حجت الاسلام سید محمد ثقفی در مورد اینکه عقل و خرد در زندگی فردی و جمعی انسان چه جایگاهی دارد و اینکه در اندیشه دینی از عقل به عنوان «رسول درون» یادشده چه معنایی دارد به خبرنگار مهر گفت: ازمیان موجودات زنده انسان تنها موجودی است که عقل به او داده شده است. ظهور عقل هم پس از گذشت دوران کودکی به عنوان راهنمای زندگی برای آدمی سرنوشت ساز است. عقل یک چراغ است که دو بعد را روشن می کند. عقل نظری که نظم جهان و هدفمندی آن رانشان می دهد اینکه هر چیزی در جای خودش قرار گرفته است و انسان هم به عنوان جزیی از جهان آفرینش هدفمند است از نظر عقل عملی که حکمت است یک توازن و تعادل و حد وسط مطرح است. اصل طلایی میانه روی در اخلاق مهمترین راهنمای عقل است که بر سر راه انسان است.
وی افزود: خداوند این حکمت را به لقمان داد و از طریق لقمان به سقراط رسید و از طریق سقراط به افلاطون و به فلسفه یونانی ادامه یافت و در کتاب آسمانی روی حکمت لقمان هم در قرآن و هم در تورات تأکید شده است. اینکه در اسلام از عقل به عنوان رسول باطن یاد شده این است که انسان باید دلیل پذیر باشد یعنی هر کاری همراه خود یک برهانی داشته باشد که عقل را قانع کند این یعنی دلیل پذیری. عقل همان نیروی و راهنمای درونی است که پیامبر باطن است و پیامبران به عنوان راهنمایان اخلاقی زندگی مطرح هستند که با آن رسول درونی یعنی عقل هماهنگی دارد. در اصول کافی در باب العقل امام موسی کاظم(ع) بر این مسئله تأکید کرده اند.
این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی تصریح کرد: یک وقت عقل برای سود و زیان فردی به کار می رود آن هم برای تکامل و ترقی فرد است که به آن خودسازی می گوییم از نظر عقل جمعی هم آن سنجش توازن و تعادل در اجتماع را می گویند. جامعه از حالت تندروی و افراط پیروی نکند و بر میانه روی و اعتدال تکیه کند. عقلای عالم از طریق مشورت، همکاری، احترام متقابل به اندیشه یکدیگر بر سر یک موضوع توافق کنند و آن می تواند جامعه را به کمال برساند و صلح و امنیت را برای همه برقرار کند. اگر این توافق به عمل نیاید مخالفت پیش می آید و نتیجه مخالفت هرج و مرج می شود.
استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اظهار داشت: در نظام سیاسی هم دموکراسی عقل جمعی است که برای تصویب قانون، نصف بعلاوه یک را معیار قرار می دهند. عقل جمعی خود بزرگ بینی و خود کوچک بینی را از بین می برد.
این محقق و پژوهشگر حوزه جامعه شناسی در مورد راهکار ارتقای عقلانیت در جامعه هم عنوان کرد: عقلانیت برای جامعه یکی از طریق تمرین های اجتماعی متوالی بدست می آید آزمون و خطاها را انجام دادن آدمی را پخته می کند. دوم مطالعه رمز موفقیت ملل دیگر است؛ بهترینهای ملل دیگر را گرفتن. سوم راهنمایی آدمهای باتجربه را مد نظر قرار دادن. اینکه پیر خردمند مو سفید در خشت خام آن بیند که جوان در آینه نبیند. رجال با تجربه که سرمایه های اجتماعی هستند باید نتیجه تجربیات خود را برای جامعه عرضه کنند و آن از طریق آزادی احزاب و بیان خاطرات تجربه آمیز سیاسی رجال خیر اندیش به انتقال عقلانیت به جامعه بپردازند.
نظر شما