها و محرومیتهای فرهنگی

یمن در جنوبی‌ترین بخش شبه‌جزیره عربستان سعودی بوده و پایتخت یمن صنعا است. استان صعده، کوهستانی است و در 243 کیلومتری شمال صنعا قرار دارد. بیشتر مردم صعده را شیعیان زیدی تشکیل می دهند. 
 
از زمان درگیری دولت یمن با گروه‌های شیعه در شمال این کشور بیش از ۵ سال می‌گذرد. در سال ۲۰۰۷ پیمان صلحی میان دو طرف امضا شد که هرگز بدان عمل نشد. سال بعد با میانجی‌گری قطر، دیداری میان نمایندگان دو طرف در دوحه برای انجام مقدمات پیمانی دیگر شکل گرفت. در اوت 2009، علی عبدالله صالح رئیس جمهور یمن اعلام کرد مبارزان شیعه مایل به برقراری آرامش نیستند و بدین ترتیب درگیری‌ها را از سر گرفت. عربستان سعودی و مصر نقش پررنگی در حملات ارتش یمن به شیعیان داشتند.

 استان صعده به عنوان کانون درگیری‌ها میان عربستان و یمن قرار دارد که موقعیت مبارزان شیعه را حساس کرده است. یک روزنامهٔ اماراتی تحلیل کرد شعارهایی که مبارزان شیعه سر می دهند، یادآور شعارهای ایران است.

 حسین الحوثی (نخستین رهبر مبارزان) اصول مذهب زیدیه را به‌گونه‌ای تفسیر کرد که توانست قبایل زیدی را متحد کند. این قبایل در حاشیه شمالی یمن زندگی می‌کردند و از جانب سنی‌ها که در سال 1990 با هم متحد شده‌بودند، می‌ترسیدند. آموزه‌های وی سبب جایگزینی نگرشی سیاسی ضد غربی به‌جای عقاید افراطی آنان شد.

بحران داخلی یمن از سال 2003 و با موضع‌گیری شیعیان بر ضد آمریکا و اسرائیل آغاز شد. طی این درگیری‌ها بسیاری از شیعیان یمن شامل زیدی‌ها و دوازده‌امامی‌ها کشته شدند. این درگیری‌ها اکنون وارد مرحلهٔ تازه‌ای شده‌است. عربستان، القاعده و آمریکا به‌صورت متحد با حکومت یمن، بر ضد شیعیان عمل می کنند. در سال‌های اخیر شیعیان با هجوم نظامی، تبلیغاتی و سیاسی سختی روبرو شدند.

جنگ هم‌اکنون به‌مرحله پیچیده‌ای رسیده‌است. اشتباهات صنعا در مدیریت بحران‌ها و نابسامانی‌های سیاسی و اقتصادی در استان‌های جنوبی یمن سبب همدردی و همبستگی مردم یمن - چه سنی و چه شیعی - با جنبش حوثی‌ها شده‌است. 
 
با نگاهی به چگونگی زندگی شیعیان یمن، روشن می‌شود در زمان حکومت دولت صالح، شیعیان در محرومیت کامل فرهنگی بوده‌اند و با دشواری‌ها و چالش‌های زیادی روبرو بوده‌اند. مانند: نداشتن حق تأسیس مدارس دینی برای شیعیان: برخلاف کمبود منابع فرهنگی چون کتاب و دسترسی به روحانیون شیعه، تلاش‌های زیادی در تقویت پایه‌های مذهبی از جانب آنان انجام شده‌است؛ آزار و شکنجه و زندانی‌شدن شیعیان و علمای شیعی؛ جلوگیری از برگزاری مراسمی مانند جشن در عید غدیر. ولی با تمام محدودیت‌ها، آنان مراسم مذهبی خود را بطور پنهانی برگزار می‌کنند. توهین به ارزش‌ها مانند تخریب مساجد و به آتش‌کشیدن علنی و قانونی کتاب‌هایی مانند «نهج‌البلاغه» و «صحیفه سجادیه» که با هماهنگی دولت یمن و وهابی‌های سعودی انجام می‌شود.