درخشش باغ‌هاي ايراني در كوير ايران/ باغ خان؛ نمادی از سختکوشی کویر نشینان يزد

به گزارش خبرنگار مهر، استان یزد از لحاظ تامین منابع آبی از فقیرترین استان ها در کشور به شمار می رود اما با وجود این فقر باغ های زیبا و منحصر به فردی را در خود جای داده است که با عمارتهای باشکوه و تاریخی، هر بیننده ای را مجذوب خود می کند.

یکی از این باغ های معروف در استان یزد؛ باغ خان است که در بین راه شهر یزد و شهرستان تفت قرار گرفته است.

بنای این باغ مربوط به قرن سیزدهم هجری.قمری است که به دستور و همت محمد خان والی در حدود سالهای 1270 تا 1280 بنا شده است.

این باغ همانند اكثر باغ‌های تاریخی دارای عمارت باشكوهی با آب انبار، ساباط، قهوه‌خانه و اصطبل است.

از ویژگی‌های این باغ، وجود تالار بزرگ در میان باغ، سقف مرتفع و عرض بنای آن است كه می‌گویند سازنده آن به نام استاد كریم، در طول یك روز، این طاق عجیب را پوشانده است.

این باغ در مساحتی بالغ بر 20 هزار متر مربع بنا شده و عمارت میان باغ دارای اتاق های تو در توی زیبا با طراحی و معماری قدیم، حوض و حمام است.

گذر آب قنات در باغ و وجود درختان میوه از جمله انار، زردآلو، بادام، توت و چنار با چینش و سبکی خاص در باغ، نشاط و طراوتی خاص به این ساختمان بخشیده است.

معماری درخور توجه بناهای مختلف باغ و طراحی منحصر به فرد تالار با سقف عریض و طویل که خنکای نسیم را در این تالار به گردش در می آورد، فضایی با طراوت و زنده به آن بخشیده است.

بنای باغ علی نقی خان را از لحاظ موقعیت قرارگیری می توان به چهار قسمت تقسیم کرد که شامل فضای هشتی و بنای متصل به آن است.

همچنین دارای طویله پرندگان، حمام بزرگ، شربتخانه و باقیمانده های برج دیده بانی و چند اتاق در جبهه شرقی، کوشک، پایاب و مطبخ است.

کوشک در میانه باغ قرار گرفته و از ویژگی های این بنا محسوب می شود.  مساحت آن در حدود 400 متر مربع است و در دو طبقه با مصالحی چون آجر، سنگ مرمر، چوب، گچ و خشت ساخته شده است.

این بنا از هر چهار جهت به سوی باغ چشم انداز دارد که به دلیل تخریب های صورت گرفته در طول این سال ها، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

وجود حوض در داخل ساختمان ها و اتاق نشان از درایت پیشینیان برای خنک کردن فضای اتاق و گریز از گرماي داغ و سوزان تابستان است که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفته است.

یکی از این حوض ها که نشان از معماری عظیم ایران است در فضای میانی کوشک قرار دارد که پس از سرریز شدن به جوی هایی می ریزد که اطراف حوض قرار داشته و از کف اتاق ها به بیرون کوشک می رود.

از دیگر زیبایی های این بنای عظیم، وجود کلاه فرنگی در فضای میانی کوشک، ایجاد طاق نما در دیواره اطراف کوشک، دم گیری های گچی، طاقچه ها و قطاربندی های زیبا با طراحی منحصر به فرد و نیز پیش بخاری گچی و تزئینی است.

باغ خان در زمان حكومت ضیغم الدوله قشقایی صدمات بسیار دید و تزئینات این بنای تاریخی به دست فتح الله مشیرالممالک خان مستوفی یکی از نوادگان میرزا جعفر منشی پس از مرمت قسمتهای آسیب دیده ایجاد شده است.

وجود بادگیری بزرگ نیز از دیگر ویژگی های باغ خان یزد است که توسط استاد کریم ساخته شده است.

باغ خان یزد از سال 86 شمسی با صرف اعتبار 150 میلیون ریال مرمت و بازسازی شد و اکنون با تغییر نام خود به بوستان ولایت به مالکیت یکی از نهادهای نظامی در آمده و بسیاری از جشن های ازدواج زوج های جوان در آن برگزار می شود.

-----------------
گزارش: ابوالفضل محمدی