جلیلی: ملت ما حقوق کمتر و تکالیف بیشتر را نمی پذیرد/ منابع غربی: پیشنهاد شگفت انگیزی در کار نیست!

به گزارش خبرنگار مهر ، تا برگزاری دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در قزاقستان تنها یک روز باقی مانده است . ایران و 1+5 روز سه شنبه 8 اسفند ماه برای هشتمین بار دور میز مذاکره می نشینند . مذاکره ای که گمانه زنی ها درباره آن همچنان ادامه دارد.

ایران و 1+5 تا کنون 3 بار در ژنو ، دو بار در استانبول و یک بار در بغداد و یک بار در مسکو به دور میز مذاکره نشسته اند. مذاکرات ژنو 1 در تیر ماه 1387 برگزار شد.  در این دور از مذاکرات اما غربی ها نتوانستند از میان دو گزینه طمع به نتیجه انتخابات ایران و تلاش برای رسیدن به یک راه حل با ایران، گزینه درست را انتخاب کنند.

مذاکرات ژنو 2 در مهر88  برگزار شد. اما در این دور نیز امریکا درباره وضعیت داخلی ایران دچار یک اشتباه محاسباتی جدی بود و احساس می کرد حیف است گزینه ای مانند تحریم را که فکر می کردند می تواند فضای داخلی ایران را کاملا به هم بریزد، از دست بدهد. در آن مقطع، در داخل ایران روشن بود که امریکایی ها به هیچ قیمتی از امتحان کردن گزینه تحریم صرف نظر نخواهند کرد، در نتیجه بیانیه تهران نه به عنوان راه چاره ای اضطراری برای گریز از تحریم، بلکه به عنوان ابتکاری برای نشان دادن دورنمای یک راه حل و آشکار کردن بی صداقتی و دروغ گویی غربی ها در مورد تامین سوخت راکتور تهران، مورد توافق قرار گرفت.

قدرتهای غربی نتوانستند ایران را وادار به توقف غنی سازی کنند

ایران و 1+5 برای سومین بار در تاریخ 16 آذر ماه 1389 در ژنو دور میز مذاکره نشستند.در این دوره نیز  مانند گذشته ، کشورهای غربی از مذاکرات دو روزه با عنوان آخرین گفت و گو ها یا آخرین فرصت برای سازش دو طرف بر سر برنامه هسته ای ایران  یاد کردند. البته این دور از مذاکرات از پیش آغاز مذاکره با اتفاقات مهمی رو به رو شد. تنها چند روز پیش از این مذاکرات حاشیه هایی از حضور مشترک هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه وقت  امریکا و منچهر متکی ، وزیر امور خارجه وقت کشورمان در اجلاس امنیت منامه منتشر شد.

 آنچه در پایان دور سوم مذاکرات ایران و 1+5 بیش از هر نکته ای دیگری مطرح شد و مورد توجه قرار گرفت این بود که قدرتهای غربی نتوانستند ایران را وادار به توقف غنی سازی کنند. سعید جلیلی ، دبیر شورای امنیت ملی و  رئیس تیم مذاکره کننده ایران در مذاکرات در پایان این دور از مذاکرات خطاب به کاترین اشتون، مسئول تیم مذاکره کننده 1+5 تاکید کرد: لازمه تداوم مذاکرات متوقف شدن مسیر فشار است و ایران با تداوم مسیر فشار، مذاکره نخواهد کرد.

وی در آخرین دور مذاکرات با طرح تفصیلی 3 سئوال مطرح در نامه 15 تیر ماه از اشتون و بقیه اعضای گروه 1+5 خواست که به این سئوال‌ها به طور شفاف‌تر پاسخ بدهند و 1+5 متعهد شد که پاسخ‌های لازم را در این زمینه ارائه کند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به مسلح شدن رژیم صهیونیستی به سلاح‌های هسته‌ای از سوی برخی کشورها خطاب به اشتون گفت: سئوال بسیار مهمی که 1+5 باید به آن جواب بدهد این است که چه کسانی رژیم صهیونیستی را به سلاح‌های هسته‌ای مجهز کردند چرا که این نقض قاطع و روشن ان پی تی است.

جلیلی در ادامه با اشاره به وجود 210 کلاهک هسته‌ای آمریکا در اروپا از1+5 پرسید آیا از این بابت احساس تهدید نمی‌کنند؟

رئیس تیم مذاکره کننده ایران در پایان این مذاکرات مجددا تاکید کرد که گفتگو تحت فشار و در واقع گفتگو نیست و تلاش برای دیکته کردن موضوعات به کشورها فقط کار دیکتاتورهاست.

دو طرف نیز در این مذاکرات تاکید کردند که هرگونه گفتگو در آینده باید روی  همکاری درباره نقاط و دغدغه‌های مشترک متمرکز باشد و گفتگو درباره مسائل اختلافی هم تنها از خلال گفتگو روی نقاط مشترک می‌تواند انجام شود. بر همین اساس نیز در ژنو اعلام شد دور بعدی گفتگوها اواخر ژانویه بهمن ماه  در استانبول برگزار خواهد شد.

ایران و آمریکا در ژنو هیچ مذاکره مستقیمی نداشتند

  خبرگزاری رویترز در روز دوم این دور از مذاکرات نوشت: کشورهای 1+5  تلاش کردند بر ایران فشار بیاورند تا بپذیرد که به آنچه "نگرانی های بین المللی" خوانده می شود رسیدگی کند ولی امید چندانی نمی رود که این موضوع با پیشرفتی فوری همراه باشد. 

قدرتهای غربی خواستار آن هستند که جمهوری اسلامی در نهایت موافقت کند که فعالیت های غنی سازی اورانیوم را متوقف کند با این حال هیچ نشانه ای از عقب نشینی احتمالی تهران در این مورد مشاهده نمی شود.شش کشور امریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان دیروز دوشنبه درباره برنامه هسته ای ایران سوالاتی مطرح کردند، با این حال ایران اصرار دارد که برنامه هسته ای این کشور با هدف تولید برق طراحی شده تا این کشور بتواند مقادیر بیشتری از منابع نفتی خود را صادر کند.

در همین رابطه یک مقام آمریکایی با اشاره به مذاکرات گفت: در دیدارهای دوجانبه ای که از دیروز میان مقامات ایران و گروه پنج بعلاوه یک صورت گرفته است هیئت های ایرانی و امریکایی هیچ دیدار مستقیمی نداشته اند.این مقام امریکایی که خواست نامش فاش نشود، افزود: با این حال هیئت های دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 با هیئت ایرانی دیدارهای جداگانه ای داشتند و در این دیدارها این پیام واحد را به هیئت ایرانی گفتند که باید این کشور به "نگرانی های جامعه بین الملل درباره برنامه هسته ای تهران" (بر اساس ادعای غرب) رسیدگی کند و ترتیب اثر بدهد.

مقابله با حق ملت ها شرط نیست

دور چهارم مذاکرات ایران و 1+5 به این ترتیب اول بهمن ماه 1389 در استانبول آغاز شد. این مذاکرات نیز در دو روز و سه دور مذاکره طرفین برگزار شد.مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در نشست استانبول با گروه 1+5 در پایان این دور از  مذاکرات نیز تصریح کرد: گفتگو ها بایدبر اساس منطق مشترک ادامه پیدا کند و اگر طرف مقابل آمادگی داشته باشد از همین بعدازظهر آماده از سرگیری مذاکرات هستیم. ما در نشست استانبول آمادگی داشتیم این مباحث و همکاری ها را مطرح و باز کنیم و کماکان آمادگی داریم و ازآنان نیز می خواهیم بر مبنای منطق و احترام به حقوق ملت ها از این فرصت برای رسیدن به جامعه جهانی مبتنی بر صلح و عدالت و سعادت استفاده کنند.

وی بار دیگر تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران کماکان برای همکاری حول نقاط مشترک آمادگی دارد و امیدواریم گفتگو ها بتواند بر اساس منطق در جهت حقوق ملت ها تداوم یابد.

جلیلی درپاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه کاترین اشتون در پایان نشست خبری اعلام کرده که ایران برای ادامه مذاکرات شروطی را مطرح کرده تصریح کرد: جامعه بین المللی قضاوت کند ما خواستار حقوق احترام به ملت ها و اجتناب از مقابله با حق ملت ها هستیم اینها شرط نیست لازمه منطقی گفتگوهاست.

دبیرشورای عالی امنیت ملی در پاسخ به سئوال دیگری در رابطه با مطرح شدن موضوع تبادل سوخت در نشست با 1+5 خاطرنشان کرد: یکی از مباحثی که می تواند موضوع همکاری ها باشد همکاری هسته ای است و در این زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای ایمنی هسته ای ساخت نیروگاه موضوعاتی است که می تواند کمک کند که ملت ها از انرژی هسته ای بهره ببرند. یکی از این بحث ها نیز تبادل سوخت است. تبادل سوخت می تواند در چارچوب همکاری ملت ها شکل بگیرد اما هر اقدامی باید مبتنی بر همکاری باشد.

جلیلی در پاسخ به سئوال دیگری در رابطه با اظهارات اشتون مبنی بر مقاومت ایران در برابر پیشنهادات یادآور شد: بحثی که داشتیم این بود همکاری در خصوص انرژی صلح آمیز هسته ای موضوع مناسبی برای همکاری ملت هاست اما لازمه آن باید به صورتی که در ان پی تی تصریح شده رعایت شود. چرا که در ان پی تی در کنار مسئولیت ها و وظایف بر حقوق ملت ها نیز تاکید شده یعنی چرخه سوخت هسته ای و اگر روند غلطی در گذشته در رابطه با حقوق ملت ها صورت گرفته باید تصحیح شود اما کماکان آمادگی داریم در این بستر گفتگو ها را ادامه بدهیم.

اشتون مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در زمینه هسته ای و تسلیم نشدن کشورمان در برابر فشارهای غرب را ناامید کننده خوانده است.

اما رویترز بار دیگر یک روز بعد از پایان این دور از مذاکرات شکست مذاکرات استانبول را به نقل از یک مقام آمریکایی رد کرد و لازم به ذکر است که ایران در این دور نیز با مذاکره مستقیم با نماینده آمریکا موافقت نکرد.

 زبان تهدید برعلیه ایران کارساز نیست

پس از پایان این دور از مذاکرات دو طرف در مذاکرات تلفنی و ... زمان بعدی مذاکرات را در تاریخ 25 فروردین 1391 اعلام کردند و بنا بر این شد که دور اول مذاکرات در استانبول و دور بعدی در بغداد برگزار شد و بر اساس توافق طرفین اینکه زمان مذاکرات بغداد در استانبول برگزار شود. علی اکبر صالحی ، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در استانه این دور از مذاکرات با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت در مذاکرات با گروه1+5 حاضر می شود، گفت: توصیه ما این است که طرفین نیز با حسن نیت و انعطاف در این گفتگو ها شرکت کنند. او به غربی ها توصیه کرد:دبیرشورایعالی امنیت ملی ظهر امروز در نشست خبری اعلام کرد، کشورهای 1+5 نیاز به زمان داشتند تا آمادگی لازم را برای گفتگوها پیدا کنند. وی افزود در پایان گفتگوهای استانبول در پاسخ به پرسشی که زمان بعد گفتگوها چه وقت است از سوی ایران گفته شد هم اکنون این مذاکرات می تواند ادامه داشته باشد.

سعید جلیلی نیز در نشست خبری پیش از این مذاکرات  با اعلام اینکه خوشبختانه ظرف یک سال گذشته به ظرفیت ها، پیشرفت ها و اقتدار جمهوری اسلامی ایران افزوده شده است، تاکید کرد: توصیه ما این است طرفین با حسن نیت و انعطاف در این مذاکرات حضور یابند و جمهوری اسلامی ایران نیز همواره برای گفتگو اماده بوده و در این دور از گفتگوها نیز با حسن نیت شرکت خواهد کرد.نمایندگان ایران با ابتکارهای جدید در مذاکرات شرکت خواهند کرد و امیدواریم کشورهای 1+5 نیز با رویکردهای سازنده وارد گفتگو شوند.

هیأت مذاکره کننده ایرانی روز 25 فروردین ماه وارد استانبول شد.  این دور از  مذاکرات ایران و 1+5 در شرایطی در استانبول ترکیه روز 26 فروردین ماه  آغاز  شد که  دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و معاون وی مذاکرات فشرده ای با برخی  اعضا و نمایندگان 1+5 و مقامات کشور میزبان در روز پیش از آغاز مذاکره به انجام رساندند. ایران و گروه 1+5 در جریان مذاکرات استانبول توافق کردند دور جدید گفتگوهای هسته ای را در بغداد برگزار کنند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفتگوها در خصوص برنامه هسته ای صلح آمیز ایران در استانبول را سازنده ارزیابی کرد.
 کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مذاکرات هسته ای با ایران را مثبت و سازنده ارزیابی کرد. دور بعدی مذاکرات  23 می (3 خرداد) در بغداد  خواهد بود.

دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و مذاکره کننده کشورمان نیز در یک نشست مطبوعاتی در استانبول تاکید کرد: زبان تهدید و زور در برابر ایران هرگز به نتیجه ای نخواهد رسید.
وی با تأکید مجدد بر موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص ضرورت عاری شدن منطقه خاورمیانه از سلاحهای هسته ای یاد شهدای هسته ای کشورمان را گرامی داشت.

جلیلی گفت : در گفتگوهای امشب به چند توافق دست یافتیم، اولا ما اعلام کردیم با توجه به رفتارهای غلط در گذشته، رفتارهای آینده باید در جهت جلب اعتماد ملت ایران باشد. قرار شد اجلاس بعدی ما در بغداد، در سوم خرداد ماه باشد، قرار گذاشتیم وارد یک فرایند سازنده و مثبت برای همکاریهای جامع و پایدار در طیفی از موضوعات مورد علاقه دو طرف شویم.همچنین توافق کردیم هرگونه همکاری باید بر مبنای ان پی تی باشد.

 تاکید بر اهمیت جلب اعتماد مردم ایران

هیأت مذاکره کننده ایرانی در تاریخ 1 خرداد ماه 391 برای هفتمین دور از مذاکرات با گروه 1+5 وارد بغداد شد. سعید جلیلی در این سفر نیز تا پیش از آغاز مذاکرات با برخی از مقامات عراقی دیدار کرد و البته کاترین اشتون ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد. مذاکرات ایران و 1+5 در بغداد 3 خرداد ماه آغاز شد.در جریان مذاکرات نیز اخباری مبنی بر اینکه  اتحادیه اروپا پیشنهاداتی به ایران در زمینه حل موضوع هسته ای این کشور در جریان مذاکرات بغداد ارائه داده است.این خبر در حالی منتشر شد که پیش از این مقامات اتحادیه اروپا اعلام کرده بودند که هیچ پیشنهاد جدیدی برای ارائه به ایران در جریان مذاکرات بغداد ندارند.

اما نکته قابل توجه مذاکرات بغداد برخی از اقدامات هدفمند سخنگوی کاترین اشتون بود.، مایکل مان با حضور در جمع خبرنگاران در حین برگزاری دور اول گفتگوهای ایران با 1+5 بر آن شد تا خط خبری خاصی را به رسانه ها بدهد.هر چند که بر اساس توافق استانبول هر دو طرف مذاکره کننده باید گامهای اعتماد سازی را برمی داشتند اما مایکل مان تلاش کرد تا یک سویه ایران را مسئول احتمالی شکست مذاکرات معرفی کند.

سخنگوی مسئول سیاسیت خارجی اتحادیه اروپا و سرپرست گروه مذاکره کننده 1+5 بدون اینکه به توافق استانبول درباره تلاش دو طرف برای حل موضوع اشاره‌ای کند، اعلام کرد که اکنون توپ در زمین ایران است و ما منتظر پاسخ تهران هستیم.

به هر حال مذاکرات بغداد نیز پس از دو روز و سه دور مذاکره پایان رسید اما آنچه که طرفین از نتیجه این دور از مذاکرات اعلام کردند پیشرفت مذاکرات بود گو اینکه سعید جلیلی در نشست خبری خود در پایان این دور از مذاکرات با تاکید بر اهمیت جلب اعتماد مردم ایران عنوان کرد: مسیر گفت‌وگو برای همکاری‌ها وقتی می‌تواند موفق و رو به جلو باشد که مسیرهای تخریبی به موازات آن نباشد و این یک مقوله‌ جدی برای ماست.

وی در ادامه با اشاره به دور جدید مذاکرات در مسکو گفت: امیدواریم با مسیر گفت‌وگو برای همکاری که تنها مسیر برای حرکت‌های این‌چنینی است گفت‌وگوهای موفق و روبه جلوی بیش‌تر از قبل را شاهد باشیم.
جلیلی در خصوص علت طولانی شدن گفتگوها اعلام کرد: این‌که گفت‌وگوها طولانی شد به دلیل وجود ایده‌ها و موضوعات مختلف بود که دو طرف به صراحت آن‌ها را مطرح کردند و این نشانگر جدی بودن گفت‌وگوهاست. نگاه 1+5 به این گفت‌وگوها به این صورت است که این مذاکرات رو به جلو باشد و ما همواره این موضوع را اعلام کرده‌ایم و حاضریم هم‌اکنون نیز مذاکرات را ادامه دهیم و حال این مذاکرات می‌تواند در زمینه‌ی هسته‌ ای و غیرهسته‌ ای باشد که ما برای آن آماده‌ایم.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در پاسخ به خبرنگار دیگری گفت: این‌که در مورد حقوق هسته‌ ای ایران چه تضمینی وجود دارد باید بگویم که ما معتقدیم خود ان‌پی‌تی و آژانس باید به عنوان نهادهای قانونی و بین‌المللی تقویت شوند و تقویت این‌ها به این صورت ممکن است که بین تکالیف و حقوق اعضا توازن برقرار باشد و اعضا به همان میزان که به وظایف خود عمل می‌کنند از حقوق برخوردار باشند و این می‌تواند یک مبنای قوی برای استفاده‌ اعضا از حقوق هسته‌ ای خودشان باشد.

سعید جلیلی با اشاره به مساله‌ی غنی‌سازی اورانیوم خاطرنشان کرد: ما بارها بیان کرده‌ایم و در این گفت‌وگوها نیز این مساله را مطرح کردیم که غنی‌سازی اورانیوم جزو حقوق مسلم اعضای ان‌پی‌تی است و این موضوعی است که هم در ان‌پی‌تی و هم در بازنگری آن در نیویورک وبا اجماع اعضا مورد تایید قرار گرفت. جمهوری اسلامی ایران بر حق خود برای استفاده‌ی صلح‌آمیز و به‌خصوص غنی‌سازی اورانیوم تاکید دارد.

کاترین اشتون نیز در نشست خبری گفت: گروه 1+5 به صورتی محکم و روشن متحد است تا پیگیری کند که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز باشد و از معاهده ان پی تی و همچنین قطعنامه های شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل خارج نشود. ما از ایران انتظار داریم که اقدامات عملی و قطعی انجام دهد تا نگرانی های جامعه بین المللی را از طریق جلب اعتماد بین المللی برطرف کند.

رئیس سیاست خارجی اروپا تاکید کرد: ما با همتای این ایرانی خودمان در دو روز گفتگو کردیم و گفتگوهای بسیار فشرده و با جزئیات فراوان داشتیم. دراستانبول نیز گروه 1+5 پیشنهادهای روشنی را درباره موضوع هسته ای ایران مطرح کرد، بویژه در مورد غنی سازی 20 درصد. ایران آمادگی اش را اعلام کرد تا موضوع غنی سازی 20 درصد را مورد بررسی قراردهد. ایران یک طرح 5 ماده ای از طرف خودش ارائه کرد که شامل اعلام و به رسمیت شناخته شدن حقشان برای غنی سازی است.

وی تاکید کرد: پس ازبرای مذاکرات عمیق با طرفهای ایرانی مان در 2 روز گذشته چه به صورت گروهی و چه به صورت دو جانبه، طرفین خواستار پیشرفت مذاکرات هستند و زمینه های مشترکی نیز وجود دارد، هرچند اختلافات قابل توجهی نیز وجود دارد. ما موافق هستیم که نیاز برای گفتگوهای بیشتر وجود دارد. لذا ما به پایتخت های کشور خودمان برخواهیم گشت تا مشورت بکنیم و ارتباطات گسترده ای را نیز با همتایان ایرانی خودمان برای آماده کردن پیش نویس نشست مسکو خواهیم داشت.

وی تاکید کرد: ما مصمم هستیم که این مساله را حل بکنیم و در آینده نزدیک از طریق مذاکرات برای رسیدن به اهدافمان تلاش خواهیم کرد.

با اعلام کاترین اشتون مشخص شد که دور آتی مذاکرات در فاصله کوتاهی در 29 و30 خرداد ماه در روسیه برگزار خواهد شد.

روسیه و اعلام نیاز 1+5 برای برگزار نشست های کارشناسی

به این ترتیب مذاکرات ایران و 1+5 برای هفتمین بار در تاریخ 30 خرداد ماه در مسکو آغاز شد.مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با گروه 1+5 پیش از شروع مذاکرات مسکو این نشست را آزمونی بزرگ برای کشورهای غربی توصیف کرد.

البته نکته قابل توجه برای مذاکرات مسکو حضور سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در تهران و دیدار با مقامات ایرانی بود و  رایزنی های ایران و روسیه در جریان مذاکرات نیز طی دیدارهای دوجانبه و پیشنهاد بازگشت به طرح پوتین از سوی روسیه ادامه داشت.  روسیه با هدف پیشبرد مذاکرات این پیشنهاد بازگشت به طرح پوتین را ارائه کرده است. پوتین پیش از انتخابات روسیه طی مقاله ای به موضوع برنامه های هسته ای ایران پرداخت و در آنجا پیشنهاد داد برای برون رفت از مذاکرات پیچیده و سخت 1+5، حق غنی سازی برای ایران از سوی کشورهای عضو پذیرفته شود و در ازای آن ایران مکلف به همکاری با آژانس باشد.

از جمله اتفاقاتی که در همان بدو ورود هیأت مذاکره کننده 1+5 به مسکو اتفاق افتاد، دیدار محرمانه شرمن ، نماینده آمریکا با خبرنگاران بود. وندی شرمن نماینده امریکا در مذاکرات ایران و 1+5 در بدو ورود به مسکو در هتل محل برگزاری مذاکرات نشستی را با برخی خبرنگاران داشت.شرمن برخی خبرنگاران را از طریق ایمیل برای برگزاری این نشست محرمانه و غیر رسمی دعوت کرده و از حضور خبرنگاران ایرانی نیز ممانعت به عمل آمد.در همین حین برخی از رسانه ها خبر از دیدار اشتون و جلیلی نیز دادند که این مورد تکذیب و معلوم شد که هیچگونه برنامه ای برای این دیدار وجود نداشته است.

 ایران در دور اول مذاکرات به صورت مفصل پیشنهادهایش را تشریح کرده است و اخبار تکمیلی نیز حاکی از این بود که ایران به صورت جزئی و کامل تمام پیشنهادات را مطرح کرده و هیح نکته بدون پاسخی برای غرب باقی نگذاشته است.

بر همین اساس نیز دور دوم مذاکرات درحدود ساعت 5 بعد از ظهر آغاز شد و برخلاف آنچه سخنگوی اشتون آن را فضا آرام مذاکرات خوانده بودند برخی اخبار حاکی از این بود که فضای مذاکرات چندان مثبت نیست و طرف غربی برای پاسخگوی به پیشنهادات ایران یک روز زمان خواسته است.
 

 اما صبح روز دوم و تا پیش از آغاز دور سوم مذاکرات معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل شورای عالی امنیت ملی در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد که  گروه 1+5 امروز موضع خود را درباره پیشنهادات ایران و مشخصا درباره موضوع حق غنی سازی ایران اعلام می کند.

 پیش از آغار دور سوم  روسیه طی دیدارهای دوجانبه پیشنهاد بازگشت به طرح پوتین را ارائه کرده است و  این طرح مورد موافقت ایران نیز قرار گرفته است.

پوتین پیش از انتخابات روسیه طی مقاله ای به موضوع برنامه های هسته ای ایران پرداخت و در آنجا پیشنهاد داد برای برون رفت از مذاکرات پیچیده و سخت 1+5، حق غنی سازی برای ایران از سوی کشورهای عضو پذیرفته شود و در ازای آن ایران مکلف به همکاری با آژانس باشد.

البته این درحالی است که دیپلمات های حاضر در تیم مذاکره کننده ایران معتقد بودند که نمایندگان 1+5 در مذاکرات روز دوشنبه در مسکو پیشنهاداتی را روی میز گذاشتند که پیش‌تر گروه بحران بین‌الملل آنها را « غیرمنصفانه» خوانده بود، اما ایران همچنان بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم با اهداف مسالمت‌آمیز تاکید دارد و خواستار به رسمیت شناخته شدن این حق از سوی 1+5 به صورت رسمی است.

اما پیش از پایان مذاکرات شایعات دیگری نیز به گوش می رسید، اینکه ایران حاضر به مذاکراه در پایتخت کشورهای اروپایی نیست و احتمال برگزاری مذاکرات آتی در قزاقستان یا چین.

به هر حال نکته روشن این بود که  در این دور از مذاکرات نیز از آنچه تا کنون بر می آید ، 1+5 حاضر به پذیرش واقعیت ها درباره برنامه هسته ای ایران نبوده و به دنبال راهی برای برون رفت از بن بست حاضر با ادامه مذاکرات در ماه های آینده است.

در نشست های خبر جداگانه اشتون و جلیلی در پایان این دور از مذاکرات نیز اشتون ز گفت:امروز تاکید می کنم که ایران باید 3 گام برای اعتماد سازی جهانی انجام دهد.اول توقف غنی سازی 20 درصد و دوم تعطیلی تاسیسات فردو و سوم هم تحویل دادن ذخایر غنی سازی شده .

سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز پس از پایان مذاکرات ایران و گروه 1+5 در مسکو  گفت: امروز 1+5 به پیشنهاد ما در دور مذاکرات استانبول و بغداد رسید که باید برای این گفت وگو ها نشست کارشناسی برگزار کنیم. هرچند دیر به این نتیجه رسیدند اما ما از همین نیز استقبال می کنیم.

در نهایت آنچه که می توان به عنوان نتیجه ملموس این دور از مذاکرات تلقی کرد توافق طرفین برای برگزاری نشست کارشناسی در روز 3جولای در استانبول ترکیه است.

 نشست کارشناسی در استانبول

اما توافقی که در روسیه برای برگزاری مذاکرات کارشناسی صورت گرفت به زودی به نتیجه نرسید. پیگیری های پی در پی جمهوری اسلامی ایران از طرف مقابل با تأخیر و بهانه گیری روبه رو شد و در نهایت این مذاکرات پس از چندین بار نامه نگاری و تماس تلفنی بین معاونین اشتون و جلیلی در استانبول برگزار شد.

هلگا اشمید، معاون اشتون و علی باقری معاون مذاکره‌کننده هسته‌ ای ایران بالاخره 3 مرداد ماه 1391 در استانبول با یکدیگر دیدار کردند. این دیدار به دنبال گفتگوی تلفنی روز دوشنبه 19 تیرماه هلگا اشمید با معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی که طرفین با برگزاری نشست معاونان در استانبول در تاریخ سه شنبه سوم مرداد ماه توافق کرده بودند صورت گرفت.

دفتر کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پیش از این دیدار در بیانیه ای ضمن اعلام خبر دیدار اشمیت و باقری تأکید کرد که پس از این دیدار اشتون و سعید جلیلی مذاکره‌کننده هسته‌ ای ارشد ایران با یکدیگر تماس می‌گیرند تا درباره «احتمال دیداری در آینده در سطح سیاسی» با یکدیگر صحبت کنند.

گزارش روزنامه کریستین ساینس مانیتور حاکی از آن است که دیپلمات های حاضر در نشست مسکو، نیمه شب در حالی سالن نشست محرمانه استانبول را ترک کردند که برای نشستی در آینده بین معاونان سیاسی مذاکره کنندگان عالی دو طرف به اجماع دست یافتند.  هدف از این نشست طراحی گام های بعدی و ادامه مذاکرات در خصوص پیشنهاد ارائه شده به ایران است.

مردم ما قبول نمی کنند ایران یک استثنا باشد

به هر حال پس از این دور از مذاکرات کارشناسی دیگر مذاکره ای برگزار نشد و پس از مدتی که طرفین به طور کامل مذاکرات را قطع کردند و البته طرف ایران همواره برای ادامه مذاکره اعلام آمادگی کرد بالاخره در ماه گذشته زمان و مکان دور بعدی مذاکرات معلوم شد. در مورد مکان مذاکرات این بار حدس و گمان ها بسیار زیاد شد تا جایی که این مسئله را حتی به حاشیه کشاند و انتقاداتی نیز مطرح شد.

 در نهایت برای 8 اسفند ماه 1391 قزاقستان به عنوان مکان بعدی مذاکرات تعیین شد. این دور از مذاکرات با حذف مذاکرات کارشناسی هشتمین دور از مذاکرات ایران و 1+5 است و این در حالی است که در این 8 دوره با وجود آنکه هیچ گاه مذاکرات به طور کامل قطع یا مخالف جدی با پیشنهادات ایران صورت نگرفت، تحریم ها بر علیه کشورمان افزایش یافت.

افزایش تحریم های یک جانبه غرب در ماه های اخیر مذاکرات قزاقستان را برای هر دو طرف حساس کرده است و البته برگزاری این دوره از مذاکرات درآستانه عید نوروز نا خودآگاه در ایران شرایط ویژه ای را ایجاد میکند.

از سوی دیگر منابع غربی گزارش های ضد و نقیضی درباره راهبرد این گروه خصوصا امریکا در این مذاکرات منتشر کرده اند. پیش از این خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرده بود که گروه 1+5 در آلماتی قزاقستان پیشنهاد جدیدی به ایران ارائه خواهد کرد که در آن در ازای آنچه دیپلمات های غربی «کاهش آمادگی فردو» نامیده اند، کشورهای غربی تحریم طلا و فلزات گرانبها علیه ایران را لغو خواهند کرد.

منابع غربی از جمله روزنامه جروزالم پست در اسراییل و همچننی دولت فرانسه خبر این پیشنهاد جدید را تایید کردند گو اینکه مقامات ایرانی همواره تأکید داشتند که این موضوع تنها در رسانه ها مطرح شد و هیچ پیشنهاد رسمی به ایران ارائه نشده است.

اما با وجود اینکه اطلاعات بیشتری از جزئیات این پیشنهاد جدید منتشر نشده،  برخی منابع غربی می گویند ایران در واقع نباید انتظار یک پیشنهاد شگفت انگیز را داشته باشد.یکی از مهم ترین موارد، گزارشی به قلم میرا مک دانلند برای خبرگزاری رویترز از لندن است که تاکید می کند، آنچه گروه 1+5 در آلماتی به ایران خواهد داد در واقع چیزی غیر از یک نسخه بهبود یافته از پیشنهاد سال 2008 با تاکید بر برخی جنبه های خاص آن پیشنهاد نیست.

همه این عوامل موضوعاتی است که نگرانی ها را افزایش می دهد و گمانه زنی برای اینکه آیا غرب هدفی برای به نتیجه رساندن مذاکرات را دارد یا خیر را بیشتر می کند. 

به هر حال سعید جلیلی ، دبیر شورای عالی امنیت ملی  قبل از رفتن به قزاقستان در جمع خبرنگاران و تنها سه روز مانده به این دور از مذاکرات به برخی از ابهامات پاسخ داد و مواضع ایران را روشن کرد. او  گفت: امیدواریم غرب در گفتگوهای جدید با راهبرد جدید و پیشنهادات معتبر وارد شود. شاید این هشت نه ماهی که میز گفتگوها را ترک کردند این تحولات که نقطه اوج آن نمایش شکوهمند ملت در 22 بهمن بود به آنها تنبه لازم را داده باشد.اگر مجدد قرار است به میز گفتگو باز گردند بتوانند با یک راهبرد جدید که اشتباهات گذشته را نداشته باشد باز گردند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت: امیدواریم غرب در گفتگوهای جدید با راهبرد جدید و پیشنهادات معتبر وارد شود. آنچه آنها طی کرده اند حتی برای خود آنها هزینه های متعدد داشته است ، افزود: امیدواریم آنها مجدداً دچار اشتباهات گذشته نشوند و در مسیری قدم بگذارند که بتواند اعتماد ملت ما را جلب کند. مردم ما قبول نمی کنند ایران یک استثنا باشد، ملت ما حقوق کمتر و تکالیف بیشتر را نمی پذیرد.

جلیلی گفت: ملت ایران  در چارچوب ان پی تی تمام تکالیف پادمانی خود را انجام می دهد در حالی که بر تمام حقوق پادمانی خود نیز پافشاری می کند.

جلیلی همچنین به نقش سازمان انرژی اتمی کشور اشاره کرد و افزود: امروز آنچه علیه فعالیت های ارزشمند و صلح آمیز شما از طرف دشمنان بکار برده می شود فرقش با سایر دستگاه ها این است که تمامی کشور به صحنه آمده اند تا این فعالیت دشمنان را ناکام بگذارند و هر هزینه ای را بپردازند تا سازمان انرژی اتمی بتواند وظیفه بزرگش را انجام دهد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ، ستاد و پشتیبان سازمان انرژی اتمی را 70 میلیون جمعیت کشور عنوان کرد و گفت: در کنار این پشتیبانی و حمایتی که آحاد کشور و تمام ظرفیت های نظام در پشتیبانی از شما انجام می دهند یک رابطه دو سویه ای وجود دارد و آن این که آنچه که شما انجام می دهید و به خاطر آن در معرض تهدید قرار گرفته اید فقط دفاع از خط هسته ای کشور نیست بلکه دفاع از تمام حقوق ملت است که امروز خاکریز اول آن حق هسته ای شده است.

جلیلی با بیان این که دشمنان می خواهند به همه حقوق ملت آسیب برسانند و نه فقط حق هسته ای افزود: روزی که خرمشهر ، آبادان و خوزستان عزیز ما مورد حمله قرار گرفت تمام کشور به دفاع پرداخت و همچنان که مقاومتی صورت گرفت و این فقط دفاع از خرمشهر و آبادان و خوزستان نشد بلکه از تمام کشور دفاع شد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با بیان این که آنچه می گوییم باور داریم و آنچه باور داریم عمل می کنیم ، به آخرین دور گفتگوهای ایران و 1+5 در مسکو اشاره کرد و گفت: آنچه ما در آنجا بیان کردیم در معرض افکار عمومی داخلی و خارجی قرار گرفت و این منطق جمهوری اسلامی ایران را نشان داد.

جلیلی گفت:  آنچه جمهوری اسلامی ایران می گوید خارج از منطق افکار عمومی نیست و این را می توان امروز از همراهی جامعه بین الملل با منطق جمهوری اسلامی ایران مشاهده کرد.غربی ها صراحاً اعلام کرده بودند ما می خواهیم فشارهای فلج کننده در ایران اعمال کنیم تا ملت از حق خود دست بکشد. مسئولان رسمی آنها گفته اند این فشارها بی سابقه بوده و دیگر فشاری نداریم که اعمال نکرده باشیم و این در حالی است که ملت ایران پاسخ آنها را در راهپیمایی 22 بهمن داد و امیدواریم آنها درس گرفته باشند.

گزارش : سمیرا امیرچخماقی