به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدباقر سعیدی روشن، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به مناسبت 27 آذرماه، شهادت آیت الله دکتر مفتح که روز وحدت حوزه و دانشگاه نام گرفته به چند سؤال پاسخ داده است که اکنون از نظر شما می گذرد.
*هدف امام خمینی(ره) از طرح وحدت حوزه و دانشگاه چه بوده است؟
جامعه اسلامی برای دستیابی به مقاصد خود، نیازمند وحدت و همگرایی در همه ابعاد و اضلاع است. قرآن کریم می فرماید: «وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا» همه با همدیگر در راه خداوند اعتصام به حبل الله داشته باشید. بنابراین اگر در یک جامعه اسلامی وحدت و یکپارچگی برقرار باشد و دستهای مسلمانان با همدیگر باشد طبیعتا مقاصدی که جامعه اسلامی دارد حاصل می شود. در این بین وحدت و هم افزایی دو نهاد تأثیرگذار و دانش ساز، مثل دانشگاه و حوزه تأثیر بسزایی می تواند داشته باشد.
کارکرد اولیه نهاد حوزه و نهاد دانشگاه، تولید دانش همراه با مسئولیت و رسالت است؛ گرچه قلمرو کاری این دو نهاد یکسری عرصه های اختصاصی و یکسری عرصه های مشترک دارد. به نظرم بخش علوم پایه عرصه اختصاصی دانشگاه هاست. همچنین شناخت ابعاد و اضلاع اسلام و تبیین دیدگاه های اسلامی در زمینه های مختلف رسالت اساسی و اصلی حوزه تلقی می شود. قلمرو مشترک حوزه و دانشگاه نقطه ای است که امروز به منطقه علوم انسانی تعبیر می کنیم. به گمانم هم حوزه و هم دانشگاه، در این نقطه با همدیگر اشتراک کاری دارند.
در هر یک از این بخشها با لحاظ آرمانها و اهداف جامعه اسلامی یک نوع همسویی در جهت و هم افزایی در ابزارها و عملکردها می تواند مؤثر باشد اما به خصوص در این بخش مشترک کار حوزه و دانشگاه در تولید دانش با توجه به مبانی فرهنگ و ارزشهای جامعه اسلامی اهمیت بسزایی پیدا می کند. در این نقطه هم حوزه و هم دانشگاه مسئولیت دارد.
فرهنگ جامعه، گردش کار جامعه، تصمیم سازیها و اجرای امور در جامعه اسلامی در بخشهای مختلف امور اجتماعی، امور تعلیم و تربیت، امور مربوط به تقنین و ... نقاطی است که همکاری جدی و متعامل نهاد حوزه و دانشگاه را می طلبد. به این دلیل این نقطه ها، نقطه های مکمل همدیگر و میان رشته ای است. بنای اساسی امام راحل(ره) در تأسیس انقلاب فرهنگی و تأکید بر انقلاب فرهنگی این بحث تلقی می شده است. همچنین تأکیدات و توصیه های مکرر مقام معظم رهبری در این نقطه حائز اهمیت است.
*تاکنون در این راستا و تأمین این هدف چه کارهایی انجام شده است؟
اگر امروزه بخواهیم تمدن اسلامی را بر پایه های مبانی توحیدی تجزیه و تحلیل کنیم، عامل نرم افزاری این تمدن، بخشهای فرهنگ، ارزشها، مبانی و نقطه علوم انسانی تلقی می شود. در این نقطه همگرایی و تعامل کاری و افزایش نیروها، مکمل هم بودن از ناحیه حوزه و دانشگاه حائز اهمیت فراوان است. به عبارت دیگر رسیدن به جامعه اسلامی به هدفهای بلند و قله های تمدن و پیشرفت مبتنی بر ارزشها، اخلاق و مبانی فرهنگ انسانی و اسلامی بدون همکاری و هم پوشانی و همگرایی این دو نهاد میسر نخواهد بود. کارهایی که تاکنون انجام گرفته کارهای مقبولی است ولی طبیعتا کافی نیست و ظرفیتهای بیشتری برای همکاری و تعامل وجود دارد.
خوشبختانه در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که یکی از نقاط تلاقی همکاریهای این دو نهاد محسوب می شود در عرصه تحقیقات علوم انسانی از نیروها و دانشمندانی که با همدیگر کار می کنند چه در حوزه و چه در دانشگاه استفاده می کنیم. اساس کارهای ما براساس همکاری این دو نهاد و افزایش ظرفیتهای این دو نهاد هست، ولی اینها کافی نیست. به نظرم دامنه این همکاری و وحدت را می باید گسترش دهیم برای اینکه اهداف جامعه اسلامی مختص به یک نقطه یا مرکز یا نهاد نیست بلکه به سراسر کشور تعمیم پیدا می کند. بنابراین به نظرم یک سلسله کارهای مفیدی انجام شده ولی در عین حال بایسته هایی وجود دارد که باید تلاش کنیم.
روزهایی مانند 27 آذر ـ روز وحدت حوزه و دانشگاه ـ به عنوان نماد تلقی می شوند که به مناسبت شهادت شهید مفتح این روز به این عنوان نامگذاری شده است ولی مهم این است که ما به این روز اکتفا نکنیم بلکه به شکل نهادینه شده و پذیرفته شده باید فرهنگ همکاری و وحدت و تعامل و هم افزایی نهادهای مؤثر در تولید دانش و تصمیم سازی را به صورت تعریف شده و تعمیم یافته برای جامعه فراهم کنیم.
امیدواریم این موضوع به صورت بایسته تری تحقق پیدا کند گرچه همچنان که عرض کردم امروزه زمینه های همکاری بسیار خوب و قابل توجه و اعتناست.
دستاوردهای ما در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به دست آوردیم، آثاری که در رشته های گوناگون علوم انسانی با رویکرد اسلامی چه در عرصه روانشناسی، چه در عرصه علوم تربیتی یا جامعه شناسی یا اقتصاد داریم محصول همکاری دو نهاد حوزه و دانشگاه است منتها همان طور که عرض کردم این نوع رویکرد و عملکرد باید گسترش پیدا کند.
*چه کارهایی لازم است در این زمینه انجام شود؟
این تجربه را بسیار مطلوب ارزیابی می کنیم امروز زمینه ها و آثار خوبی داریم. اصلا بنیاد پژوهشگاه به اشاره امام راحل(ره) بر همکاری حوزه و دانشگاه بوده است و کارهای ما امروز به صورت مشترک و میان رشته ای و میان محققان حوزه و محققان دانشگاه و افرادی که هم تخصص های اسلامی و هم تخصصهای دانشگاهی را دارند دنبال می شود. رویکردها و جهت گیریهای به صورت علمی دنبال می شود و آثار خلق می شود اما هنوز با رسیدن به هدفهای اساسی نظام جمهوری اسلامی فاصله داریم. قدمهایی که برداشته شده قدمهای خوبی است ولی کافی نیست.
نظر شما