كوسه وحشتناك اسپيلبرگ، فصلي جديد در رابطه سينما و سرمايه

استيون اسپيلبرگ

به گزارش خبرنگار سينمايي خبرگزاري "مهر"، سه دهه پس از آنكه استيون اسپيلبرگ با فيلم وحشتناك خود فصل جديدي در عرصه فيلمسازي گشود و تعريف تازه اي از فيلم پولساز ارايه داد، هاليوود همچنان سايه آن كوسه خوف انگيز سال 1975 را بر سر خود حس مي كند. "آرواره ها" كه بر اساس كتاب پرفروش پيتر بنچلي ساخته شده بود، خالق 29 ساله خود را هم به يكي از قدرتمندترين و تأثيرگذارترين مردان دنياي فيلمسازي تبديل كرد.
تا پيش از "آرواره ها"، فصل تابستان براي بسياري از استوديوهاي هاليوودي به مثابه گورستان بود و آنها ترجيح مي دادند فيلم هاي كم اميد و نه چندان پرفروش خود را در فصل گرم روانه پرده سينماها كنند. اما با فرارسيدن بيستم ژوئن 1975 همه چيز به يكباره تغيير كرد و كوسه اسپيلبرگ همزمان در 409 سالن سينما در ايالات متحده روي پرده رفت كه اين تعداد سينما براي يك فيلم تا آن موقع ركورد محسوب مي شد. "آرواره ها" به لطف 700 هزار دلار تبليغات تلويزيوني به يك پديده تبديل شد و تي شرت ها، حوله ها و پيكره هاي وحشتناك كوسه پا به همه فروشگاهها گذاشت. فيلم اسپيلبرگ جوان در مراسم اسكار 1976 سه جايزه به خود اختصاص داد و سه دنباله نه چندان موفق هم به دنبال داشت.

پايانه /  اسپيلبرگ

اما جالب اينجاست كه تمامي اين موفقيت ها مي توانست به شكست هم بينجامد. چرا كه اسپيلبرگ از همان ابتدا دوست داشت انرژي خود را صرف يك فيلمنامه علمي تخيلي كند و در نهايت به چيزي شبيه "برخورد نزديك از نوع سوم" برسد. او همان موقع به ديويد براون تهيه كننده گفت: "من مي خواهم تعداد زيادي فيلم بسازم" و براون پاسخ داد: "اين فيلم بزرگي است كه مي تواند تو را قادر به ساختن هر نوع فيلمي بكند." فيلمساز جوان تسليم شد، اما اين تازه آغاز مشكلات روند فيلمبرداري، كمبود بودجه و پيچيدگي هاي فني بود. از همه مهمتر هم خود بروس يا همان كوسه وحشتناك بود كه اسپيلبرگ آن را به ياد وكيل خود نامگذاري كرده بود. براي فيلمبرداري سه كوسه مكانيكي ساخته شد كه يكي از آنها در سومين روز فيلمبرداري زير آب رفت و ديگر هم بيرون نيامد.

استيون اسپيلبرگ

اسپيلبرگ با وجود همه اين مشكلات اصرار داشت به جاي كار در تانكرهاي آب استوديويي، در آب هاي آزاد فيلم بسازد و همين اصرارها باعث شد فيلمبرداري بيش از صد روز به طول بينجامد و بودجه هم تقريباً سه برابر برآوردهاي اوليه استوديو شد. بازنويسي چندين باره فيلمنامه و اختلاف در انتخاب بازيگران پروژه را بيشتر به تعويق انداخت. ريچارد دريفوس، يكي از بازيگران "آرواره ها"، با يادآوري آن روزها مي گويد: "ما در حالي كار را آغاز كرديم كه نه فيلمنامه اي در كار بود، نه بازيگري و نه حتي كوسه اي." همين آشفتگي ها مديران يونيورسال را به وحشت انداخت و آنها پيش نمايش فيلم را از بهار 1975 آغاز كردند.
يكي از كليدي ترين تصميم هاي اسپيلبرگ در ساخت "آرواره ها"، كنار گذاشتن بسياري از نماها از جمله نماهاي مربوط به عملكرد نه چندان مناسب كوسه هاي مكانيكي و در عوض انتخاب نماي نقطه نظر كوسه سرگردان بود كه حالا هم خيلي ها فيلم را با اين نماها به ياد مي آورند. ضمن اينكه فيلمساز اصرار داشت كوسه را تا يك سوم پاياني فيلم نشان ندهد و در انتها تماشاگر را با لحظات وحشتناك حسابي بترساند. درستي اين تصميم ها جايي خود را نشان داد كه در اكران روز 26 مارس 1975 "آرواره ها" در سينمايي در دالاس، يكي از تماشاگران نشسته در رديف اول به محض بيرون آمدن سر كوسه از آب از جاي خود پريد و در دالان بين صندلي هاي سينما شروع به دويدن كرد. اسپيلبرگ بعد از اين اتفاق گفت: "همان وقت فهميدم كه با يك فيلم بزرگ و پرفروش طرفيم."

هوش مصنوعي  اسپيلبرگ

اما موفقيت اصلي زماني مشخص شد كه "آرواره ها" حتي برتر از "پدرخوانده" و "جن گير" به عنوان نخستين فيلم تاريخ سينما مرز فروش 100 ميليون دلار را پشت سر گذاشت. بيش از 67 ميليون امريكايي فيلم را ديدند و فروش كلي آن را در داخل مرزهاي ايالات متحده به رقم كلي 130 ميليون دلار رساندند. اين ركورد تا دو سال پابرجا بود تا اينكه جرج لوكاس "جنگ هاي ستاره اي" خود را اكران كرد. اما با اينكه "آرواره ها" نامزد اسكار بهترين فيلم شد، اما خود اسپيلبرگ 18 سال ديگر منتظر ماند تا اسكار بهترين كارگرداني را بدست آورد. آيا هاليوود پاداش اين موفقيت خيره كننده را مي پرداخت؟