خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: بابک عابدینی، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ به اظهارات چندی پیش جلال ذکایی، مدیرکل سابق دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص عملکرد سال‌های اخیر این اتحادیه، واکنش نشان داد. وی ضمن دفاع از عملکرد اتحادیه متبوع خود با توجه به واقعیات و شرایط موجود و نیز اعلام برنامه‌های آتی از جمله حضور در دو نمایشگاه چاپ در ایالات متحده آمریکا، دلایل عدم انتخاب فعالان صنعت چاپ را در جشن روز ملی صادرات برای دومین دوره پیاپی، بازگو کرد. آنچه می‌خوانید، حاصل گفتگو با بابک عابدینی نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ ایران است. (لازم به ذکر است، آمارهای ارائه شده در این گفتگو طبق گفته مصاحبه شونده، برگرفته از موسسه «پاپرا» است).
اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ الان هفتمین سال فعالیت خود را سپری می‌کند. به عنوان کسی که 4 سال نایب رئیس آن بوده، تا چه حد فعالیت‌های اتحادیه را در راستای اهداف تاسیس آن ارزیابی می‌کنید؟
رسالت اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ، بسترسازی و ایجاد امکانات حضور کالاهای تولیدی صنعت چاپ در خارج از ایران است که در این راه شرح وظایف مختلفی دارد؛ در زمینه بسترسازی داخلی می‌توانیم به ایجاد هماهنگی برای حمل و نقل آسان‌تر، هماهنگی با گمرک برای صادرات سهل‌تر، رفع موانع صادراتی در داخل کشور و حل مشکلات ناشی از کاهش تعرفه‌های گمرکی برای کالاهای وارداتی اشاره کنیم. یکی از بزرگترین مشکلاتی که در این چند سال با آن دست و پنجه نرم کرده‌ایم و همچنان با آن دست به گریبان هستیم، تعرفه‌های وارداتی روی کالاهای اولیه و مصرفی صنعت چاپ بوده است.
این تعرفه‌ها الان در چه وضعیتی است؟
به اعتقاد ما مواد اولیه صنعت چاپ باید با پائین‌ترین عوارض و تعرفه‌های مالیاتی وارد کشور شود و در اختیار تولیدکننده قرار گیرد تا فرآیند تولید و تکوین روی آنها انجام شود و در نهایت ما بتوانیم محصول نهایی را به قیمت تمام شده حداقل یا پایین‌تر نسبت به رقبایمان در منطقه عرضه کنیم. متاسفانه به دلیل اینکه در ایران حقوق و عوارض گمرکی بالایی حتی به مواد اولیه‌ای مثل کاغذ، فیلم، مرکب و حلّال‌ها تعلق می‌گیرد، نتیجتاً ما در همان ابتدای راه قیمت تمام شده بالاتری در قیاس با کشورهایی مثل ترکیه و امارات و قبل‌تر، سوریه، به مواد اولیه‌مان می‌خورد. این مسئله روی فرآیند تولید و قیمت تمام شده کالای نهایی تاثیر می‌گذارد. ما در این زمینه (قواعد گمرکی) تقریباً 2.5 تا 3 است که به صورت مستقیم و مستمر در حال رایزنی با دفتر صنایع غیرفلزی وزارت صنعت، معدن و تجارت هستیم و سعی کرده‌ایم تعرفه کالاهایی مثل «فیلم بیو پپه» و مقوا را کاهش دهیم که البته هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده‌ایم ولی همچنان پیگیر موضوع هستیم و برای همین منظور با بعضی اتحادیه‌ها مثل اتحادیه شیرینی و شکلات همکاری‌هایی را آغاز کرده‌ایم.
ما برای حل مشکلات مربوط به حمل و نقلِ آن دسته از اعضای اتحادیه که محصولاتی را برای صادرات دارند، جلساتی را با سازمان توسعه تجارت استان تهران و حتی مدیران کل و نایب رئیسان ادارات پست، برگزار کرده‌ایم بلکه بتوانیم مشکلات این حوزه را برطرف کنیم. در این زمینه اصلی‌ترین مشکل این است که ما نمی‌توانیم در حجم بالا کالای صنعت چاپ را صادر کنیم و ابتدا باید نمونه‌ها را بفرستیم. این مسئله تا پیش از این مورد قبول شرکت پست نبود ولی خوشبختانه با رایزنی‌هایی که صورت گرفته است، اداره پست قول همکاری مساعد را داده است. ما همچنین جلساتی را با کمیسیون چاپ لفاف‌های انعطاف پذیر داشتیم و در این جلسات مشکلات اعضا را طرح کردیم و حتی در مورد قیمت تمام شده کالاهایشان هم سعی کرده‌ایم به یک قیمت مشخص برسیم که ضرر نکنند. ما با وزارت ارشاد هم همکاری بسیار خوبی داشتیم که مجوزهای لازم را برای اعضای اتحادیه که قرارداد صادرات محصولاتی را با طرف‌های خارجی‌شان می‌بندند، از این وزارتخانه بگیریم که خوشبختانه دفتر امور چاپ هم در این زمینه همکاری خوبی با ما داشت.
لازم است نکاتی را هم در مورد فعالیت اتحادیه در حوزه بین‌الملل بگویم. با توجه به اینکه اتحادیه صاردکنندگان خدمات صنعت چاپ از تشکل‌های زیرمجموعه اتاق بازرگانی ایران هستیم، شرح وظایف مشترکی با این اتاق داریم که از جمله آنها تشکیل نمایشگاه‌های تخصصی داخلی و خارجی و شرکت در کنفرانس‌های مرتبط با این حوزه است. کوشش ما در راه شناسایی کالاهای صادراتی صنعت چاپ ایران در خارج از کشور و کمک به موسسات صنعتی برای شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی با هدف معرفی توانمندی و امکانات صنعت چاپ ایران به خارج از کشور بوده است. در حال حاضر درآمد سالیانه صنعت چاپ در خاورمیانه و آفریقای شمالی که بعد از آسیای شرقی بیشترین رشد را در صنعت چاپ دارد و بازار اصلی هدف ما هم محسوب می‌شود، حدود 24 میلیارد دلار است که هر کشوری بتواند از این درآمد استفاده کند، می‌تواند شرایط ایده‌آلی را برای تولید ناخالص داخلی خود رقم بزند. از این سهم کلی صنعت چاپ در منطقه، در حال حاضر ترکیه 41 درصد آن را دارد بهره‌وری می‌کند و این در حالی است که سهم ایران 3 درصد است که از سال گذشته تا امسال 1 درصد کاهش پیدا کرده است. البته سهم امارات متحده عربی هم با همه وسعتش، 4 درصد است. سئوال این است که ما چگونه می‌توانیم وارد این بازارها بشویم؟ اینکه فقط بنشینیم و تبلیغات کنیم و حرف بزنیم، که نمی‌شود. ما باید با حضور فیزیکی در نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر در منطقه این کار را انجام دهیم. ما در سال 2011 برای اولین بار پاویون جمهوری اسلامی ایران را در غرفه‌ای با متراژ 100 مترمربع در نمایشگاه چاپ دبی برپا کردیم که حداقل تاثیر آن، این بوده که صنعت چاپ ایران در منطقه معرفی شده است.
در همین زمینه من یک نکته بگویم. مسئولان ایرانی که دست اندرکار حضور ایران در نمایشگاه‌های مختلف در خارج از کشور هستند، عموماً متراژ زیاد غرفه یا به قول شما پاویون را به عنوان یک موفقیت برای حضورشان عنوان می‌کنند غافل از اینکه واقعاً در دنیای امروز حضور فیزیکی آن هم در غرفه‌هایی به این وسعت و طبیعتاً با هزینه‌های بالا، لزوماً دلیل موفقیت در یک نمایشگاه بین‌المللی نیست. شما می‌توانید در بسیاری از پنل‌ها و برنامه‌هایی که در این نمایشگاه‌ها برگزار می‌شود، از طریق ابزارهای بسیار ساده‌ای مانند ویدئو کنفرانس و یا از طریق روش‌های دیگر حضور داشته باشید و حتی کالایتان را عرضه کنید و به قول شما توانمندی‌های صنعت چاپ کشور را معرفی کنید.
بله، این درست است ولی بالاخره ما باید فضایی را در نمایشگاه اشغال کنیم. در همین نمایشگاه چاپ دبی در سال 2011 ما حدود 7 یا 8 غرفه داشتیم که در همین فضای 100 متری جا داده شده بودند و از این نظر ایران بعد از چین، بزرگترین غرفه را در اختیار داشت. ما در این نمایشگاه شاهد حضور فیزیکی صنعتگران و بازرگانان چاپ بودیم و آنها همزمان محصولات حوزه‌های صحافی و کتاب و ماشین‌آلات چاپی و تولیدات پاکت‌های اتوماتیک را ارائه می‌کردند. ما در همین نمایشگاه مدیرعامل شرکت «حرفه و فن» را به بازرگانان عراقی معرفی کردیم و بعد از پایان نمایشگاه، همین بازرگانان به او مراجعه کردند و از او ماشین‌آلات خریدند. ما همچنین مدیرعامل «مبین پاکت» را به یک شرکت عراقی معرفی کردیم. در اثر پیگیریهای ما، در دوره اخیر نمایشگاه GOLF PRINT PACK بازرگانان عراقی، نماینده یک شرکت دیگر ایرانی را با خود به عراق بردند و او از آنجا نمونه کالاهای چاپی عراقی را با خود به ایران آورد و همین الان نمونه‌های مناسب بازار آنجا را در ایران تولید می‌کند و می‌خواهد به این کشور صادر هم بکند و ما هم البته امیدواریم این اتفاق هر چه زودتر هم بیفتد. در واقع ما در نمایشگاه و بعد از نمایشگاه برای این شرکت‌های داخلی بازاریابی کرده‌ایم.
البته من قبول دارم که ممکن است در زمان برگزاری این نمایشگاه‌ها هم اتفاق خاصی نیفتد، ولی ما باید راه را هموار کنیم و در این مراکز بین‌المللی حضور پیدا کنیم چه برای تحقیقاتِ بازاریابی، چه برای بازاریابی و چه برای ارائه محصولات. ما در اتاق فکر اتحادیه تحقیق کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که در نمایشگاهی مانند نمایشگاه چاپ قزاقستان، ما چندان شاهد یک حضور بین‌المللی نیستیم و در واقع مخاطب ما تنها یک کشور خواهد بود و به همین خاطر تصمیم گرفتیم وارد نمایشگاه‌هایی شویم که از کل جهان و یا حداقل از 90 کشور، 100 کشور یا 120 کشور، برای بازدید به آنجا می‌آیند. من یک سئوال از شما دارم: در شرایطی که بازار صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران در اِشل جهانی چندان جذاب نیست، چرا کشوری مثل ترکیه در نمایشگاه‌های چاپ ایران همواره حضور دارد و غرفه می‌گیرد؟ جوابش این است که ترکیه می‌خواهد خودش را نشان دهد و توانمندی‌های صنعت چاپ خودش را عرضه کند و حتی فراتر از آن بازار ایران را در اختیار بگیرد.
انتقاد دیگری که در همین زمینه نسبت به اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ مطرح می‌شود، این است که این اتحادیه چندان حضور موثری در نمایشگاه‌هایی مثل «پکو» (نمایشگاه چاپ کشورهای عضو اکو) که چند دوره آن در ایران برگزار شده است و همچنین نمایشگاه‌هایی که در کشورهای حوزه قفقاز برگزار می‌شود، ندارد. علت چیست؟
ما در چند دوره از این نمایشگاه‌ها حضور داشته‌ایم ولی بعد از این حضورها ارزیابی کرده‌ایم و با اعضایمان هم مشورت کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که به دلیل آنکه اکثر آنها از حضور در این نمایشگاه‌ها سودی نبرده‌اند و بلکه ضرر هم کرده‌اند، هیچکدام صلاح نمی‌دانند در این نمایشگاه‌ها شرکت کنند. خود CIS (کشورهای حوزه قفقاز) می‌آیند در نمایشگاه دبی شرکت می‌کنند. وقتی نمایشگاهی با تنها 1 ساعت فاصله پروازی در کنار ما آن هم با امکانات اقتصادی و رفاهی بالا برگزار می‌شود، چه دلیلی دارد در نمایشگاه‌هایی مثل نمایشگاه قزاقستان شرکت کنیم؟ بازار هدف ما کشورهایی مثل عراق هستند نه تاجیکستان. همانطور که گفتم اتاق فکر ما بررسی کردند و به این جمع‌بندی رسیدند که دلیلی برای حضور در چنین نمایشگاه‌هایی وجود ندارد. ضمن اینکه باید این نکته را هم تاکید کنم که حضور اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ در نمایشگاه‌هایی که به برخی از آنها اشاره کردم، همگی با ثبت و تائید سازمان توسعه تجارت ایران بوده است.
یکی دیگر از رسالت‌های اتحادیه، برقراری تعامل میان هیئت‌های تجاری خارجی است با اعضای اتحادیه و بدنه صنعت چاپ. حالا این هیئت‌ها یا در ایران و در جاهایی مثل اتاق بازرگانی حضور دائم دارند و یا با کشورمان در رفت و آمد هستند. به عنوان نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ، کارنامه آن را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما در گذشته در اتاق ایران با هیئت‌های کشورهای ترکیه، مالزی، اندونزی، امارات متحده عربی، هندوستان و پاکستان مذاکره کرده‌ایم. البته نمی‌شود همه مسائل اتحادیه را هم بازگو کنیم. بالاخره ما سیاست‌هایی داریم، هیئت مدیره‌ای داریم، چارچوبی برای فعالیتمان داریم و همه اینها کاملاً مشخص است ولی به اندازه لازم و نیاز برای اعضایمان اطلاع‌رسانی کرده‌ایم. ضمن اینکه ما در همین زمینه‌ها برای جلوگیری از واردات بی‌رویه کالاهای چاپی هم برای رفاه اعضایمان تلاش کرده‌ایم. مثال بزنم؛ اخیراً متوجه شدیم که یک کالای چاپی از بندر بوشهر وارد کشور شده که نه تنها امکان چاپ آن با کیفیت بهتر در داخل کشور وجود دارد بلکه با قیمت تمام شده پائین‌ترین این امکان وجود دارد. این در حالی است که همین کالا با قیمتی حتی زیر قیمت مقوای خام، وارد کشور شده بود یعنی حتی در صورت پرداخت عوارض چاپی، قیمت تمام شده این کالا به قیمت مواد خام هم نمی‌رسید. ما در این مورد، فوراً وارد عمل شدیم و به گمرک جمهوری اسلامی ایران، گمرک بوشهر، سازمان بازرسی کل کشور و اتاق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، نامه زدیم و از آنها خواستیم که جلوی ورود این کالا را به کشور بگیرند. اینکار حداقل این نتیجه را داشت که در گمرک کارشناسانی بگذارند که بدانند این کالای چاپی، ارزش افزوده دارد و نباید اجازه بدهند به قیمت مقوای خام وارد کشور شود.
به دفاع از حقوق اعضای اتحادیه اشاره کردید. می‌فرمائید در حال حاضر اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ چند عضو دارد و با توجه به مشکلات موجود، این اعضا الان با چند درصد ظرفیت تولیدشان فعالیت می‌کنند؟
اتحادیه ما حدود 150 عضو فعال و غیرفعال دارد و وضعیت تولید کارخانه‌ها هم در شرایط مختلف و به خصوص شرایط نوسانات ارزی، بالا و پائین می‌رود. وقتی دلار به 3600 تومان رسیده بود، صادرات چاپخانه‌های تولید بسته‌بندی انعطاف پذیر ما که عمده‌ترین صادرکنندگان خدمات صنعت چاپی محسوب می‌شوند، به عراق روزانه شده بود، البته شاید این برای مصرف کننده ما مطلوب نباشد. ولی الان که دلار به 3000 تومان رسیده، قیمت تمام شده کالاها دوباره برای ایران، بالا تمام می‌شود. مهم برای ما این است که بازاری را کسب کنیم و آن را توسعه دهیم. یکی از مهمترین برنامه‌های ما کسب بازار عراق است. الان که تولید کالاهای چاپی در سوریه که زمانی قطب صادرات کالاهای چاپی منطقه بود، کم شده است، اگر ما بتوانیم در زمان‌هایی که ترکیه کمتر امکان حضور در بازار عراق را دارد، وارد این بازار شویم، می‌توانیم وضعیت صادرات کالاهای چاپی کشور خودمان را بهبود ببخشیم. کشور عراق تولید ناخالص 240 میلیارد دلاری دارد که 56 میلیارد دلار آن واردات است که خیلی از این می‌توان در زمینه صنعت چاپ و بسته‌بندی بهره برد. ما به دنبال این هستیم که در یک نمایشگاه‌های تخصصی در این کشور حضور پیدا کنیم. خبر دیگر اینکه، ما برای چندمین بار به نمایشگاه چاپ آمریکا دعوت شده‌ایم که با توجه به صلاحدید مقام معظم رهبری که تاکید دارند الان شرایط اقتصادی به گونه‌ای است که باید از روش‌های متفاوتی برای موفقیت استفاده کنیم، این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم. ما به نمایشگاه لیبل اکسپو شیکاگو و نمایشگاه شیکاگو پرینت که بزرگترین نمایشگاه چاپ آمریکا است، دعوت شده‌ایم و با اینکه قبلاً از حضور اعضایمان در این نمایشگاه‌ها ممانعت می‌کردیم، در این دوره و با توجه به نکته‌ای که الان به آن اشاره کردم و همچنین این نکته میزان تقاضای بازار بسته‌بندی آمریکا 137 میلیارد دلار است و قطعاً در صورت سرمایه‌گذاری مناسب و حضور هدفمند و بابرنامه، می‌تواند سود خوبی را عاید صنعت چاپ ایران کند، قصد داریم در این نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنیم و غرفه جمهوری اسلامی ایران را یا در قالب پاویون و یا در قالب هیئت تجاری برپا کنیم.
سئوال آخر من به حواشی جشن روز ملی صادرات برمی‌گردد. امسال نامی از صنعت چاپ در روز ملی صادرات نبود و هیچکدام از فعالات صنعت چاپ در این جشن تقدیر نشدند. این عملکرد ضعیف اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ را نمی‌رساند؟
معرفی صادرکننده نمونه در روز ملی صادرات مولفه‌هایی دارد که در 30 یا 40 صفحه از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تشریح شده است. اگر شما می‌بینید امسال و سال گذشته ما هیچکدام از فعالان صنعت چاپ را به عنوان صادرکننده نمونه نداشتیم، به این خاطر است که ما نتوانستیم مولفه‌های مورد نظر وزارتخانه را احیا کنیم. ما الان با وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران و سازمان توسعه تجارت که متولی روز صادرات هستند، در حال بررسی این آئین‌نامه هستیم چرا که مولفه‌هایی در این آئین‌نامه آمده که واقعاً صنعت چاپ نمی‌تواند در خیلی از زمینه‌ها با آن همگام شود. شما همین یک نکته را در نظر بگیرید که خیلی از صادرات ما ممکن است مستقیم نباشد بلکه واسطه‌ای و یا به صورت بسته‌بندی و در واقع کالا به کالا باشد. البته ما امسال هم صادرکننده نمونه خودمان را معرفی کرده بودیم اما به هر حال نتوانستیم مصداقی را برای شاخصه‌هایی را که لازمه این انتخاب است، در صنعت چاپ پیدا کنیم. انشاءالله سال آینده شما شاهد معرفی صادرکننده نمونه صنعت چاپ در روز ملی صادرات هم خواهید بود.
---------------
کمال صادقی
نظر شما