امضای توافقنامه ایران و آذربایجان در ثبت چوگان/ احترام آذربایجان به تمامیت ارضی ایران

یدالله پرمون به خبرنگار مهر گفت: من همیشه سعی کره ام که در چند سال اخیر واقعیتها را در حوزه میراث ناملموس به اطلاع مردم برسانم. مطلب ارایه می شود نه این که مخاطبان نشنوند بلکه نمی خواهند بشنوند و برخی، مطالب را به شکلی که مردم تهییج می شوند، منعکس می کنند ولی باید گفت یا یک کشور، سند جهانی و یا کنوانسیونی را نمی پذیرد یا اگر پذیرفت باید تمام موارد آن را رعایت کند.

وی ادامه داد: کنوانسیون های یونسکو برای پاسداری از میراث ناملموس به هیچوجه بحث رقابت را قبول ندارند چون رقابت یک مفهوم عام است. طبق این کنوانسیون شما حق ندارید بگویید چوگان برای من است و کشور دیگری حق ندارد آن را ثبت کند و یا حق ندارید بگویید خاستگاه چوگان کشور من است و آذربایجان حق ندارد آن را ثبت کند و یا اینکه بگوییم آذربایجان به تازگی مستقل شده و حق ندارد میراثی را به ثبت برساند چون هر کشوری می تواند عنصری که در خاکش وجود دارد را ثبت کند. اما این که آذربایجان در پرونده ارسالی خود درباره چوگان اطلاعات اشتباه داده یا نه باز هم به ما بر نمی گردد بلکه مربوط به ارزیابان یونسکو و کشور آذربایجان است.

ثبت یک عنصر مانع از ثبت همان اثر در کشور دیگر نمی شود

پرمون بیان کرد: ثبت یک عنصر توسط کشوری به هیچوجه مانع نمی شود که شما آن عنصر را به همان نام ثبت نکنید. در بندی از کنوانسیون یونسکو اعلام شده کشورهای عضو تشویق و ترغیب می شوند عنصری که به صورت مشترک در خاک سرزمین شان وجود را به صورت مشترک ثبت کنند اما در عین حال یک حق را به عنوان حق انحصاری برای هر کشوری محفوظ نگه داشته تا کشورها بخواهند آن عنصر را به صورت مستقل هم ثبت کنند. اکنون این موضوع به یک مفر تبدیل شده است و کشورهایی که به دنبال کسب هویت هستند شروع کرده اند به پیدا کردن این موارد.

رئیس پژوهشکده مردم شناسی گفت: از آنجا که میراث ناملموس سیال و در حال حرکت است کشور ها می توانند آن ها را ثبت کنند و این ثبت ها وقتی مثل قطعات پازل کنار هم چیده می شود، حوزه نفوذ چوگان حوزه نفوذ تار و ... را تشکیل می دهند. به همین منظور کشور آذربایجان، پرونده چوگان را به عنوان پرونده نیازمند پاسداری فوری در فهرست میراث ناملموس خود ثبت کرد. برخی می گفتند که آذربایجانی ها می خواستند از این طریق پرونده شان را خارج از نوبت ثبت کنند که این حدس خیلی درست نیست و همان شرایطی که برای کشورهای دیگر وجود داشت برای آذربایجان هم در نظر گرفته شد یعنی هر کشور تنها می تواند یک پرونده را ثبت کند. حال این پرونده می خواهد در فهرست معرف باشد یا در حال خطر.

دغدغه ایرانیان درباره چوگان توضیح داده شد

پرمون که یازدهم آذرماه در اجلاس هشتم میراث ناملموس باکو شرکت کرده بود، از مذاکرات خود با مسئولان تهیه پرونده چوگان خبر داد و گفت: از روز یازدهم مذاکرات ما با وزیر فرهنگ آذربایجان سرپرست نمایندگی آذربایجان و معاون وزیر فرهنگ آنها انجام شد و نامه دکتر نجفی رئیس سازمان میراث فرهنگی و دغدغه های ایرانیان که درباره چوگان ایجاد شده را توضیح دادیم.

وی ادامه داد: ابوالفضل قارایف، وزیر فرهنگ و گردشگری در این مذاکرات چند مورد را قبول کرد یکی اینکه مدعی نیستند که خاستگاه چوگان آذربایجان است. دوم اینکه مدعی نیستند که چوگان فقط مختص به آذربایجان است و سوم اینکه خوشحالند ایران اعلام کرده این بازی در کشورش در خطر نیست. همچنین اعلام کرد مطابق با مجموعه دستورالعمل های اجرایی که در کنوانسیون وجود دارد این حق برای آذربایجان هست که در سطح بین المللی یا راسا اقدام کند و آذربایجان انتخاب کرده که راسا این کار را انجام دهد چون میراث چوگان در خطر است.

پرمون توضیح داد: اگر آذربایجان می خواستند این پرونده را به صورت چند ملیتی ثبت کند باید به خواسته های ما هم توجه می کردند چون چوگان در ایران در خطر نیست ولی در آذربایجان هست و این تناقض داشت بنابراین مجبور بودند آن را به عنوان میراث در خطر معرفی کنند.

امضای توافق نامه میان ایران و آذربایجان

این مردم شناس درباره اصلاح عنوان پرونده چوگان هم گفت: به وزیر فرهنگ آذربایجان گفتم از عنوانی که به انگلیسی برای پرونده تان نوشتید تعابیر زیادی می شود در حالی که یونسکو تاکید دارد عنوان انتخاب شده باید شفاف باشد. حتی گفته به جای یک کلمه می توان تعریف آن عنوان را بیاورید. بنابراین این تعبیر به وجود می آید که چوگان ایران را مصادره کرده اید. این صحبت را قبول کردند و ما هم عنوان پیشنهادی را نوشتیم. فردای آن روز توافقنامه ای بین ما و آنها امضا شد.

رييس مركز منطقه اي پاسداري از ميراث فرهنگي ناملموس در آسياي غربي و مركزي ادامه داد: در این توافقنامه 3 بند آمده است. یکی اینکه در انتهای عنوان پرونده عبارت "در جمهوری آذربایجان" آورده شود و دیگری اصلاح فیلمی بود که در آن به اشتباه از غلط مصطلح آذربایجان جنوبی استفاده شده بود. چون در گفتار ترکی معرفی چوگان آمده که این بازی در آذربایجان جنوبی یعنی استانهای آذربایجانی غربی و شرقی ایران هم اجرا می شود. آنها مدعی هستند که استفاده از این اصطلاح یک غلط مصطلح در کشورشان است و آنها هیچ قصدی برای اهانت به تمامیت ارضی ایران ندارند.  قرار شد این فیلم توسط نمایندگی ایران پس از اصلاح دوباره روی سایت یونسکو بارگذاری شود. همچنین پیشنهاد شد پرونده باز بماند تا کشورهای دیگر نیز به آن الحاق شوند. درست مثل پرونده ثبت جهانی نوروز.

پرمون تصریح کرد: در زمان بررسی پرونده چوگان، این توافق نامه برای همه اعضا قرائت شد و همگی موافقت کردند و در نهایت این پرونده ثبت شد.

تغییر عنوان پرونده مطلوب فدراسیون چوگان بود

وی ادامه داد: ما تمام خواسته هایمان را اعلام کردیم و آنها هم پذیرفتند. شاید برخی تصور می کردند که باید در زمان ثبت این پرونده، نمایندگان ایران در اجلاس بلند می شدند و شعار می دادند و یا جلسه را ترک می کردند. درحالی که اجلاس های یونسکو یک برنامه کاملا فرهنگی و به دور از سیاست است و این نوع حرکت ها جایگاه مناسب و درستی ندارد. پس هیچ کشوری چنین حرکاتی را انجام نمی دهد.

وی تاکید کرد: پرونده هایی که در فهرست میراث در خطر معرفی می شوند، یا ثبت می شوند و یا مردود. پس هیچ کدام مرجوع نمی شوند. ایرانی ها فکر می کردند پرونده چوگان نباید ثبت شود درحالی که قبل از رفتن به آذربایجان در جلسه ای که با روسای فدراسیون چوگان در ایران داشتیم توضیح دادم که این پرونده طبق دستورالعمل یونسکو قابل برگشت نیست. تنها اتفاقی که می تواند برای آن بیافتد تصحیح عنوان آن است. پس از آن رئیس فدراسیون چوگان اعلام کرد تغییر عنوان پرونده مطلوب من است.