افزایش شمار یوزپلنگ در میاندشت/ تاخت سریعترین دونده جهان در خراسان شمالی

به گزارش خبرنگار مهر، در ایام تعطیلات نوروزی سال جاری بود که خبر مشاهده همزمان شش قلاده یوزپلنگ آسیایی(ایرانی) در پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم و فیلمبرداری از آنها، آن هم درست شش ماه پس از مشاهده یک قلاده یوزپلنگ ماده به همراه سه توله در این پناهگاه، همانند عیدی بسیار ذی قیمتی، دوست داران حیات وحش را خوشحال کرد.

اوایل سال جاری بود که مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی از مشاهده همزمان شش قلاده یوزپلنگ آسیایی از سوی ماموران و همیاران محیط زیست و فیلمبرداری از آنها در حاشیه شمالی پناهگاه حیات وحش میاندشت این استان خبر داد.

حسین آبسالان در این باره می گوید: این شش قلاده با هم مشاهده شدند كه پس از طی مسیری دو قلاده آنها جدا شده و یك قلاده یوز ماده به همراه سه قلاده توله یوز به مسیر خود ادامه دادند.

مدیركل محیط زیست خراسان شمالی این مورد را چهارمین مشاهده یوزپلنگ در شش ماه اخیر در پناهگاه میاندشت ذکر می کند.

به گفته وی محیط بانان این استان در سال 91 موفق شده اند 10 قلاده یوزپلنگ آسیایی را به صورت مجزا در منطقه حفاظت شده میاندشت شهرستان جاجرم مشاهده کنند.

آبسالان اضافه می کند: احتمال اینکه تعداد بیشتری از این گونه نادر جانوری در این منطقه زیست داشته باشند، وجود دارد اما به دلیل پوشش خاص گیاهی، امکان ارائه آمار دقیقی از آن ممکن نیست. وی می افزاید: با توجه به اینکه در سال 90، چهار قلاده یوزپلنگ در این منطقه مشاهده شده بود، با مشاهده 10 قلاده یوزپلنگ آسیایی در منطقه حفاظت شده میاندشت جاجرم در سال 91، می توان گفت شمار این گونه جانوری در استان نسبت به سال 90 حدود 60 درصد بیشتر شده است.

میاندشت جاجرم؛ میدان تاخت و تاز یوزپلنگ آسیایی

پناهگاه حیات وحش میاندشت با مساحت 84 هزار و 435 هکتار در 10 کیلومتری شرق شهرستان جاجرم واقع شده و در چهار طرف آن پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده قرخود مانه و سملقان، منطقه حفاظت شده خارتوران شاهرود و منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین قرار دارند.

این منطقه‌ پوشیده از دشت‌ها و کفه‌های وسیع با داشتن اقلیمی خشک و نیمه خشک، تراکم گیاهی نسبتا مناسب و نیز وجود رودخانه کال شور، جزء یکی از غنی‌ترین و متراکم‌ترین زیستگاه‌های استپی کشور است.

در این منطقه حیات وحش، حیوانات شاخصی چون یوزپلنگ، آهو، قوچ و میش، گرگ، کفتار، کاراکال، گربه شنی، روباه و شغال هوبره، باقرقره، کبک، تیهو، بلدرچین، سفتر خاکستری، عقاب طلایی و انواع پسی فرم‌ها و عقاب‌ها، بزمجه خزری، لاک‌پشت افغانی، افعی شاخدار، تیر مار، گرزه مار و ... زیست می‌کنند. به علاوه بنا به گفته کارشناسان این پناهگاه به علت داشتن برخی ویژگی‌های خاص، برای زندگی گونه‌های جانوری نادری چون یوزپلنگ آسیایی بسیار مناسب است.

درواقع این پناهگاه از مهم ترین زیستگاههای یوز در كشور است و تنها زیستگاه دشتی یوزپلنگ آسیایی در ایران محسوب می شود.

 سریعترین دونده جهان همچنان می تازد

با وجود اینکه بر اساس مطالعات سال های پیش انجمن یوزپلنگ ایرانی جمعیت یوزپلنگ در منطقه میاندشت جاجرم شش تا 10 قلاده برآورد شده بود؛ به نظر می رسد در حال حاضر و با مشاهده گروه های چهار و شش قلاده ای از این گربه سان، جمعیت مذکور در این منطقه در حال زادآوری بوده و تعداد آنها در حال افزایش است.

بنا به نظر کارشناسان محیط زیست این افزایش زادآوری به این دلیل است که پناهگاه حیات وحش میاندشت با دارا بودن گونه‌های دیگری چون آهو، قوچ و میش، خرگوش و ... که منابع اصلی تغذیه یوزپلنگ محسوب می‌شوند و نیز برخی مشخصات آب و هوایی و توپوگرافی یکی از بهترین زیستگاه‌های یوز آسیایی به شمار می رود. اما با این وجود تاخت و تاز یوزپلنگ در پناهگاه حیات وحش میاندشت چندان هم بی مخاطره نیست.

ورود دام‌های اهلی مردم مناطق اطراف به این زیستگاه حیات وحش و مشکلاتی که ورود و چرای دام برای وحوش این منطقه ایجاد می‌ کند؛ از جمله نگرانی های پیوسته دوست داران محیط زیست محسوب می شود.

پیش از این سالانه حدود 50 هزار راس دام بدون کنترل و محدودیت وارد منطقه می‌شد که با همت محیط زیست زمان حضور دامداران در منطقه به فصل زمستان محدود شده و تعداد دام‌هایی که پروانه چرا در این منطقه دارند نیز به حدود 15 هزار راس کاهش یافته است.

همچنین به منظور حفظ گونه‌های جانوری به ویژه یوزپلنگ و آهو محدوده‌ای با وسعت ۱۶ هزار و ۲۴ هکتار از تپه ماهورهای مرکز منطقه با خرید پروانه چرای دام‌ها و خرید آغل دامداران، به عنوان محدوده امن مورد تصویب قرار گرفت که با تصویب این محدوده ورود و چرای دام در این محدوده ممنوع شد؛ موضوعی که گام مهمی در جهت حفظ امنیت منطقه و بقای یوزپلنگ و آهو در میاندشت به شمار می آید.

به رغم اقدامات فوق، ورود سالانه 15 هزار راس دام به این منطقه و مشکلات و تبعات ورود و رفت و آمد دامداران در پناهگاه حیات وحش سبب می‌شود امنیت حیات وحش در این منطقه به مخاطره بیفتد و در نتیجه از میزان حضور، زادآوری و ماندگاری گونه‌های جانوری کاسته شود.

خوشبختانه با وجود این مخاطرات با توجه به سرشماری جمعیت حیات وحش که در پاییز سال گذشته توسط محیط زیست خراسان شمالی انجام شد، جمعیت آهو و قوچ و میش در این منطقه افزایش یافته و این مسئله بر زیست یوزپلنگ در این منطقه تاثیر فراوانی دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این زمینه می گوید: براساس بررسی های کارشناسی آمار گونه های جانوری موجود در مناطق حفاظت شده میاندشت، ساریگل، گلول و سرانی و قرخود در سال 91 نسبت به سال قبل به حدود دو برابر افزایش یافته است. آبسالان می افزاید: در سال 91 در منطقه حفاظت شده میاندشت 799 راس قوچ و میش نیز سرشماری شده که این رقم نسبت به سال قبل 60 درصد فزونی یافته است.

وی در ادامه دلیل اصلی افزایش گونه نادر یوزپلنگ آسیایی در این منطقه را نیز حفاظت مطلوب از منطقه، جلوگیری از شکار غیرمجاز طعمه مورد علاقه این گونه و دسترسی آسان آن به آب و غذای کافی عنوان می کند.

این مسئول افزایش پاسگاه های محیطبانی و برقراری امنیت در پناهگاه حیات وحش میاندشت در چند سال اخیر، افزایش نسبی محیطبانان و گشت مدام در منطقه و نیز افزایش طعمه یوز از جمله رشد دو برابری جمعیت آهو را از عوامل افزایش جمعیت این گونه نادر و باارزش در منطقه ذکر می کند.