سنتی که با اشتغال زنان شکست/ گشایشی در سفره خانواده ایرانی با کار بانوان

به گزارش خبرنگار مهر، زنان برای جبران کمبود در آمد و بالابردن قدرت خرید خانواده همچنین برای کسب نوعی آزادی فردی و استقلال و یا کسب ایمنی برای آینده خود یا خانواده شان یا حضور فعال در اجتماع کار می کنند و این در حالی است که این فعالیتها هنوز ارزش واقعی خود را در جامعه ایرانی پیدا نکرده است.

تاثیر کار بانوان در ساختار خانواده

کارشناس علوم اجتماعی در بررسی اشتغال زنان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: راه یابی جامعه ایران به آورده های تمدن جدید دگرگونی های بسیاری به ارمغان آورد که از مهمترین آنها بیرون رفتن زن از محیط خانه و دستیابی به بازار اشتغال است.

فاطمه بیدار می افزاید: این پدیده جامعه و مخصوصاً خانواده ایرانی را از جهاتی بسیار تحت تاثیر قرار داد و چهره اشتغال صورتی تازه پیدا کرد و با رفتن زنان از خانه و اشتغال آنان اصول زندگی سنتی درهم شکسته شد.

وی می افزاید: اشتغال زنان  در همه زمینه ها محاسن و معایبی را به دنبال داشت و انقلابی را در بسیاری از ارکان جامعه به وجود آورد که بیشترین تاثیر آن بر روی ساختار خانواده بوده است.

بیدار بیان می کند: در شهرستانها هنوز نسبت به شغل زن دید مناسبی وجود ندارد و تنها جایگاه زن را  خانه می دانند و کارهای غیر از خانه داری را برای زنان ضد ارزش تلقی می کنند.

وی توضیح می دهد:  نبود قوانین روشن در دفاع از زن، کمبود شغل فقدان سیستم تأمین اجتماعی و بالاخره کم سوادی و بی سوادی از عواملی است که باعث تقویت این بینش شده  و روحیه محافظه کاری و پذیرش جایگاه محدود را در زن ایرانی تداوم و تحکیم بخشیده است .

تاثیر نگرش های منفی بر اشتغال زنان

بیدار یادآور می شود: وجود نگرش منفی مردان نسبت به نقش شغلی زنان و تاثیر عمده ممانعت برخی از مردان از شروع به کار یا ادامه اشتغال همسران مشکلاتی را برای زنان شاغل ایجاد می کند.

وی دیگر مشکلات این زنان را اینگونه بیان می کند: شرایط نابرابری شغلی و درآمدی زنان و مردان در بازار کار، ابراز ناخرسندی شوهران نسبت به کارکردن زنان شاغل، احساس تعارض نقش در مورد مادران شاغل که در نتیجه شرایط اجتماعی فرهنگی بوجود آمده است منجر به مشکلات سلامت روانی و جسمانی برای زنان شاغل می شود.

زنان شاغل و نقش مادری

بیدار با اشاره به نقش مادری زنان وتاثیر آن بر  اشتغال آنان تاکید می کند: امروزه با توجه به افزایش فزاینده مادران شاغل و به منظور جلوگیری از اثرات جبران ناپذیر رشد و نمو کودک، افزایش مرخصی زایمان، ایجاد مهدکودک در محیط کار بر طبق استاندارد جهانی و برطرف کردن مشکلات اقتصادی در ابعاد مختلف از وظایف حساس دولت است.

این کارشناس علوم اجتماعی می گوید: اشتغال مادران تاثیرات مثبتی هم بر تربیت کودکان دارد و مادری که در جامعه بوده مشکلات اجتماعی و اقتصادی و روانی جامعه و جوانان را می بیند و تجربه کسب می کند الگوی بهتری به فرزندانش می دهد و با دید بازتری آنها را تربیت می کند تا زن خانه داری که بسیاری از انگیزه ها یش را از دست داده است.

باورهای غلط سد راه اشتغال بانوان

وی در خصوص مسائلی که سد راه زنان در کاریابی است و نگرش ها و باورهای غلط بیان می کند: برخی عقیده دارند که موجودی به نام زن صرفاً برای کارهای خانه داری آفریده شده و لزومی ندارد در خارج از منزل به فعالیتی مشغول باشد.

بیدار تاکید می کند: عوامل اقتصادی، اجتماعی، قانونی و فرهنگی در جامعه مانع از افزایش مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی می شود.

کارشناس علوم اجتماعی تصریح می کند: در زمان رکود اقتصادی، نیروی کار کمتری مورد نیاز است و تعداد زیادی از افراد جویای کار، شغل نمی یابند و عده ای  شغل خود را از دست می دهند و بانوان اولین گروهی که کار خود را از دست می دهند.

وی با موثر دانستن موانع اجتماعی و قانونی در اشتغال بانوان می افزاید: تبعیض جنسی در اشتغال از عوامل موثر در کاهش مشارکت اقتصادی زنان است و تنها آن دسته از زنانی استخدام می شوند که واجد تحصیلات و دانش بالاتر از مردان باشند.

وی یادآور می شود: تبعیض جنسی در نوع آموزش و نظام آموزش و پرورش، از موانع بارز مشارکت زنان در همه حوزه های فعالیت اقتصادی است.

وی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بردر کار بانوان را اینگونه توضیح می دهد: از عوامل مؤثر درکاهش مشارکت اقتصادی زنان در شرایط نبود تأمین اجتماعی لازم و کافی، متأهل بودن است.

 بیدار ادامه می دهد: زنان به این دلیل که مسئولیت امور خانه بر دوششان گذاشته شده کمتر به دنبال مشارکت فعالیتهای اقتصادی هستند و تنوع کم فرصتهای شغلی و  محدود شدن حیطه اشتغال زنان به مشاغل با شرایط بد و دشوار و همچنین کم بودن زنانی که در سمتهای بالای اداری حضور دارند به دلیل پیش داوریهای منفی مدیران در رابطه با استعدادها و تواناییهای زنان است.

هر کاری مناسب حضور زنان نیست

کارشناس علوم احتماعی باورهای رایج در جامعه در خصوص اشتغال بانوان می گوید: براساس باورها و عقاید حاکم بر جامعه ایرانی، هرحیطه کاری مناسب حضور زنان نیست.

وی می افزاید:  دیدگاههای فرهنگی و اجتماعی حاکم در کشور برخلاف کشورهای توسعه یافته حضور زنان را در محیط های کارگری نامناسب، منع می کند و با آن مخالفت دارد.

بیدار تاکید می کند: بنابراین مکانی را که زن در آن مشغول به فعالیت است باید از هر لحاظ موافق با هنجارهای اسلامی منطبق با شئونات زن باشد، مبنای تقوایی و فرهنگ دینی را از زن نگیرد.

وی می افزاید: در واقع حضور زن در جامعه یک حضور برخاسته برای اعتلای اجتماعی است و زن با حضور در اجتماع باید هم به جامعه خدمت کند و هم مسئولیتهای خانه و خانه داری را ایفا کند.

این کارشناس یادآور می شود: گاهی اوقات زنان در فضایی مشغول به کار هستند که شخصیت و هویت آنها  در قبضه اراده و اختیار دیگران قرار می گیرد و با استفاده از ویژگی های خاص زنانه، تبدیل به وسیله تبلیغاتی برای سودجوییهای کلان دیگران می شوند که در شأن و مرتبه زن خصوصاً در جامعه اسلامی نیست.

نگاه قانون به اشتغال زنان

بیدار با اشاره به اینکه قانون اشتغال زن را نیازمند  کسب رضایت مرد می داند و در صورت وجود توافق بین طرفین آن را جایز میداند می افزاید: طبق ماده 1117 قانون مدنی مرد می‌تواند همسر خود را از شغلی که با مصالح خانوادگی‌اش منافات دارد نفی کند، پس روشن است که اختیار مرد در مورد اشتغال زن به طور قطعی و صد در صد نیست و در موارد خاصی مرد قادر خواهد بود از اشتغال زن جلوگیری کند آن هم مواردی که با زندگی زناشویی و حیثیت خانوادگی آنان در تضاد باشد.

 وی می افزاید: اگر شغل و شأن اجتماعی زن به میزان محسوسی پایین‌تر از مرد نباشد، به سختی می‌توان گفت مرد در این مورد قادر است مانع اشتغال همسر خود شود و اگر زن قبل از ازدواج شاغل بوده و شرط اشتغال هم در حین عقد ذکر شده باشد مرد نمی‌تواند مانع اشتغال وی شود.

وی یادآور می شود: مرد می‌تواند با تضاد داشتن شغل زن با حیثیت خانوادگی مانع اشتغال زن شود اما اگر دادگاه شغل زن را منافی مصالح و حیثیت خانوده نداند مرد در این مورد حق مانع شدن نخواهد داشت‌.

وی می گوید:  طبق ماده 18 قانون حمایت از خانواده که هنوز هم صراحتا نسخ نشده زن نیز می‌تواند هر گاه شغل شوهرش را منافی مصالح خانوادگی یا منافی حیثیت خود شوهر بداند، منع ادامه اشتغال را از دادگاه تقاضا کند و منظور از منافات شغل شوهر با مصالح خانوادگی و حیثیت زن و یا شوهر همان است که در مورد زن گفته شد، با این تفاوت که منع مرد از اشتغال به شغل خاص نباید به معیشت و نظام اقتصادی خانواده لطمه وارد سازد.

اشتغال بانوان از دیدگاه قرآن

کارشناس علوم قرآنی نیز در خصوص دیدگاه اسلام در زمینه اشتغال بانوان می گوید: برخلاف  نگرش تعصب جاهلی که زنان  را از فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی پس می راندند، قرآن تأکید می کند که اینگونه تعصبات و رسومات جاهلی را که فرهنگ باطل است بزدائید.

علی حسینی می افزاید: اگر خوشتان نمی آید آنها مانند شما سمتی داشته باشند و در جامعه و صحنه سیاست، درمان و پزشکی و فرهنگ و تدریس حضور داشته باشند، این امر را یعنی اشتغال بانوان را  تحمل کنید شاید، خیر فراوانی در این کار باشد و شما نمی دانید.

وی می گوید: بانوان مسلمان باید با توجه به تأکید قرآن  در جهت کسب اشتغالات علمی و فرهنگی و هنری قدم بردارند.

آزادی حضور زنان در عرصه های علمی

حسینی یادآور می شود: فعالیتهای فرهنگی و علمی روشن ترین موضوعات در اسلام است و جانبداری اصولی از رشد علم و گسترش آموزش و دانایی در سطح جامعه بدون تفاوت میان افراد و طبقات در آیات قرآنی، به روشنی مطرح شده است.

وی در توضیح بیشتر می گوید: اسلام بر فعالیتهای فرهنگی تا حدی تأکید دارد  که حتی به زنان، جهت آموزش عقیدتی، اجازه شوهر را تکلیف نمی کند.

حسینی می گوید: پس از ظهور اسلام و برداشتن موانع علم آموزی از سر راه همسر و به ویژه این قشر، زنان در میدانهای علم و آموزش وارد شده و چندی نگذشت که زنانی آگاه و دین شناس در کشور ظهور یافته و بانوان ایرانی به مقامات بالایی در آگاهی و دانش رسیدند.

کار سهمی برای  زنان در رفاه خانواده

عوامل متعدد اجتماعی در اشتغال زنان وجود دارد که بعضی از آنها مطرح شد و موارد بیشماری نیز وجود دارد که با شدت تاثیر کمتر و بیشتر روی اشتغال زنان موثر است و ترکیب این موانع با موانع اقتصادی، فرهنگی، بیولوژیکی شرایط خاص برای زنان ایجاد کرده  است.

در خانواده ای که زن در کسب درآمد و رفاه خانواده سهمی  دارد اگر شغلش را  ترک کند تمام سرمایه گذاری که در این راه نموده از بین رفته و با ورود فرزند نیز مخارج خانواده افزایش یافته وخانواده با نقصان درآمد، دچار شرایط سخت تری می شود و می توان گفت ترک شغل به واسطه تعدد نقشهای زنان آثار نامطلوبی را در سطح جامعه می گذارد که نتایج آن مناسب توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه نخواهد بود وکار زنان گشایشی است در سفره خانواده ایرانی.

............................

گزارش: زهره رنگ آمیز