تهدید اماکن تاریخی به دلیل حجم زیاد بازدیدکنندگان/ تاثیر حضور گردشگران بررسی شود

به گزارش خبرنگار مهر، منوچهر جهانیان رئیس ستاد تسهیلات سفرهای کشور در ایام نوروز امسال اعلام کرد که بیش از 28 مییلون نفر از موزه ها و اماکن دیدنی ایران بازدید کردند این آمار براساس گفته اما مسعود علويان‌ صدر معاون میراث فرهنگی کشور در نوروز سال گذشته 11 ميليون و 162 هزار و 158 نفر بوده است.

اما ارائه آمار بازدید از موزه های کشور همانند ارائه آمارهای دیگر سازمان میراث فرهنگی مانند تعداد گردشگران داخلی و خارجی و نفرسفرها با چالش از سوی کارشناسان مواجه شد. برخی از کارشناسان اعلام می کنند که جمع بندی تعداد بازدیدکنندگان به صورتی است که نحوه حضور مردم در موزه ها را بیشتر نشان دهد به همین دلیل هر بازدیدکننده چندین بار در این آمار جای می گیرد از سوی دیگر برخی از کارشناسان فرض را بر صحیح بودن آمارها می گیرند اما موضوع سلامت موزه ها و بهره گیری مخاطبان از حضور در این اماکن را مورد بررسی قرار می دهند.

در هر حال از آنجا که تعطیلات نوروزی امسال 17 روز طول کشید به صورت طبیعی یرانیان زمان زیادتری را برای بازدید از اماکن گردشگری و تاریخی داشتند به همین دلیل دور از انتظار نیست که آمار بازدید از سایت های تاریخی نسبت به ایام دیگر سال بیشتر باشد اما باید توجه داشت که آیا اقعا 28 میلیون ایرانی از در موزه ها وارد شده اند؟ اگر این طور است پس چرا مدیرکل امور موزه های کشور اعلام می کند در طول 12 ماه سال 91 بیش از 21 میلیون و 500 هزار نفر از موزه ها دیدن کرده اند؟ آیا آمار بازدیدهای نوروزی با آمار بازدیدهای یک سال برابر است؟

یکی از کارشناسان موزه داری به خبرنگار مهر نحوه آمارگیری از بازدیدکنندگان در موزه ها توسط سازمان میراث فرهنگی را شرح می دهد و می گوید: در این آمار مجموع ورودی و خروجی بازدیدکنندگان به حساب می آید به عنوان مثال اگر کاخ موزه سعدآباد چندین موزه فرعی داشته باشد هر بازدید کننده برای چندین موزه بلیت می خرد بنابراین اگر به هفت موزه فرعی در یک کاخ رفته باشد هفت بار شمارش می شود.

وی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان میراث فرهنگی همه اماکن دیدنی و مراکزی که در آن بلیت می فروشد را موزه تلقی و آمار آن را اعلام می کند به عنوان مثال مسجد امام یکی از جاذبه های گردشگری و تاریخی است اما چون در آنجا بلیت فروخته می شود آن را در فهرست موزه ها قرار می دهد.

به گفته این کارشناس موزه داری، در ایران چندین موزه و اماکن دیدنی مانند تخت جمشید و پاسارگاد و کاخ موزه های تهران هستند که بیشترین میزان بازدیدکنندگان را دارند به همین دلیل این مراکز و موزه ها باعث می شوند تا آمار بازدیدکنندگان بالا برود. با این حال آماری که سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده، معطوف به موزه های متعلق به میراث فرهنگی  است و موزه های شهرداری و ... در این فهرست به حساب نمی آیند.

موزه ها چقدر گنجایش پذیرش بازدیدکنندگان را دارند

شاید همانطور که این کارشناس موزه داری گفت یکی از دلایل اینکه هیچ وقت آمار دقیقی از میزان بازدیدکنندگان نداریم به این دلیل باشد که موزه ها آمار بازدیدکنندگانشان را در یک سایت جامع آماری به روز اعلام نکرده و آن را محدود به زمان عید و یا کل سال می کنند. با این حال این آمارها با هدف میزان درآمد مالی مورد توجه بوده است نه اینکه برای بررسی و شناخت بهتر از موزه ها مورد تحلیل قرار بگیرد به عنوان مثال یکی از مواردی که می تواند بررسی شود میزان ظرفیت پذیرش بازدیدکننده در اماکن تاریخی است. آیا کاخ ملت در مجموعه سعدآباد که به گفته مدیر مجموعه 135 هزار بازدیدکننده داشته، گنجایش حضور این تعداد افراد را در دو هفته نوروز 92 داشته است؟

در این باره، علیرضا دبیری نژاد از کارشناسان موزه داری به خبرنگار مهر می گوید: باید گنجایش پذیرش موزه ها و اماکن تاریخی برای پذیرش حجم زیاد بازدیدکنندگان در مدت زمانی محدود نوروز بررسی شود. موزه ها ظرفیت محدودی برای پذیرش بازدیدکننده دارند اما در ایام عید بیش از هر زمان دیگری تعداد بازدیدکنندگان آن افزایش می باد و این موضوع برای سلامت موزه ها چندان خوشایند نیست. بنابراین باید بررسی شود که اگر در یک روز 5 هزار نفر از یک موزه دیدن می کنند چه حجم فشار بر آن موزه وارد می شود.

همانطور که دبیری نژاد گفت، بازدید چند هزار نفری از موزه ها و اماکن دیدنی هم خوشایند است و هم نیست. چرا که به عنوان نمونه همانطور که سال گذشته رسانه ها اعلام کردند، در ایام عید، تعداد بازدیدکنندگان از چهل ستون به حدی زیاد بود که بازدیدکنندگان نه تنها نمی توانستند به صورت مطلوب از آن مکان دیدن کنند بلکه تزئینات دیواری آن نیز به دلیل جمعیت زیاد رو به تخریب قرار گرفته بود.

از سوی دیگر بایئد حضور گردشگران در امکان دیدنی باید منجر به آگاه سازی و افزایش اطلاعات مخاطبان باشد، اما واقعا چقدر در طول ایام عید به این موضوع توجه شد، آیا به میزان تعداد بازدیدکنندگان، بروشور و راهنما در اختیار مخاطبان قرار گرفت؟

اگر متولیان موزه ها و بناهای تاریخی از فرصت حضور زیاد گردشگران در موزه ها استفاده کنند می توانیم در طول سال مخاطب پیوسته داشته باشیم و از آن بهره برداری آموزشی کنیم نه اینکه فقط در ایام عید، با سیل زیاد بازدیدکنندگانی که شاید تنها به دلیل تفرج به موزه ها رفته اند مواجه شویم و آن را خوش یمن بدانیم.