خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: در نظام سیاسی آلمان، سه حزب اصلی اتحادیه دموکرات مسیحی (CDU) به همراه متحد نزدیکش در جنوب یعنی اتحادیه سوسیال مسیحی (CSU) و حزب سوسیال دموکرات (SPD) همواره در حکومت این کشور سهم داشته‌اند. در این میان احزاب مسیحی نمایندگی طیف راست و حزب سوسیال دمکرات نمایندگی طیف چپ را در سیاست آلمان به عهده دارند. در کنار این احزاب بزرگ، احزاب نسبتا کوچکتری نیز شکل یافته اند که عمدتا در ائتلاف با احزاب بزرگ به دولت راه یافته اند. از جمله این احزاب می توان به حزب دموکراتیک آزاد (FDP) و حزب لیبرال اشاره کرد. در دهه 1980 و با به وجود آمدن جنبش های حامی محیط زیست حزب سبزها به عنوان نیرویی جدید وارد عرصه سیاست آلمان شد. این حزب که در طیف چپ قرار می‌گیرد طی دو دوره و در سال های 1998 و 2002 به دنبال ائتلاف با حزب سوسیال دموکرات به قدرت راه یافت و توانست با سیاستمدارانی مانند "یوشکا فیشر" در شکل گیری سیاست های دولت نقش آفرینی کند.
حزب اتحادیه دموکرات مسیحی با مشی محافظه‌کارانه خود از 1945 به این سو بیش از دیگر احزاب قدرت را در اختیار داشته است به طوری که طی دوره های طولانی از 1949 تا 1969 به رهبری "کنراد آدناور" احیاگر آلمان، از 1982 تا 1998 به رهبری "هلموت کهل" معمار آلمان جدید و در نهایت از 2006 تا کنون با رهبری "آنگلا مرکل" (که چند سال پیاپی به عنوان قدرتمندترین زن جهان انتخاب شد) سکان هدایت سیاست در آلمان را در دست داشته است. خط مشی این حزب در عرصه سیاست خارجی نیز، مبتنی بر حمایت موثر از پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و همگرایی اروپایی است. با این که در دوران هلموت کهل، این حزب روند اتحاد مجدد دو آلمان را پیگیری کرد اما دستاورد مهم کهل پایه گذاری اتحادیه اروپا به همراه رهبران فرانسه و ایتالیا بود.
در انتخابات سال 1998 حزب سوسیال دموکرات به رهبری گرهارد شرودر به قدرت رسید. در این دوره از انتخابات اتحادیه دموکرات مسیحی به دلیل افشای حمایت‌های مالی غیرقانونی از فعالیت‌های حزبی موقعیتش را نزد افکار عمومی از دست داد. در این رسوایی هلموت کهل محور اصلی بود. دو سال بعد اوضاع به گونه‌ای پیش رفت که ولفگانگ شویبله جانشین کهل، استعفای خود را از ریاست حزب اعلام کرد و اعضای آن به امید بازسازی وجهه حزب و بازگشت به قدرت خانم آنگلا مرکل را به ریاست حزب برگزیدند. سرانجام در انتخابات 2006 رویکردهای ریاست جدید حزب نتیجه داد و دمکرات مسیحی ها توانستند با کسب اکثریت کرسی های پارلمان، دولت جدید را با ائتلاف با سوسیال دمکرات ها تشکیل دهند. در فرهنگ سیاسی آلمان زمانی که دو حزب دمکرات مسیحی و سوسیال دمکرات ائتلاف می کنند، از «ائتلاف بزرگ» سخن به میان می آید، اتفاقی که تنها چند بار طی نیم قرن اخیر رخ داده است.
حزب سوسیال دموکرات (SPD) حزبی با قدمتی طولانی در عرصه سیاسی آلمان است. SPD که در قرن نوزدهم تاسیس شده ابتدا حزبی با مشی مارکسیستی بود. در سال‌های اول جمهوری وایمار (1933-1919) این حزب به بزرگ‌ترین حزب سیاسی آلمان تبدیل شد. اما با روی کار آمدن نازی‌ها فعالیت حزب متوقف شد و اعضای آن تبعید شدند. پس از جنگ جهانی دوم به دلیل رویگردانی مردم از افراط گرایی، سیاست حزب سوسیال دموکرات بسیار متعادل شد و از سال 1959 نیز مشی مارکسیستی به کلی از دستور کار آن کنار گذاشته شد. با این رویکرد جدید، حزب سوسیال دمکرات مخالفت خود را با عضویت آلمان در جامعه اقتصادی اروپا و ناتو کنار گذاشت و استراتژی اقتصاد بازار اجتماعی را سرلوحه خود قرار داد.
با گرایش حزب به چپ میانه، رهبرانی نظیر ویلی برانت و هلموت اشمیت حمایت‌های قابل توجهی را به خود جلب کردند. این حزب از سال 1966 تا 1969 توانست به عنوان حزب متحد دو حزب CDU و CSU در حکومت شرکت داشته باشد و اصلاحا ائتلاف بزرگ را شکل دهد. این حزب یک دوره دیگر از سال 1969 تا 1982 اکثریت آرا را به دست آورد و این بار با حزب دموکرات آزاد (FDP) دولت ائتلافی را تشکیل داد. سال های بین 1982 تا 1998 دوران دور ماندن سوسیال دمکراتها از قدرت بود، اما طی این 16 سال نیز این حزب به عنوان اپوزیسیونی قوی در آلمان فعالیت کرد. در سال 1998 حزب سوسیال دموکرات به رهبری گرهارد شرودر توانست پیروز اصلی انتخابات باشد و با ائتلاف با حزب سبزها دولت را در اختیار بگیرد. این ائتلاف موسوم به ائتلاف سرخ - سبز در سال 2002 نیز پیروز انتخابات بود.
حزب سبزها موضوعات مرتبط با حمایت از محیط زیست را در صدر برنامه‌های خود قرار داده و بر صلح‌جویی، مخالفت با سلاح‌های هسته ای و عضویت در ناتو تاکید دارد. سبزها در سال 1983 و سپس 1987 پنج درصد آرای انتخاباتی را از آن خود کرده و به پارلمان آلمان کرسی راه یافتند. آنها یک سال بعد به عنوان متحد کوچک حزب سوسیال دموکرات تجربه حضور در حکومت را نیز به دست آوردند. تا این سال سبزها کانون‌های تمرکز و توجه خود را از موضوعات صرفا مربوط به محیط زیست و صلح‌جویی به موضوعات سیاسی وسیع‌تری گسترش داده بودند. این در حالی است که مداخله نظامی ناتو در کوزوو و افغانستان مورد حمایت یوشکا فیشر، وزیر امور خارجه و رهبر وقت حزب سبزها رخ دادند.
حزب دموکراتیک آزاد دیگر حزبی است که در سیاست آلمان نقش آفرینی می کند. این حزب متشکل از لیبرل‌هایی است که از اقتصاد بازار آزاد و کاهش مداخله دولت در امور اقتصادی حمایت می‌کنند. این حزب در سال 1948 شکل گرفت. در دهه 1950 حمایت‌های خوبی از سوی گروه‌های مشاغل آزاد، محافظه‌کاران شهرهای کوچک و برخی کشاورزان از این حزب به عمل آمد. این حزب هرگز از چنان قدرتی برخوردار نبوده که حزب سوسیال دموکرات یا اتحادیه دموکرات مسیحی را به چالش بکشد اما نقش برجسته‌ای در زندگی سیاسی آلمان به عنوان یک متحد موثر هرچند کوچک داشته است. در دهه 1990 حمایت‌ها از این حزب کاهش یافت و در انتخابات سال 2002 زمانی که یورگن مولمان، معاون این حزب جزوه‌ای در حمایت از یهودستیزی منتشر کرد جنجالی به‌پا شد. مولمان مجبور شد حزب را ترک کند و در ماه می آن سال به طرز مشکوکی درگذشت. از آن پس FDP بیشتر بر انجام اصلاحات اقتصادی در آلمان تاکید داشته است. در آخرین انتخابات پارلمانی آلمان حزب دمکرات آزاد به رهبری "گیدو وستروله" موقعیت خوبی برای حضور در دولت ائتلافی پیدا کرد و توانست چند وزارتخانه مهم از جمله وزارت خارجه را تصاحب کند.
در حالی که تنها یک هفته به برگزاری انتخابات پارلمانی آلمان باقی مانده نظرسنجی ها از پیش بودن احزاب دمکرات مسیحی و سوسیال دمکرات نسبت به دیگر احزاب در این دوره از انتخابات حکایت دارد. برخی گمانه زنی ها حاکی از احتمال شکل گیری "ائتلاف بزرگ" دیگری در آلمان است. با این حال برای مشخص شدن صحت این گمانه زنی ها و نمایان شدن شکل نهایی پارلمان آینده آلمان باید یک هفته دیگر به انتظار نشست.
گزارش از: فریدون ناعمی
نظر شما