"تخریب"هایی به نام آزادسازی/ در حریم "فلک الافلاک" چه می گذرد؟!

به گزارش خبرنگار مهر، ساختمان دیگری از ساختمانهای حریم قلعه فلک الافلاک زیر تیغه لودرها تخریب شد، ساختمانی که به نام آزادسازی حریم فلک الافلاک از لبه تیغ لودرها گذشت تا با احتساب سه ساختمان دیگر دانشگاه لرستان که قبلا تخریب شده جمع تخریبی ها به عدد چهار برسد؛ ساختمانهایی که اگر بخواهیم آنها را همین امروز خلق الساعه دوباره احداث کنیم میلیاردها تومان پول نیاز خواهیم داشت.

ماجرا از این قرار است که مسئولان استان برای آزادسازی حریم قلعه تاریخی فلک الافلاک دست به کار شده اند تا همه ساختمانهای موجود در حریم این بنای باستانی را تخریب کنند؛ موضوعی که به نظر جای تامل دارد.

نکته قابل تامل دیگر این است که ساختمانی که طی روز گذشته با دستور مسئولان امر به تیغه لودرها سپرده شد ساختمان محل استقرار اداره کل میراث فرهنگی لرستان بود تا خانه به دوشی اهالی میراث فرهنگی منجر به تخلیه ساختمان اداره کل دامپزشکی برای استقرار کارمندان میراث فرهنگی شود و احتمالا کارمندان دامپزشکی به ساختمان قدیمی و فرسوده قبلی خود برگردند.

در این گزارش به دنبال این هستیم تا ابعاد مختلف تخریب ساختمان های حریم فلک الافلاک را واشکافی کنیم، موضوعی که متاسفانه نشریات و رسانه های استان چندان به آن نپرداختند.

در ابتدا قانون آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک را مرور می کنیم تا شاید در میان جملات و سطور آن به مجوز تخریب ساختمان های حریم قلعه دست پیدا کنیم، کاری که به نام "آزادسازی" در حریم این بنای تاریخی صورت می گیرد.

قانون آزادسازی عرصه قلعه تاریخی فلک الافلاک شهر خرم آباد

ماده واحده - از تاریخ تصویب این قانون، دولت موظف است نسبت به رفع تصرف کلیه متصرفین اعم از دولتی و غیردولتی از عرصه قلعه تاریخی فلک الافلاک و آزادسازی عرصه آن براساس بند (6) ماده (3) اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب1367.2.1 مجلس شورای اسلامی که حدود آن توسط سازمان مذکور تعیین و ابلاغ شده است، در قبال زمین معوض از منابع ملی با اخذ رضایت مالکین خصوصی اقدام و ظرف مدت یک سال به سازمان میراث فرهنگی کشور تحویل نماید.

تبصره 1 - هزینه های ناشی از اجرای این قانون تا سقف سی میلیارد (000 000 000 30) ریال از محل اعتبارات ردیف 503002 تأمین و از طریق سازمان میراث فرهنگی کشور به قیمت کارشناسی برآورد و به اشخاص حقیقی و حقوقی ذی نفع پرداخت می شود.

تبصره 2 - تخلیه و تحویل اراضی و اماکن تحت تصرف نیروهای مسلح واقع در عرصه از طریق وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سایر اماکن از طریق سازمان میراث فرهنگی کشور انجام می گیرد.

قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و دو تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ نوزدهم آذر ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ1382.9.26 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.

اما و اگرهای تخریب ساختمانهای حریم قلعه

نخست اینکه در قانون با صراحت اعلام شده که "اماکن" دولتی و غیردولتی موجود در حریم قلعه فلک الافلاک پس از تخلیه باید تحویل سازمان میراث فرهنگی شود و در آن اشاره ای به ضرورت تخریب این ساختمانها نشده در حالیکه یکی از ساختمان هایی که تحویل میراث فرهنگی شده و این اداره کل در آن مستقر شده بود به دستور استانداری تخریب شد.

این در حالیست ساختمان هایی که تخلیه و تحویل شده اند به عنوان ظرفیتی بالقوه ای می توانست برای احداث موزه ها، بازارچه های صنایع دستی، عرضه سوغات و هدایا و ... مورد استفاده قرار گیرد تا هم از هدررفت بیت المال جلوگیری شود وهم بتوان با تغییر کاربری فضاهایی متناسب با حریم این بنای تاریخی طراحی کرد.

مسئولان امر دلیل تخریب این ساختمان ها را عدم "هارمونی" با ساختار تاریخی قلعه فلک الافلاک عنوان کرده اند و معتقدند که با تخریب این ساختمانها می توانند فضاهای جدید را برای ایجاد موزه و بازارچه صنایع دستی احداث کنند، موضوعی که جای بحث دارد.

اول اینکه اگر قرار بر تخریب همه ساختمانهای حریم قلعه فلک الافلاک به بهانه عدم هارمونی با فضای این بنای تاریخی باشد باید ساختمان "تاریخی" اداره پست، ساختمان "تاریخی" باشگاه افسران، ساختمان "تاریخی" بانک تجارت و ساختمان "تاریخی" دانشکده ادبیات را نیز به تیغه لودرها سپرد، موضوعی که به نظر می رسد با استمرار این روند باید به زودی شاهد آن نیز بود!

دوم اینکه با تخریب ساختمانهای قبلی دانشگاه لرستان، قطع درختان حریم قلعه، تخریب حوضچه این محوطه - در میان سکوت متولیان و رسانه ها- چه حرکت موثری در حریم قلعه فلک الافلاک صورت گرفت؛ جز اینکه فضای به وجود آمده تبدیل به پارکینگ و کمپ اسکان موقت مسافران نوروزی شد. آیا ایجاد پارکینگ در حریم یک بنای تاریخی و نصب صدها چادر در نزدیک ورودی قلعه فلک الافلاک با ویژگیهای این بنای تاریخی "هارمونی" و تناسب دارد؟

سوم اینکه با تخریب ساختمان اداره کل میراث فرهنگی، باید برای استقرار این اداره کل و احداث ساختمان جدید برای آن چقدر هزینه دیگر صورت گیرد و این هزینه باید از چه محلی تامین شود؛ در حالیکه مسئولان میراث فرهنگی استان در آخرین اظهارنظرها از کمبود اعتبارات این اداره کل حتی برای ساماندهی حریم قلعه فلک الافلاک سخن گفته اند.

تخریب ساختمان میراث فرهنگی و اظهارات یک مسئول

آنچه جای تامل و تعجب دارد این است که گفته می شود تخریب ساختمان اداره کل میراث فرهنگی در حالی به صورت شبانه صورت گرفته که هنوز این ساختمان تخلیه نشده و بسیاری از وسایل اداری در آن موجود بوده است؛ موضوعی که انتقادات برخی از کارکنان میراث فرهنگی را به دنبال داشته است.

و اما آنچه جای تامل بیشتری دارد واکنش معاون عمرانی استانداری لرستان به انتقادات در این زمینه است. حمید خورشیدوند در رابطه با دلایل این اقدام ناگهانی به یکی از خبرگزاریها گفته است: یک روز عزرائیل می‌خواست جان یک نفر را بگیرد که آن شخص با حالت اعتراض آمیز گلایه کرد، چرا حداقل چند روز زودتر مرا در جریان نگذاشتی تا با قوم و خویشان خود خداحافظی کنم و از آنها حلالیت بطلبم که فرشته مرگ پاسخ داد، مادرتان را از پیش‌تان بردم آگاه نشده‌اید که مرگ نزدیک است، پدرتان را هم همین طور و فلان کس و فلان کس را هم میراندم اما شما در جریان مرگ قرار نگرفتید، پس مشکل از جانب خودتان است!

به هر حال بدون هیچ گونه تحلیلی بر این سخنان قضاوت در این زمینه را به مخاطبان واگذار می کنیم.

سوالاتی که بی پاسخ می ماند

به هر روی روند تخریب ساختمانهای حریم قلعه فلک الافلاک در حالی ادامه دارد که استاندار لرستان همواره در سخنان خود بر اقدامات علمی و کارشناسی تاکید می کند و مردم علاقمندند پشتوانه کارشناسی تخریب های صورت گرفته را بدانند.

اینکه میلیاردها تومان ساختمان که همچنان قابلیت استفاده داشتند به راحتی در چند ساعت به تلی خاک تبدیل شوند و سپس به جای آنها پارکینگ و کمپ اسکان مسافران نوروزی زده شود آیا کارشناسی شده است؟

اینکه پس از تخریب ساختمانهای موجود دوباره هزینه ای صرف و برای میراث فرهنگی ساختمان و برای موزه های استان فضا ایجاد شود آیا هدررفت سرمایه نیست؟

آیا نمی توانستیم در همین ساختمانهای موجود با کمی خلاقیت و طراحی های زیبا فضایی درخور برای راه اندازی پنج موزه مصوب سفرهای هیئت دولت به لرستان ایجاد کرد؟مگر نه اینکه در جلسات گذشته قرار بر این بود که در ساختمانهای تخلیه شده موزه های مردم شناسی، باستان شناسی و بازارچه های عرضه صنایع دستی دایر شود؟

آیا تخریب هایی که قبلا و طی دو سال گذشته - از سال 90 تاکنون- در حریم این بنای تاریخی صورت گرفته منجر به آبادانی و استفاده از فضای موجود شده؟ آیا فضای آزاد شده زمینه تبدیل فلک الافلاک به یک مجتمع گردشگری - مطابق وعده مسئولان - را فراهم ساخته؟از فضای آزاد شده کنونی چه استفاده ای شده است که دنبال استمرار روند تخریبها هستیم؟

ساختمانهایی که می توانستند موزه شوند

بهمن ماه سال 90 بود که تخریب ساختمان های حریم قلعه فلک الافلاک آغاز شد، موضوعی که بعد از آن به تخریب فضای سبز و درختان حریم این بنای تاریخی، تخریب چشمه موجود در این فضا و حوض زیبای وسط آن تسری پیدا کرد. در حالیکه به جای همه زیباییهای این محوطه شاهد دایر شدن صدها چادر برای اسکان مسافران در حریم بنای تاریخی فلک الافلاک، ایجاد پارکینگ برای مردم و مسافران و حتی در برهه ای از زمان استقرار اتوبوسهای شهرداری بودیم.

مردم مایلند بدانند در طول دو سال گذشته از زمینهای خالی به دست آمده چه استفاده ای برای ایجاد یک فضای گردشگری و تفریحی برای جذب مسافران نوروزی شده که حال روند تخریب ها به "خانه خرابی" اداره کل میراث فرهنگی لرستان منجر شده است.

این در حالیست که نوروز امسال بازارچه های عرضه صنایع دستی و سوغات لرستان در ورودی قلعه فلک الافلاک و در فضایی محدود دایر شد در حالیکه در صورت وجود ساختمانهای یاد شده و استفاده از ظرفیت ساختمانهای کنونی می شد بهترین فضا را برای معرفی هر چه بیشتر توانمندیهای استان در این حوزه فراهم کرد.

از سوی دیگر موزه های مردم شناسی و باستان شناسی قلعه فلک الافلاک امسال میزبان بیش از 160 هزار گردشگر بودند، که هجوم این افراد به بنای تاریخی فلک الافلاک به گونه ای بود که در راهروهای داخلی قلعه جای "سوزن انداختن" نبود و بسیاری از گردشگران با توجه به ازدحام جمعیت نتوانستند آن گونه که شایسته است از فضای موزه ها بهره مند شوند.

این در حالیست که امید می رفت با تحویل ساختمانهای یاد شده موزه های مردم شناسی و باستان شناسی در فضایی خارج از قلعه فلک الافلاک دایر می شدند تا هم بتوان ظرفیت های استان را بیش از پیش معرفی کرد و هم از ازدحام و هجوم گردشگران به داخل بنای تاریخی فلک الافلاک - و تخریبهای احتمالی بعدی- جلوگیری کرد.

از سوی دیگر یادآور می شود که در سفر دوم هیئت دولت به لرستان ایجاد پنج موزه باستان شناسی، مردم شناسی، مفرغهای لرستان، سکه های لرستان و دفاع مقدس در "عرصه قلعه فلک الافلاک" در سال 87 مصوب شده است که تاکنون دلیل اجرا نشدن این مصوبه عدم تخلیه دستگاهها از حریم قلعه و تحویل ساختمانهای موجود در این فضا عنوان می شد!

حرف پایانی

به هر روی حبیب الله دهمرده را در استان لرستان با فعالیتهای موثری در حوزه گردشگری از جمله آغاز آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک، احداث مجتمع تحقیقاتی - گردشگری چهارده معصوم(ع) خرم آباد، ایجاد زیرساختهای لازم برای توسعه گردشگری در آبشارهای لرستان و دهها پروژه دیگر در این بخش می شناسند. استانداری که رشد ماندگاری گردشگران در استان یکی از افتخاراتش است تا مسئولان ستاد تسهیلات سفرهای نوروزی برای اقداماتش به او نمره 20 بدهند.

هر چند که نمی توان از اقدامات استاندار لرستان برای توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان به راحتی عبور کرد اما سوالات و ابهامات زیادی در زمینه تخریب چندین ساختمان در حریم قلعه تاریخی فلک الافلاک وجود دارد که به نظر می رسد باید شفاف سازی در این زمینه صورت گیرد.