نخستین بارش پاییزی و چکه سقف بنای صاحب دیوانی/ سقف آرامگاه ایزوگام شد

به گزارش خبرنگار مهر، در بخش غربی آرامگاه حافظ آنجا که معروف به مقبره الشعراست ادبا و هنرمندانی چهره در نقاب خاک کشیده اند. در این بخش از آرامگاه دو چهاردیواری قرار دارد که روبه روی هم واقع شده اند و مزار چهره های مشهور فارس را نگهداری می کنند.

 یکی از آرامگاه های این چهره های مشهور اختصاص به غلامحسین صاحب دیوانی دارد که مقابل آرامگاه قوام شیرازی دفن شده اند.

اکنون این آرامگاه با نخستین بارش پاییزی میهمانان ناخوانده ای هم دارد که چشم انداز هرچند تازه اما ناخوشایندی به این بخش از حافظیه بخشیده است.

در بخش غربی آرامگاه حافظ با بارش 40 میلیمتری نخستین باران پاییزی که موجب شادمانی مردم شیراز هم شد، به نظر می رسد سقف آرامگاه اختصاصی صاحب دیوانی دچار نشت آب شده به گونه ای که متولیان این آرامگاه را ناچار به مرمت این بخش از مجموعه حافظیه شیراز کرده است.

در پی این اتفاق ظرف چند روز گذشته پس از آفتابی شدن هوای شیراز عملیات مرمت سقف با استفاده از پوشش ایزوگام در این بخش از آرامگاه صورت گرفته است، اما نکته تامل برانگیز اینکه آنجا که سقف آرامگاه صاحب دیوانی قرار دارد و از چشم انداز عمومی به دور است چون امکان مرمت و بازسازی به شیوه سنتی با استفاده از پوشش کاهگل نیست استفاده از پوشش مطمئن ایزوگام گرچه تا مدتی از نفوذ آب به این بخش جلوگیری می کند، اما نوع نصب این پوشش با توجه به عدم اطلاع نصابان ایزوگام از قدمت و ارزش این اثر تاریخی به شیوه ایست که گاهی بخش هایی از پوشش یادشده تا نمای آجری آرامگاه هم پیشروی کرده است.

با اقدامات پیشگیرانه نیز می شد جلوی چنین اتفاقی را گرفت

در این باره یک کارشناس مسایل میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر ، انجام عملیات بازسازی و مرمت را حق سازمان میراث فرهنگی عنوان کرد و یادآور شد: قطعا کارهای مرمتی به واسطه کمترین هزینه و سریع ترین زمان از اهداف میراث فرهنگی است، اما با اقدامات پیشگیرانه نیز می شد جلوی چنین اتفاقی را گرفت.

محمدرضا بهار بهترین زمان ممکن را برای پیشگیری از این موضوع را تابستان عنوان کرد و افزود: قاعدتا باید این موارد طی بازدیدهای دوره ای مد نظر قرار می گرفت و هزینه های بازسازی و نگهداری به این واسطه مشخص می شد.

وی نمونه دیگر چنین رویدادی را دخل و تصرف در فضای سبز و سروهای تاریخی سعدیه شیراز عنوان کرد که توسط لودر از دست رفت و چشم انداز و روح آرامگاه شیخ اجل سعدی شیرازی را از بین برد.

بهار که مسئولیت انجمن دوستداران محیط زیست و همچنین انجمن حمایت از حقوق مدنی شهروندان را برعهده دارد، خاطرنشان کرد: حتی اگر تولیت آرامگاه صاحب دیوانی برعهده خاندان وی هم باشد، مسئولیت این آرامگاه بر اساس وضعیت مکان یادشده که در مجموعه حافظیه قرار گرفته بر دوش سازمان میراث فرهنگی است، از این رو چنانچه بازسازی سقف این آرامگاه بدون اطلاع مجموعه و میراث صورت گرفته باشد امری توجیه ناپذیر است.

وی از چشم دور ماندن هر تحرکی را در مجموعه حافظیه شیراز غیرممکن دانست و یادآور شد: هرگاه یکی از بزرگان حوزه فرهنگ و هنر در شیراز به دیار باقی شتافته برای دفن این چهره ها مراقبت مبسوطی از سوی میراث صورت می گیرد، از این رو قطعا بازسازی این سقف این بخش از آرامگاه بدون نظر متولیان حافظیه صورت نگرفته است.

چند سانتی متر ایزوگام مشکلی ایجاد نمی کند

رئیس اداره فرهنگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس هم در این باره به خبرنگار مهر در شیراز، گفت: کاملا طبیعی است که چنین بناهایی در معرض این گونه اتفاقات قرار گیرند و هر لحظه ممکن است مشکلی برای آنها پیش بیاید، از این رو هنگام بارندگی سقف بناهای تاریخی در معرض چکه کردن قرار دارد که توسط بخش فنی سازمان مورد بررسی قرار می گیرد.

محمدمهدی نجفی با اشاره به اینکه چنانچه لبه های ایزوگام بکار رفته بخشی از نما را پوشش دهد تا آنجا که بیش از 4 تا 5 سانتی متر نشود، مشکلی ایجاد نمی کند، افزود: به لحاظ اینکه شیوه سنتی بازسازی سقف این بخش ها پاسخگو نیست و دیگر کسی هم در رابطه با شیوه سنتی کاهگل فعالیتی ندارد، لذا ناچاریم به شیوه جدید این کار صورت پذیرد.

وی با تاکید بر اینکه اواخر شهریورماه هرسال معمولا پشت بام اماکن تاریخی از نظر فنی بررسی می شود، یادآور شد: این طبیعی است که پشت بام بنایی تاریخی به مرور زمان دچار چکه شود که این به خاطر بافت تاریخی اثر است، اما همواره بازدید از پشت بام آثار تاریخی برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به صورت دوره ای صورت می گیرد تا چنانچه نیاز به پاکسازی، بررسی آبچکها، راه آبها و حتی جارو شدن سقف از باقیمانده فضولات و لانه پرندگان باشد این اقدام لازم صورت گیرد.

وی در پاسخ به اظهارات رئیس انجمن دوستداران محیط زیست فارس هم، تصریح کرد: در رابطه با موضوع آرامگاه سعدی طبیعتا در هر عملیات عمرانی و اجرایی ممکن است آسیب هایی یا بی دقتی هایی صورت بگیرد، اما چون سالهاست که مجموعه سعدیه از بازسازی محروم بوده طی عملیات عمرانی و بازسازی که صورت گرفت بخشی از درختان این آرامگاه از بین رفت که برای جبران این موضوع با مشارکت شهرداری منطقه درختان 15 ساله دیگری جایگزین آنها شد.

اعتبار لازم برای گل اندود کردن سقف ها نداریم

در رابطه با موضوع ایزوگام کردن سقف آرامگاه صاحب دیوانی در بخش غربی حافظیه، معاون سازمان میراث‌ فرهنگی فارس به خبرنگار مهر در شیراز، توضیح داد: ایزوگام کردن در بناهای تاریخی به ویژه خشت و گلی کار درستی نیست، اما به خاطر کمبود اعتبار وقتی می خواهیم از اندود مناسب استفاده کنیم از نظر ما اندود مناسب کاهگل است که با ساختار خود بنا همخوانی دارد، اما وقتی سراغ کاهگل می رویم یعنی اینکه نیازمند نگهداری و حفاظت دوره ای هستیم، به صورتی که در سال دوبار باید روی آن کار شود به نحوی که همواره یک نفر باید متولی آن باشد و تابستان و زمستان آن را غلتک کند به صورتی که پس از هر باران این کار صورت گیرد.

عبدالرضا نصیری بیان کرد: وقتی موضوع حفاظت به میان می آید، به خاطر گستردگی کار و عدم اعتبار لازم ایزوگام را انتخاب می کنیم هرچند که با بنا همخوانی نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه به ناچار از پوشش ایزوگام در سقف بناهای تاریخی استفاده می شود، افزود: البته این برای بناهای خشت و گلی اصلا مناسب نیست.

نصیری ادامه داد: تعدادی از بناهای تاریخی که از ساختار بهتری برخوردارند و کاملا آجری اند، ایزوگام زیاد مشکلی برایشان ایجاد نمی کند، البته بهتر است که از اندود کاهگل استفاده شود، اما اگر ایزوگام هم شود مشکلی ایجاد نمی کند.

ایزوگام رطوبت را در خود حبس می کند

معاون فرهنگی میراث فارس، خاطرنشان کرد: آنچه ما هنگام ایزوگام کردن از آن دوری می کنیم این است که جلو تنفس بنا گرفته نشود زیرا ایزوگام رطوبت را در خود حبس می کند.

نصیری یادآور شد: پوشش ایزوگام جاهایی آسیب می رساند که بنا ساختاری خشت و گلی دارد و حالت موزه ای دارد که کسی در آن زندگی نمی کند و دستگاه های سرمایشی و گرمایشی در آن کار نمی کند، از این رو اگر این موضوع باشد ایزوگام اصلا خوب نیست.

وی درباره تولیت آرامگاه های موقوفه بخش غربی حافظیه، پاسخ داد: خیلی وقتها مجموعه میراث فرهنگی از تولیت این آرامگاه های اختصاصی کمک می گیرد، اما آنها صاحب اختیار این اماکن نیستند که هر کاری بخواهند انجام دهند، از این رو اگر صاحبان موقوفه ها درخواستی داشته باشند چنانچه از حساسیتی برخوردار نباشد خودشان کار را برعهده می گیرند، اما در صورت حساسیت با نظارت میراث فرهنگی امور انجام می پذیرد.

وی در این مورد خاص که اقدام به ایزوگام کردن سقف آرامگاه صاحب دیوانی شده، یادآور شد: این کار از سوی تولیت آرامگاه صورت گرفته، اما ما هم باید مراقبت می کردیم که این مورد به وقوع پیوسته صورت نمی گرفت که تصحیح کردن آن نیز مشکلی به همراه ندارد.

نصیری مشکل پیش آمده را موضوع بصری این آرامگاه عنوان کرد و افزود: از نظر منظر آن شکلی که به وجود آمده، شکل مناسبی نیست، شاید از نظر کارشناسی اتفاق خوبی باشد که لبه های ایزوگام بخشی از نما را هم پوشش دهد، اما چون دیده می شود و چهره نما را زشت می کند از نظر ما مطلوب نیست.

معاون فرهنگی میراث فرهنگی فارس بازدید دوره از بناهای زیرپوشش سازمان را پیش از هر بارش عنوان کرد و گفت: در این بازدیدها تمامی سقف ها پاکسازی، آب راهها از وجود شاخ و برگ درختان و لانه پرندگان تمیز می شود تا در فصل بارندگی آسیبی به بنا وارد نشود، گرچه بعضی جاها اشکالاتی هم بوده و کم کاری شده که تذکر داده شده است.