اهداف بلند اسلامی بدون اقتصاد پویا محقق نمی شود/استاد مطهری در بیان حق رشید بود

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، صبح امروز چهارشنبه 11 اردیبهشت ماه در نهمین همایش جهانی حکمت مطهر، ضمن تبریک میلاد حضرت زهرا(س) به حضار گفت: امیدوارم برگزاری این همایشها در فهم راه و طریق این مرد الهی مؤثر باشد.

وی با بیان اینکه شهید مطهری، اسلام شناس همه جانبه ای بود، افزود: وی در علوم مختلف اسلامی تدبر داشته و همین امر باعث شد آثار ایشان از جامعیت علمی برخوردار باشد و مورد توجه نسل حقیقت جو قرار گیرد. ایشان شخصیت خاصی داشتند و به عنوان مصلح جهانی ظهور کردند و شرایط مسلمانان و مشکلات جهان اسلام را لمس کرده بودند و حوزه اندیشگی ایشان بسیار متنوع است. بنابراین با جامعیت این مباحث را بررسی می کردند.

لاریجانی با اشاره به اینکه حوزه هایی مانند وحدت اسلامی، ذهن شهید مطهری را کاملا درگیر کرده بود و آثار ایشان میدان تجلیات این اندیشه هاست، اظهار داشت: در این همایش ها می توانیم به اندیشه تخصصی ایشان بپردازیم و با توجه به شخصیت چند بعدی ایشان ببینیم چه درسهایی می توانیم بگیریم.مطلبی است که الان می گویم از بیان خودشان استفاده می کنم. ایشان می فرمایند اسلام همواره روش وسط و معتدل را در نظر می گیرد که ناشی از درک همه جانبه بودن ایشان از اسلام است. اسلام، مسلک معتدلی است. دو نکته را از این دیدگاه شهید مطهری می توان نتیجه گرفت. اول اینکه مشی فکری اسلام اعتدالی و مقابل افراط و تفریط است. این اعتدال مقابل انقلابی گری نیست. بلکه اعتدال مقابل افراط و تفریط است.

لاریجانی تصریح کرد: دوم این اعتدال مربوط به همه جانبه بودن تفکر اسلامی است. اسلام تک ساحتی و تک ارزشی نیست. شهید مطهری در آثار دیگر هم به اینها اشاره دارد، البته با لسان دیگری آنها را بیان می کنند.

وی فیلسوف بودن را صبغه اصلی شهید مطهری خواند و گفت: ایشان اهل عرفان، فقاهت، مسائل سیاسی و مبارزه است. گرایش عرفان نظری و عملی در زندگی ایشان بروز داشته است. در دهه های آخر عمر، استاد عملی عرفان داشته و به صورت عملی به عرفان می پرداختند و به صورت نظری در کتابهای مختلف به بحث پرداختند. اما به هیچ وجه در این زمینه رفتار افراطیون در این مسلک را نمی پذیرفتند. مطهری اسلام را دین همه جانبه ای می داند و افرادی که فقط به ذکر و نماز و دعا می پردازند را نقد می کند.

وی با اشاره به اینکه شهید مطهری معتقد بود اسلام دین جامع نگر و متعادل و دارای یک نظام معرفتی پیوسته از احکام است، بیان کرد: اسلام دین فرد و جامعه، مالکیت و معنویت، دین زندگی توأم با معنویت است. اسلام دینی است که اگر همه مردم وظایف و کارهای مختلف را با رضایت و حب خدا انجام دهند دارای ارزش است. تفکر شهید مطهری همان قدر به عرفان می پردازد که به مدیریت اقتصادی و جهاد اقتصادی اهمیت می دهد و اصلا تک ساحتی نیست.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موضوع همه جانبه نگری و اعتدال برای شهید مطهری امر مهمی بود، گفت: استاد معتقد بود علت سقوط حکومتها به این نیست که آرمانهایشان غلط است، اگر حکومتی یک ارزش را مهم جلوه داد و دیگر ارزشها را ندید این امر می تواند عامل انحطاط و سقوط باشد. مثل غرب که فقط به آزادی توجه کرده و به معنویت اهمیت نمی دهد. مملکتی که تک ساحتی شده، دچار انحطاط می شود.

وی در ادامه سخنانش با طرح این پرسش که شرایط تداوم انقلاب از دیدگاه شهید مطهری چیست؟، افزود: عدالت، آزادی، معنویت، استقلال سیاسی، اقتصادی و مکتبی از شرایط مهم است، اما اینها شرایط لازم است نه شرایط کافی. استقلال سیاسی دارای اثراتی است که وحدت مسلمانها، استقلال سیاسی(عدم وابستگی)، بیداری اسلامی و همزیستی مسالمت آمیز با سایر فرق ازجمله اینهاست. سیاست خارجی باید این باشد که مسلمانها حقوق خود را بشناسند و سعی کنند که از یوغ استعمار خارج شوند، لذا مسائل مختلف اعتدال، همه جانبه گری در فکر شهید مطهری وجود دارد که ما باید به آن توجه کنیم. شهید مطهری معتقد است اگر انقلاب بخواهد آزادی، معنویت، استقلال و ... را محدود کند به خطر می افتد.

لاریجانی به دیدگاه های اقتصادی شهید مطهری پرداخت و افزود: اسلام با اقتصاد هم ارتباط مستقیم و هم ارتباط غیرمستقیم دارد. در برخی مسائل نظر مستقیم داده و در برخی مسائل مانند اخلاق ارتباط غیرمستقیم دارد. ویژگی اقتصاد سالم این است که حیات و رشد ثروت را داشته باشد. از نظر شهید مطهری، هدفهای اسلامی بدون اقتصاد سالم غیرقابل تبیین و تحقق است. اقتصاد سالم هم اقتصادی است که رشد و نمو ثروت در آن وجود داشته باشد. نکته مهم نظر اقتصادی شهید مطهری این است که اهداف بلند اسلام، بدون اقتصاد سالم محقق نمی شود. اقتصاد سالم، اقتصادی است که استقلال در آن وجود داشته باشد و رشد و نمو و تولید ثروت داشته باشد.

رئیس مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: ایشان در مصاحبه تلویزیونی ذکر می کند که در کتاب نهضتهای صد ساله هم آمده و آن این است که یکی از دلایل افراط و تفریط و خروج از اعتدال، رخنه فرصت طلبان است. اگر جلوی اینها گرفته نشود، قهرا نهضت دچار مشکل می شود. افراد فرصت طلب، لباس انقلابیون را به تن دارند، اما در یک جهت آنقدر شعار می دهند که دیگران را کنار می زنند.

وی با بیان اینکه در اندیشه شهید مطهری مسأله نسبیت در معرفت، یک اعتقاد نادرست است، بیان کرد: اگر در اسلام، بحث از حقیقت اسلام است فقها باید اسلوب خود اسلام را تتبع کنند و حقیقت را بیان کنند. هر بخش از اسلام روش دارد. نسبیت در عمل ممکن است وجود داشته باشد، اما در کشف حقیقت نسبیت وجود ندارد. روش وجود دارد که با آن می توان به حقیقت رسید. مرحوم مطهری در مورد انحراف خیلی دقیق و در بیان حق رشید بودند. طوفانهای فکری در جامعه بود و برای مبارزه با انحراف خیلی راحت حرف می زد و هزینه هایش را هم داد. در مورد اشکالات اسلام شناسی آثار شریعتی هم وارد شد و بیانیه ای داد که وارد این مباحث می شود و اشکالات را برطرف می کند. وقتی از ایشان علت ورود به این مباحث را سؤال کردم، گفتند: وظیفه دارم، اگرچه توهین کنند. ایشان درست فهمیده بود و کاملا در مدیریتها نسبیت گرا بود. کسی که باعث شد ایشان حسینیه ارشاد را رها کند، بعد از انقلاب مسئولیت مهمی گرفت. می گفت شاید در مقام عمل درست عمل کند.

لاریجانی با بیان اینکه اکنون در عرصه های مختلف اقتصادی مشکل داریم، تأکید کرد: رشد اقتصادی مناسبی نداریم. تورم ظلم به افراد است. اگر بخواهیم به فکر شهید مطهری توجه کنیم. مدیریت جامعه باید این را محقق کند که اهداف اقتصادی بدون اقتصاد سالم محقق نمی شود. باید افکار ایشان در عرصه های مختلف را ببینیم و مورد توجه قرار دهیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش افزود: در مجموع دو تأکید شهید مطهری به روحانیت مطرح است؛ چه در روش کارشان و در تحقیقات و آموزه ها و چه در روش تبلیغ و حتی در روش سیستم مالی حوزه. اما با این وجود ایشان معتقد بود که اصلاحات باید از درون شروع شود، همچنین ایشان نقد روشنفکرانه از روحانیت را نقد می کردند. روحانیت باید مستقل بماند. همچنان که در گذشته مستقل بوده است. اینکه روحانیت شیعه توانسته انقلاب کند و در دوره معاصر در انقلابهای مختلف شرکت کند به خاطر همین استقلال بود.

رئیس مجلس شورای اسلامی در پایان تأکید کرد: شهید مطهری معتقد بود با اینکه حکومت ما اسلامی است اما حوزه باید مستقل و به صورت مردمی باقی بماند. روحانیون نباید شغلهای دولتی را به طور رسمی اشغال کند. بلکه باید پست خود که ارشاد و راهنمایی است را داشته باشد مگر اینکه واقعا خلأیی وجود داشته باشد. این دیدگاه را شهید مطهری از امام(ره) نقل می کرد. در قضیه انتخابات ریاست جمهوری هم دیدگاه امام(ره) مشخص بود و فرموده بود روحانیت وارد این عرصه ها نشوند تا زمانی که واقعا خلأ به وجود آمد. ایشان معقتد بود اولویت با غیرروحانی است و وظیفه روحانیت هدایت فکر و قلب مردم است، مسئولیت ایمان مردم با روحانیت است.اما در شرایط فعلی این مسائل درست رعایت نمی شود.