به گزارش خبرنگار مهر، اين آيين خاص و سنتهاست كه مراسمي نظير نوروز را ماندگار كرده و خاطرات خوشي از اين ايام براي مردم رقم زده است.
معمولا هيچ طايفه و قوم و كيشي يافت نمي شود كه آيين خاصي در اين روزها نداشته باشد و به طبع استان يزد نيز از اين قاعده مستثني نيست به همين دليل آداب و رسوم يزد در گفتگو با يكي از پژوهشگران ميراث فرهنگي يزد مورد بررسي قرار گرفته است.
پژوهشگر میراث فرهنگی یزد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مردم یزد به ویژه در روستاها، رسوم جالبی دارند که در پنجه سال (پنج روز آخر سال) برگزار می کنند و هنوز هم در بین برخی مردم به شکل و سیاق گذشته رایج است.
صدیقه رمضانخانی افزود: مراسم فال كوزه که در گذشته بسيار بيشتر از امروز رواج داشته است نیز از رسوم مردم در ایام پایانی سال است که به نوعی نیکی و بدی را برای آنها بازگو می کند.
وی بیان داشت: فال كوزه، ويژه جشن و ایام خاصي نيست، بلكه در روزگاران گذشته در ميهماني های عادی و جشن هاي عمومي و خانوادگي يا جشن هاي ملي نیز توسط زنان اجرا مي شده است.
وی ادامه داد: امروزه این رسم کمتر در بین مردم دیده می شود اما هنوز هم در مناطقی چون رحمت آباد، مريم‌آباد، مناطقی از شهرستان مهريز، تفت، ميبد و اردكان از اعتبار خاصی برخوردار است.
رمضانخانی اجرای فال کوزه را توسط دختر نابالغ اعلام کرد و گفت: دختر نابالغي باید كوزه را پر از آب کند و در مجلسی که زنان نشسته اند آن را بگرداند و زنان حاضر در مجلس شانه و یا گیره سر را به نیتی که دارند درون کوزه بیاندازند.
وی عنوان کرد: سپس این کوزه به خانه ای که درخت مورد در آن باشد می برند و به همراه یک آیینه کوچک و پارچه سبز در زیر درخت می گذارند تا یک روز از آن بگذرد.
پژوهشگر میراث یزد ادامه داد: روز بعد همان دختر با لباسی آراسته و پاک کوزه را برداشته و در همان خانه در یکی از اتاق ها زنان به دور کوزه جمع می شوند و فال گرفتن را آغاز می کنند.
وی با بیان اینکه مراسم فال کوزه با شعرخوانی همراه است گفت: هر كسي شعري که مرتبط با این رسم است و حالتی فالگونه دارد را مي خواند و آن دختر دست در كوزه مي كند و چیزی را از داخل كوزه بيرون می آورد.
رمضانخانی اضافه کرد: هر شیئی که از کوزه بیرون بیاید صاحب آن با شعری که خوانده می شود، نیت خود را تعبیر می کند و نیک و بد را برای خود معلوم خواهد کرد.
وی بیان داشت: این عمل آنقدر تکرار می شود تا تمامی گیره و شانه ها از کوزه بیرون بیاید و اگر مفهوم و معنای شعر خوانده شده، خوب باشد، نیکی عمل و رسیدن به مقصود است و اگر معنای شعر مناسب نباشد، یعنی نیت صاحب فال خوب نیست و به مراد خود نمی رسد.
وی افزود: البته اجرای این رسم بیشتر در بین ایرانیان باستان رایج بوده و اکنون نیز زرتشتیان عقیده بسیاری بر اجرای فال کوزه دارند.
وی از دیگر برنامه های پیشواز از سال نو را پختن آش رشته دانست و افزود: زنان هر کوی و برزن با تهیه ملزومات آش رشته گردهم می آمدند و سبزی آش را پاک می کردند و با تقسیم وظایف هرکسی کاری را برای پختن آش انجام می داد تا عصر که این اش پخته می شد و در بین همسایگان توزیع می کردند.
رمضانخانی یادآور شد: پختن این آش نیز به منظور طلب حاجت است و هرکسی که نذر داشته باشد چيزي از نخود، لوبيا، سبزي، رشته و... را مي آورند و آش را به صورت گروهی مي پزند.
وی افزود: پختن آش رشته نيز در جشن چهارشنبه سوري سابقه اي كهن دارد اما در گذشته اين آش در جشن تيرگان هم پخته مي شد.
وی از دیگر آیین های پیشواز نوروز را برگزاری جشن چهارشنبه سوری اعلام کرد که در سراسر ایران با تغییراتی برگزار می شود و در هر شهر و قومی رسوم خاصی برای این روز دارند.
پژوهشگر میراث فرهنگی یزد همچنین از آیین های این روز را کوزه شکستن، توزیع آجیل مشکل گشا به نام لرک (هفت مغز) و جمع شدن دور آتش و خواندن شهر "زردی من از تو، سرخی تو از من" یا "سرخی تو به روی من، زردی من به جون دشمنانم" که به معنی دوری از ناخوشی ها و استقبال از سلامتی است.
وی در خصوص رسم کوزه شکستن گفت: كوزه های كهنه را از روی پشت بام ها بر زمین می اندازند و به جای آن، كوزه نو می خرند و معتقدند که نحسی سال با شکستن کوزه از آنها دور می شود.
بسياري از اين رسوم اين روزها رنگ باخته و حتي آييني كه بسياري از مردم آن را متعلق به ايرانيان كهن و آيين زرتشت مي‌دانند، ديگر اجرا نمي شود.
---------------------
گزارش: ابوالفضل محمدي
نظر شما