شیرزادی: مردم ما به بیماری «عدم نیاز به اندیشیدن» مبتلا شده‌اند

علی‌اصغر شیرزادی نویسنده و منتقد در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به دلایل جامعه‌شناختی در مقوله مطالعه گفت: برای بررسی دقیق ابعاد مختلف در زمینه مطالعه و دلایل عدم استقبال مناسب از کتاب در ایران، باید به ریشه‌ها و عوامل جامعه شناختی این مسئله توجه جدی شود.

شیرزادی افزود: تیراز کتاب در ایران به ویژه در چند سال گذشته با افت زیادی مواجه شده است. در این میان عده‌ای پایین بودن سطح کیفی آثار تولیدی را به عنوان دلیل این موضوع عنوان می‌کنند، در مقابل گروه دیگری به سیاست‌های فرهنگی و عملکرد متولیان و مسئولان امر در این زمینه خرده می‌گیرند، بخش دیگری از اهالی فن و کارشناسان با مورد توجه قرار دادن فرهنگ مطالعه در کشور به دنبال یافتن راه حلی برای این معضل هستند. تمامی این موضوعات در جایگاه خودش تاثیر گذار است. ولی آن‌چه که به صورت عینی مشهود است کاهش چشمگیر شمارگان کتاب به نسبت دهه‌های قبل از انقلاب است.

نویسنده مجموعه داستان «غریبه و اقاقیا» ادامه داد: هنگامی این موضوع تامل برانگیزتر می‌شود که به آمار باسودان و تحصیل‌کردگان دانشگاهی قبل و بعد از انقلاب رجوع کنیم. با وجود رشد بسیار خوب و چشمگیر سطح سواد و همچنین درصد قابل توجه فارغ التحصیلان دانشگاهی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، میانگین تیراژ کتاب‌ها نه تنها رشد نداشته، بلکه با کاهش شدید هم روبرو بوده است. البته عده‌ای دلیل این امر را تنوع و رشد عناوین کتاب در حوزه‌های مختلف می‌دانند.

وی از نوعی بیماری اجتماعی که نامش را «عدم نیاز به اندیشیدن» در میان مردم به ویزه نخبگان ایران، نامید، سخن گفت و یادآور شد: متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی و معضلات آن، قشری از جامعه فعال ما به سمت واسطه‌گری و دلالی روی آورده‌اند. به همین جهت خود را بی‌نیاز از فکر و اندیشه می‌دانند.

شیرزادی ادامه داد: اما بخش غم‌انگیزتر این ماجرا سرایت این بیماری به قشر تحصیل‌کرده و دانشگاهی ما است. به طوری که در بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در تمامی رشته‌ها از پزشکی گرفته تا عمران و معماری و حتی دانش آموختگان ما در رشته‌های هنری با دیدی کاسب کارانه به مسائل نگاه می‌کنند. خوب نتیجه این می‌شود که هر شخصی در هر جایگاه به جای آنکه به ایده‌های نو و خلاقانه بیندیشد، به فکر گذران زندگی به شیوه‌های مرسوم آن است.

این منتقد ادبی در پایان گفت: لازمه اصلی ایده‌های بدیع و نو، تولید فکر در میان نخبگان است و لازمه اساسی تولید فکر هم کتاب و مطالعه به عنوان زیر بستر مناسب شکل گیری آن است. باید در برنامه‌هایی که در قالب هفته کتاب و یا نمایشگاه کتاب برگزار می‌شود، با چنین رویکردی به برطرف کردن معضلات پیش رو در حوزه کتاب و مطالعه پرداخته شود.