حجت الاسلام علی ذوعلم در مورد روزه داری و اثرات فردی و اجتماعی آن به خبرنگار مهر گفت: قرآن کریم درباره روزه بحث تقوی را به عنوان خروجی و نتیجه روزه عنوان می کند. یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون منتها معنای تقوی یک معنای جامع و گسترده ای است که شامل عرصه های فردی و اجتماعی هردو می شود.
وی افزود: در عرصه فردی روزه موجب تقویت مقابله و ایستادگی در برابر هوای نفس و خواسته ها و تمایلات انسان است. موجب تمرین برای کناره گیری و فاصله گرفتن از اموری که دلبخواه انسان است و عوامل شهوت و لذت که معمولاً در انسان قوی است و می تواند او را از حق جدا کرده و به سمت باطل سوق بدهد. در روزه داری تقوای فردی تقویت می شود و مقاومت و ایستادگی انسان در برابر تمایلات نفسانی افزایش می یابد ضمن اینکه زمینه قرب الی الله و ارتباط بهتر با خدای متعال در قالب دعا و راز و نیایش فراهم می کند و فرصتی است برای تأمل و اندیشیدن در معارف الهی و معارف قرآنی به خصوص انس با قرآن کریم که در ماه رمضان معمولاً زمینه بیشتری برای آن فراهم می شود.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: درک عمیقتر قرآن مستلزم طهارت درونی و نفسانی است و روزه این زمینه را برای درک عمیقتر و ارتباط عمیقتر با معارف قرآن فراهم می کند. در ابعاد اجتماعی هم روزه تقوی اجتماعی را افزایش می دهد و ارتباط بین انسان ها که باید یک ارتباط اخلاقی و منصفانه به همراه خدمت و مودت باشد را تقویت می کند. استحباب افطاری دادن در ماه رمضان موجب رشد همبستگی اجتماعی در جامعه و کاهش فاصله طبقات اجتماعی می‌شود و نفس تعاملات اخلاقی بین انسان ها، پرهیز از غیبت و دروغ فاصله گرفتن از گناهانی که موجب شکاف در جامعه می شود در ماه رمضان ملاحظه می شود. به همین جهت هم آمار جرم و بزه در ماه رمضان کاهش می یابد. زیرا وقتی که فضا، فضای روزه داری است خود به خود مسیر درستکاری افزایش پیدا می کند. اینها از آثار اجتماعی روزه داری است.
ذوعلم تصریح کرد: در روایات هم آمده در ماه رمضان اغنیا و کسانی که تمکن مالی دارند با درد و رنج نیازمندان آشنا می شوند و کمک به فقرا و رسیدگی به محرومان در آنها تقویت می شود البته روزه آثار خود را هم در رفتار انسان ها و هم در جهت گیری ها و سیاست گذاری های ابعاد اجتماعی جامعه نشان می دهد. به خصوص مدیران و مسئولان باید بیشتر مخاطب این قضیه قرار بگیرند. مجموعاً برونداد روزه ارتقای تقوی و معنویت در جامعه است که به عنوان یک کارگاه تربیتی آموزشی عمل می کند و ناخودآگاه به طور خیلی طبیعی وقتی مردم در سال یک ماه روزه می گیرند ارتقای معنویت و پالایش در جامعه صورت می گیرد. رمضان به مثابه یک تسریع کننده و تقویت کننده انرژی معنوی در جامعه از این آثار برخوردار است. امیدواریم با یک روزه داری جامع و همراه با معرفت و توجه به دین بتوانیم به این آثار و برکات نزدیک شویم.
وی در مورد اینکه چگونه می توان در ماه رمضان برای اصلاح سبک زندگی استفاده کرد هم گفت: اساساً وجود ماه رمضان در جامعه اسلامی یک مؤلفه سبک زندگی اسلامی است یعنی شما در جامعه های دیگر نمی بینید که جامعه یک ماه با یک برنامه منظم و یک هماهنگی کامل و یک برنامه ویژه ای در برابر رفتار و تغذیه خودش داشته باشد. اساساً خود ماه رمضان یک پایه گذاری توسط اسلام در عرصه سبک زندگی بوده که در سبک زندگی مسلمانی شیوه ای است که در آن ماه رمضان در آن معنا پیدا می کند. افطار ماه رمضان، سحر، شب های قدر، افطاری دادن ها، دعا خواندن، تلاوت قرآن و افزایش جمعیت نمازهای جماعت در ماه رمضان اینها خودش یک نمودی از سبک زندگی اسلامی است که آثار و برکاتی در ارتقای تقوی دارد. منتها نکته ای که هست توجه دادن جامعه به مؤلفه های سبک زندگی اسلامی که با استفاده از ماه رمضان تقویت می شود یعنی جامعه به این نکته بیشتر توجه کند که مسلمان بودن مستلزم تفاوت در سبک زندگی اسلامی با سایر جوامع است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: شیوه زندگی یک جامعه اسلامی متمایز و تفاوت های اساسی با سایر جوامع دارد به عنوان نمونه ماه رمضان اثبات کننده این نظریه است که سبک زندگی اسلامی با سبک زندگی غیر اسلامی تفاوت های اساسی دارد.
ذوعلم در مورد اینکه چه سنت ها و اقداماتی را باید در رمضان ترویج داد و چه آسیب های فرهنگی را می توان در این ماه درمان کرد هم اظهار داشت: خوشبختانه جامعه ما به مسئله ماه رمضان بسیار اهتمام دارد و این نقطه بسیار ارزشمندی است و بعد از انقلاب اسلامی روز به روز تقویت شده فرهنگ ماه رمضان و توجه به معنویت و محتوا بخشی ماه رمضان روز به روز بعد از انقلاب افزایش یافت در کنار این ممکن است کاستی هایی هم وجود داشته باشد.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: گاهی در اطعام ها و افطاری ها که داده می شود حد تعادل رعایت نمی شود و با افراط و تفریط مواجه می شویم. باید یادآور شد که در بحث انس با خدای متعال و دعا که نیاز به یک حال و رفتار معنوی دارد باید این را جدی بگیریم. به هر حال مجالسی که برگزار می شود صرفاً به مباحث آموزشی و اجتماعی نباید بپردازند بلکه زمینه ای فراهم بشود که بحث ارتقای معنویت در جامعه رشد پیدا کند. در همراهی ای که رسانه ها با ماه رمضان دارند باز این تعادل باید لحاظ شود به هر حال اگر برنامه رسانه های تصویری به گونه ای باشد که موجب فاصله افتادن بین مردم و محافل مذهبی و مراکز دینی و مساجد و نمازهای جماعت بشود این خودش یک آسیبی است که باید به آن توجه کرد. خود همراهی رسانه ها با ماه رمضان خودش یک مسئله مهمی است به خصوص برای کودکان و نوجوانان باید بتوانیم خاطره خوشی را در ذهنشان ایجاد کنیم و کسانی که اولین سال روزه داری آنها است با تشویق آنها کاری کنیم که از شروع روزه گرفتن خاطره خوشی داشته باشند.
زارعان عنوان کرد: رسمی که به تدریج پیدا شده که مراسم افطاری را برای راحتی خود در خارج از منزل برگزار می کنند. این رسم درستی نیست زیرا هدف از افطاری رفت و آمدهای خانوادگی و حضور در خانواده هاست که با ساده برپاکردن افطاری می توان آن را گسترش داد. محافل قرآنی باید خیلی جدی گرفته شوند هم در ذات و هم در محتوا چرا که یکی از محورهای مهم ماه رمضان توجه و انس بیشتر با قرآن است. قطعاً هر مقدار تلاش بیشتر برای پر محتوا شده ماه رمضان و اثر بخشی آن داشته باشیم ظرفیت استفاده از آن بیشتر خواهد شد. دستگاه های فرهنگی در این زمینه مسئول هستند ولی خود مردم به خصوص محافل و نهادهای دینی و مساجد در این زمینه وظیفه دارند که اثر بخشی ماه رمضان را افزایش دهند. در کنار این بحث ها ارتقای معرفتی جامعه را نباید از نظر دور بداریم. ماه رمضان فرصتی است که تعلقات مادی کاهش می یابند روزمره گی ها کم می شود مجال به ما می دهد که به بحث های دیگر بپردازیم.
وی در پایان یادآور شد: برای توسعه و ارتقای معارف دینی باید تلاش کنیم که جامعه بسیار به آن در ابعاد مختلف اعتقادی و اخلاقی و رفتاری و مسئولیت شناسی اجتماعی نیاز دارد. در واقع ماه رمضان ماه معرفت و علم و آگاهی است و در روایات آمده که بهترین عمل در شب قدر مجلس مذاکره و گفتگوی علمی است بنابراین این خودش به ما جهت می دهد که در ماه رمضان به مباحث معرفتی هم باید بپردازیم.
نظر شما