تحریم ها سدِ راه صادرات/ صادرات فرش استان مرکزی از استانهای همجوار

به گزارش خبرنگار مهر، از گذشته های دور در نواحی مختلف استان مرکزی بافت قالی و قالیچه با طرح های مُشک آباد، بند ریحان، گل حنا و بوته میر خاص منطقه رواج داشته است که جایگاه ویژه ای در میان کشورهای مختلف دنیا داشته و دارد.

فرش استان مرکزی به دلیل داشتن رج شمار متنوع از 20 تا 70 رجی پویایی بسیاری در مناطق مختلف داشته است به طوری که فرش هر منطقه را از منطقه دیگر متمایز کرده است.

بافت فرش های درشت باف 20 و 25 رجی در مشک آباد، فرش های 30 رجی در اراک و حومه، 40،45و 50 رجی در مناطق ساروق و ساوه و فرش های ریزباف ابریشمی با رج شمار 70 در غرق آباد و زرندیه نشان از گستره متفاوت فرش در این استان دارد.

در حال حاضر بیشتر نقشه های لچک ترنج و پیچ بافته می شود

یکی از بافنده ها و صاحبان کارگاه فرش در استان با اشاره به اینکه بافت نقشه های قالی به خبرنگار مهر گفت: نقشه های مشهور استان مرکزی افشار، بوته میر، لچک ترنج، شاه عباسی، تک بوته، مستوفی، مهرجو، شکارگاه درختی، پیچ، خشتی و اسلیمی است و هم اکنون بیشتر لچک ترنج و پیچ بافته می شود.

نیره خلیلی که از کودکی به قالی بافی مشغول است، ادامه داد: در ابتدا کارگاه قالیِ من در روستا بود اما به دلیل استقبال کم آن را به اراک انتقال دادم.

وی گفت: بیشتر بافنده های فرش استان خانم ها هستند که البته تعدادشان کمتر از قبل شده، زیرا خیلی ها پیر شده اند و نمی توانند دیگر کار کنند، جوان ترها هم درگیر مسائلی چون خانه داری و بچه داری هستند.

خلیلی در خصوص بیمه بافندگان گفت: با آغاز بافت هر فرش بافندگان بیمه می شوند تا پایان کار فرش و دوباره با اغاز فرش بعدی دوباره بیمه می شوند.

وی ادامه داد: بیشتر فرش هایی که کارگاهِ ما می بافد مربوط به کشورهای خارجی است و هم اکنون مشغول بافت سفارشی از کشور فرانسه هستیم.

خلیلی افزود: مشکل کنونی قالی بافان این است که عمده بازار فروششان در خارج از کشور است و در داخل کشور علاقه به خرید فرش دستباف کمتر شده است.

فرش استان مرکزی دارای برند جهانی است

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی در خصوص قدمت فرش استان مرکزی به خبرنگار مهر گفت: بافت و تولید فرش در استان مرکزی دارای سابقه طولانی است و فرش اراک اولین پایگاه شرکت های آمریکایی برای خرید و فروش بوده است که از جمله آن ها می توان به شرکت زیگلر آمریکا اشاره کرد.

محمد نادری با بیان اینکه نزدیک به 20 شرکت آمریکایی در بخش فرش اراک سرمایه گذاری کرده و فرش های تولید اراک را به آمریکا صادر می کردند، افزود: با اعلام ملی شدن صنعت فرش در سال 1314، همه امور صنعت فرش به شرکت سهامی فرش ایران واگذار شد و اختیارات کمپانی ها و شرکت های صادراتی خارجی از آن ها گرفته شد.

نادری با اشاره به اینکه فرش استان مرکزی دارای برند جهانی است، اظهار کرد: فرش ساروق استان مرکزی هم اکنون یکی از برندهای معتبر جهان و دارای سابقه دیرینه است.

وی درخصوص وضعیت صادرات فرش استان گفت: پس از تحریم، واردات فرش ایران از هر کشوری به آمریکا، ممنوع شد و بدین ترتیب فرش استان مرکزی بازار اصلی فروش خود را  که کشور آمریکا بود از دست داد و باعث شد عمده ترین تولیدات ما به منصه ظهور نرسد.

نادری ادامه داد: البته کشورهایی چون آلمان، ایتالیا و کشورهای حوزه خلیج فارس چون عربستان، امارات، قطر و لبنان همچنان بازارهای اصلی بعد از آمریکا برای فرش استان مرکزی هستند.

رواج خرید فرش ماشینی در میان نسلِ جدید

وی بیان کرد: هم اکنون تولیدات استان مرکزی بازار داخلی را تامین می کند، هرچند که به دلیل قیمت بالای این محصول، خرید فرش ماشینی در میان نسلِ جدید رواج پیدا کرده است، اما فرش دستباف هنوز خاستگاه ویژه و برجسته خود را در کشور دارد.

رئیس اداره فرش استان با اشاره به رشد بالای صادرات برخی کشورها گفت: متاسفانه طبق آخرین برآوردهای آماری، هم اکنون رشد صادرات کشورهای هند، افغانستان، ترکیه و چین در زمینه فرش دستبافت از ایران بالاتر است.

کشورهای صادرکننده فرش قدرت رقابت با کیفیت بالای فرش ایران را ندارند

نادری با تاکید دوباره بر آگاهی بازار جهانی از کیفیت فرش ایران، اظهار کرد: کرد: با این وجود کشورهای مذکور، هنوز نتوانستند جایگاه ویژه فرش ایران را در جهان بدست بیاورند، زیرا در رقابت با کیفیت بالای فرش ایران جا مانده اند.

وی یادآور شد: کشورهای خارجی متوجه کیفیت بالای محصولات هستند و به محض لغو تحریم ها، فرش ایران بازار خوبی خواهد داشت که در این صورت چشم انداز خوبی برای فرش استان انتظار می رود.

پایین آمدن نرخ صادرات فرش از استان

نادری در ادامه  از پایین آمدن نرخ صادرات از استان خبر داد و گفت: با وجود بازار خوب فرش استان مرکزی در جهان، متاسفانه این فرش همچنان از استان های دیگر کشور صادر می شود نه از استان مرکزی.

وی افزود: نبود ارزیاب گمرک فرش در اراک باعث شده تا فرش های بافتِ استان از اراک به قم و تهران بروند و پس از ارزیابی در آنجا، از طریق بازرگانان و تجار این استان ها خریداری و به کشورهای دیگر صادر می شود.

نادری گفت: تعداد 28 هزار بافنده در استان وجود دارد که از این تعداد 12 هزار نفر بافنده واقعی هستند، زیرا بسیاری از بافنده ها خصوصا خانم ها شرایط 100 درصدی برای انجام این کار را ندارند.

پایین بودن دستمزد از دلایل کاهش تعداد بافنده ها در استان است

وی پایین بودن دستمزد بافنده را یکی از دلایل کاهش تعداد بافنده ها دانست و اضافه کرد: با توجه به صنعتی بودن استان گرایش افراد به حضور در شغل های صنعتی بیشتر است، از طرفی پایین بودن دستمزد بافنده باعث شده بافنده ها، خصوصا خانم ها به شغل های کاذبی چون منشی گری، فروشندگی روی بیاورند.

نادری مهاجرت از روستاها به شهرها را یکی دیگر از عوامل کاهش بافنده عنوان و خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه خانم ها تعدا بیشتری از بافنده های فرش را تشکیل می دهند عواملی چون آپارتمان نشینی، همسرداری و بچه داری در کاهش حضورشان در این زمینه تاثیر داشته است.

وی با اشاره به اینکه 60  کارگاه قالی بافی در استان فعال است، افزود: نزدیک به 2 هزار نفر از بافنده ها فرش استان در کارگاه ها مشغول هستند و مابقی در منازل به صورت مستقل و یا زیرنظر کارفرما فرش بافی می کنند.

نادری ادامه داد: بافندگان استان مرکزی از ابتدای سال جاری تاکنون ماهیانه یک هزار و 200 متر مربع فرش دستباف تولید کرده اند که پیش بینی می شود این رقم تا پایان سال ثابت بماند.

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، تجارت و معدن استان تاکید کرد: این رقم بدون احتساب تولیدات مخفی است یعنی آن مقدار از تولیدات که به طور شخصی در سطح منازل انجام می شود و آمار بدست آمده با توجه به فروش مواد، مصالح، کارگاه ها و بافنده ها برآورد شده است.

نادری در ادامه از برگزاری دوره های آموزشی قالی بافی در استان خبر داد و گفت: امسال 10 دوره آموزش قالی بافی با هدف اشتغال در استان برگزار شده که هفت دوره در ساوه و سه دوره در اراک و داوودآباد بوده است.

هنوز اعتبار بخش تسهیلات قالیبافان تامین نشده است

ریس اداره فرش سازمان صنعت و معدن استان مرکزی در خصوص برنامه های حمایتی این بخش اظهار کرد: تا شش ماهه اول سال 92،  22 هزار و 451 نفر قالی باف در سطح استان به بیمه تامین اجتماعی معرفی شده اند.

نادری توضیح داد: کسانی که به نوعی با تولید فرش در ارتباطند مانند رنگرز، طراح و بافنده البته به جز فروشنده فرش می توانند از مزایای بیمه قالی بافان استفاده کنند.

وی ادامه داد: افراد متقاضی بیمه با توجه به نوع تولید، تبحر و اشتغال به فنی و حرفه ای معرفی تا پس از کسب نمره در آزمون مهارت به تامین اجتماعی ارجاع داده شوند.

نادری پراخت وام به قالی بافان را دیگر برنامه حمایتی از قالی بافان عنوان و گفت: پرداخت تسهیلات بابت احداث کارگاه های قالی بافی، طرح توسعه کارگاه و وام مشاغل خانگی از جمله آن هاست که از محل فنی و اعتباری سازمان با بهره پایین و تنفس بالا به قالی بافان تعلق می گیرد.

وی افزود: البته امسال هنوز اعتبار این بخش تامین نشده است که در صورت تامین و تخصیص ارائه وام به متقاضیان آغاز می شود.

رئیس اداره فرش استان در ادامه از همکاری این اداره با اداره کل زندان های استان خبر داد و افزود: طبق هماهنگی های بعمل آمده کارگاه فرشی در اداره کل زندان های استان راه اندازی تا زمینه حمایتی و ایجاد اشتغال و دریافت حقوق و دستمزد برای زندانیان زن و مرد را فراهم آورند.

نادری ادامه داد: در این خصوص تعاملاتی نیز با فنی و حرفه ای ایجاد شده تا پس از برگزاری دوره های آموزشی آزمون مهارت برگزار و به این بافندگان کارت صلاحیت بافندگی داده شود تا بتوانند از این طریق اقدام به درآمدزایی در زندان و بیمه خانواده شان بنمایند.

وی اعزام هیئت های تجاری ایرانی به جشنواره های بین المللی را نیز از دیگر موارد حمایتی سازمان فرش عنوان کرد و گفت: اعزام هیئت های تجاری فرش به نمایشگاه های فرش خارج از کشور برای ایجاد تعامل با تجار خارجی از جمله این حمایت هاست.

نادری گفت: همچنین حمایت از طرح های مفید و تاثیر گذار که با تحقیقات عملی و حوزه ای بازار تقاضای یک کشور هدف را بررسی کرده باشد، در دستور کار سازمان فرش کشور قرار دارد.

کمبود بودجه مسائلی را در زمینه حمایت از بافنده ها به وجود آورده است

وی نبود بودجه را مشکل کنونی قالی بافی استان عنوان و بیان کرد: کمبود بودجه مسائلی را در زمینه حمایت از بافنده و انجام تبلیغات و تجلیل و معرفی پیشکسوتان این عرصه در استان به وجود آورده است.

نادری توضیح داد: ارائه شناسنامه فرش استان مرکزی در قالب فیلم مستند، تهیه کتابچه، برگزاری مسابقات فرش و عکاسی فرش، تجهیز کارگاه ها از جمله برنامه هایی است که در انتظار بودجه مانده اند.

وی معرفی بزرگان، هنر فرش استان را امری ضروری دانست و گفت: پیشکسوتان عرصه فرش سرمایه های این بخش هستند، که بسیاری شان بدون معرفی یا از دنیا رفتند یا خانه نشین شده اند.

نادری با اشاره به ضرورت ثبت فعالیت و هنر این مردان، بزرگ و هنرمند بعنوان گنجینه های گرانبها، افزود: بزرگانی چون ابراهیمی، آستانه، خندان و شهاب پور باید در بخش فرش استان معرف و تقدیر شوند که تهیه فیلم از زندگی و هنرشان یکی از این برنامه ها می تواند باشد.

فرش یک هنر اصیل است و میراثی گرانبها که معرف فرهنگ و آداب هر منطقه نیز است، اما بدون شک در جنبه های اقتصادی نیز تاثیر گذار است.

اشتغالزایی، تسهیل ارز و کمک به بهبود اقتصاد روستا را بهمراه دارد. در این میان توجه به کیفیت و قیمت تمام شده بالای فرش، این محصول بیشتر مورد توجه مصرف کننده خارجی است. امید که با ایجاد بازار صادراتی مناسب از بیکاری و رکود در بازار این محصول جلوگیری بعمل بیاید تا شاهد بیکاری بافندگان و دست اندکاران این هنر و صنعت نباشیم و شاهد جایگاه درخشان فرش ایران خصوصا استان مرکزی در جهان باشیم.

.................

گزارش: سمیه انصاری فر