در پي تحولات نظامي متاثر از عمليات بدر، نوع همكاري ارتش و سپاه و نحوه ارتباط آنها با يكديگر تغيير كرده و مقرر شد هر يك از اين دو سازمان نظامي طرح‌هاي عملياتي خود را - متناسب با توان و امكاناتشان - به فرماندهي عالي جنگ ارائه دهند و در صورت نياز به همكاري سازمان ديگر، نوع و ميزان آن را نيز اعلام كنند.
به اين ترتيب و پس از عمليات بدر، منطقه "سيدكان" - به رغم تمهيداتي كه سپاه پاسداران براي اجراي عمليات در اين منطقه انجام داده بود - به نيروهاي ارتش واگذار شد.
اهداف عمليات
- تصرف ارتفاعات مهم و حساس منطقه
- قطع خطوط ارتباطي و تداركاتي عناصر ضدانقلاب داخلي
- انهدام نيروهاي دشمن
- تصرف بخشي از خاك عراق
- نزديك شدن به راه هاي اصلي و خطوط مواصلاتي دشمن
موقعيت منطقه
منطقه عمومي سيدكان در منتهي اليه شمال شرقي عراق و در مجاورت ايران و تركيه قرار دارد. به استثناي مناطق غربي شهر سيدكان، ساير نقاط اين منطقه جزو سردسيرترين و برف‌گيرترين مناطق عراق به شمار مي‌رود و به همين علت تنها در شهرهاي سيدكان، ديانا و اطراف آنها سكونت امكان پذير است.
در اين منطقه ارتفاعات بلندي همچون لولان، كارگزين، گلازرده، بربزين، گوشينه، حسن بيك، حصاروست، برده بوك و … قرار دارند كه به لحاظ موقعيت خاص خود همواره براي انجام عملياتهاي نامنظم مورد توجه مخالفان حكومت مركزي عراق مي‌باشند؛ زيرا از طريق اين ارتفاعات مي‌توان از چند محور در عمق خاك عراق نفوذ و پيشروي كرد. به همين دليل رژيم عراق از مدتها قبل براي كنترل هرچه بيشتر منطقه و غلبه بر مخالفان خود تمامي روستاهاي منطقه را تخريب نموده بود.
رودخانه‌هايي كه در قسمت شمالي منطقه قرار دارند از ارتفاعات مرزي سرچشمه گرفته و با پيوستن آنها به يكديگر، بزرگترين رودخانه منطقه به نام "بالك" تشكيل مي‌شود. دومين رودخانه مهم منطقه، رودخانه "سيدكان" است كه پس از سرچمشه گرفتن از ارتفاعات شمال شرقي سيدكان به رودخانه "زاب كبير" مي‌پيوندد.
بيشترين امكانات و تاسيسات نظامي دشمن از قبيل پادگان، انبار مهمات، باند هلي‌كوپتر و … در شهر ديانا متمركز مي‌باشد.
استعداد دشمن
عمده نيروهاي دشمن - حدود يك تيپ - كه تحت امر سپاه يكم بودند، در شهر سيد كان استقرار داشتند. در شرق اين شهر و روي ارتفاعات سرهاجري نيز نيروهاي جاش (مزدوران كرد عراقي) به همراه تعدادي از نيروهاي ضدانقلاب اسلامي (حزب دمكرات كردستان ايران و سازمان منافقين ) مستقر بودند.
همچنين، دشمن به منظور ايجاد تسلط بر منطقه روي بلندترين ارتفاع منطقه يعني حسن بيگ در حد يك گردان نيرو مستقر كرده و در امتداد جاده سيدكان به طرف شهر ديانا نيز براي محافظت و تامين جاده چندين پايگاه احداث كرده بود.
پس از آگاهي دشمن از احتمال وقوع عمليات - از طريق تخليه اطلاعاتي بارزاني‌ها توسط نيروهاي جاش - ارتش عراق علاوه بر لشكر 23 كه قبلاً در منطقه مستقر بود، لشكر 33 را نيز وارد منطقه كرد و در بسياري از نقاط نيروهاي منظم را جايگزين نيروهاي جاش نمود.
سازمان رزم خودي
قرارگاه حمزه
ارتش:
حمزه 1 = لشكر 23 نوهد + تيپ 2 لشكر 28 پياده با 2 گردان
حمزه 3 = تيپ 1 لشكر 77 پياده با 2 گردان
سپاه:
حمزه 2 = تيپ ويژه شهدا
طرح عمليات
مطابق طرح مانور مصوب براي اجراي عمليات قادر، لشكر 23 با تيپ 2 خود مي‌بايست ارتفاعات مشرف روي " بركيم" و ارتفاعات 1830 را اشغال كرده و با تيپ 1 نيز جهت برقراري خط تماس، به دشمن كه روي "سراسپندار" قرار داشت نزديك شده و در يك كيلومتري منتظر ادامه تك باشد. تيپ 2 لشكر 28 نيز كه تحت امر لشكر 23 بود مي‌بايست با يك گردان ارتفاع غربي سربله (سرهويز) و با گردان ديگر ارتفاعات بربزمن و و يال آن را كه مقابل ارتفاع كارگزين قرار دارد، تصرف كند.
تيپ شهدا نيز مي‌بايست در مرحله اول با يك گردان تك نموده و ارتفاع گوشينه را اشغال نمايد و در مرحله دوم نيز جهت ادامه تك آماده شود.
شرح عمليات
نيروهاي عمل كننده پس از چندين ساعت راهپيمايي موفق شدند در ساعت 02:30 بامداد از سه محور به نقاط مورد نظر جهت شروع تهاجم رسيده و به اين ترتيب درگيري با دشمن را آغاز كنند. در محور چپ، نيروهاي خودي ضمن انهدام نيروي دشمن، اغلب قله‌هاي ارتفاع گوشينه را به تصرف درآورده و براي مقابله با پاتك‌هاي دشمن آماده شدند.
در محور مياني، قواي خودي پس از درگيري با نيروهاي بومي و جاش مستقر در "سربله"، روي اين ارتفاع و نيز ارتفاع "سرهويز" - كه از نيرو خالي بود - مستقر شدند. در محور راست (ارتفاعات سراسپندار) نيز مقاومت نيروهاي عراقي به همراه نيروهاي جاش از پيشروي نيروهاي عمل كننده جلوگيري كرد.
با روشن شدن آسمان، فشار هماهنگ هوايي و زميني دشمن آغاز گرديد. ابتدا با توجه به اهميت ارتفاع حساس گوشينه، شش بار به سمت اين ارتفاع پاتك شد كه در نتيجه به علت كمبود نيرو، نرسيدن نيروي كمكي به منطقه براي تثبيت ارتفاع، نداشتن عقبه و نيز كمبود آتش پشتيباني، دشمن توانست ارتفاع گوشينه را - به جز قسمت كمي از آن - بازپس گيرد.
مجدداً مقرر شد ارتفاع گوشينه به تصرف درآيد. بر همين اساس، نيروها توجيه و آماده حركت شدند و حدود ساعت 6 صبح ضمن اجراي آتش محدود توسط قبضه‌هاي خمپاره - كه روز قبل به وسيله قاطر آورده بودند - در مدت زمان كوتاهي ارتفاع گوشينه را به تصرف خود درآوردند.
دشمن اين بار تلاش اصلي خود را ابتدا براي بازپس گيري ارتفاع "سربله" به كار بست و موفق شد نيروهاي مستقر در آن را عقب بزند. سپس، متوجه گوشينه گرديد.
با تسلط دشمن بر سربله - كه بر جاده گلازرده به گوشينه مسلط بود - ارتباط نيروها با عقبه خود از بين رفته بود. در اين حال، كمبود آب و غذا توان نيروها را كاهش داده بود. تعدادي از آنها بر اثر شدت تشنگي شكم‌هاي خود را به سنگ‌هاي خنك كوه مي‌چسبانيدند تا مقداري از عطش آنها كاسته شود.
در حالي كه نيروهاي خودي از آتش و مهمات بسيار اندك برخوردار بودند، دشمن آتش انبوه خود را با استفاده از هلي‌كوپتر، توپخانه، زرهي و هواپيما متوجه ارتفاع گوشينه كرد و سرانجام توانست براي بار دوم قسمت‌هايي از آن را تصرف كند.
با توجه به وضعيت عمومي منطقه اعم از عدم وجود عقبه، كمبود نيرو و … براي جلوگيري از تلفات بيشتر تصميم گرفته شد نيروهاي خودي گوشينه را تخليه كرده و روي يال حصاروست به پدافند بپردازند.
صبح روز سوم عمليات، دشمن به ارتفاعات سراسپندار حمله كرد و نيروهاي خودي را به عقب راند. سپس، با حمله به ارتفاع "سرهويز" روي آن مستقر شد.
به اين ترتيب، عمليات قادر با تصرف بسيار ناقص برخي از اهداف و نيز دستيابي به خط پدافندي غيرقابل اطمينان و ضربه پذير متوقف شد. بر همين اساس و با هدف تكميل خط پدافندي و گرفتن ابتكار عمل از دشمن، انجام عمليات ديگري با عنوان مرحله دوم عمليات قادر و يا عمليات قادر 2 ضرورت يافت.
نظر شما