جلوه‌گري هنر در بناهاي تاريخي يزد/ سيري در ديار قنات، قنوت و قناعت

به گزارش خبرنگار مهر، سرزمين پهناور يزد كه برخي آن را ايساتيس و برخي ديگر يسنا خوانده‌اند، گرچه به مرور زمان تغيير نام داده و يزد نام گرفته است اما يادگاران دوره‌هاي يسنايي يزد همچنان بكر و دست نخورده، خود را براي ميزباني از گردشگران آماده مي كنند.

شايد معرفي شش هزار و 500 جاذبه تاريخي و طبيعي يزد عملي نباشد اما در اين گزارش تلاش شده تا بخشي از اين زيبايي ها به نمايش درآيد تا رهگذران از ديار قنات و قنوت و قناعت، دمي در اين شهر كهن و باستاني بياسايند و سيري در بناها و آثار تاريخي آن كه يادگاران از قرن ها پيش است، داشته باشند.

بافت تاريخي يزد

در ميان همه بناهاي شگفت انگيز تاريخي، آنچه بيش از همه يزد را به شهرت رسانده، بافت تاريخي اين شهر است، بافتي كه يزد را به نخستين شهر خشتي جهان شهره كرده است.

كوچه‌هاي آشتي كنان با ديوارهاي كاهگلي، ساباط ها، درب هاي چوبي، خانه هاي قديمي و تاريخي، سنگ فرش هاي قديمي، بادگيرهايي كه از بام خانه سر به آسمان كشيده اند و ... همه يادگاراني از زندگي در قرن ها پيش است كه امروز دست به دست به يادگار مانده و ميراثي گرانبها به شمار مي رود.

بافت تاريخي يزد يكي از زيباتري بافت هاي تاريخي دنياست و ويژگي آن زندگي و پويايي اين بافت است زيرا هنوز مردم در اين بافت سكونت دارند.

گذر بر بافت تاريخي يزد به طور يكي از خاطره انگيز ترين روزهاي سفر به يزد خواهد بود زيرا همه شگفتي هاي معماري و زيبايي هاي زندگي گذشتگان در مسيري چند كيلومتري قابل مشاهده است.

بافت تاريخي يزد بيش از 700 هكتار وسعت دارد و در آن همه عناصر زندگي از جمله خانه هاي قديمي و تاريخي، بازار، حمام، مسجد و ... وجود دارد.

در بافت تاريخي يزد خانه هاي دوره ايلخاني تا قاجار همچنان پابرجاست و اغلب مسكوني هستند و عطر دل انگيز كاهگل و نارنج و شمعداني هنوز هم در اين بافت دلنوازي مي كند.

مسجد حظيره

بناي اوليه مسجد حظيره يا روضه محمديه، در سال 843 هجري قمري توسط حاج شمس الدين محمد بن زين الدين عليشاه ميبدي در محله ابرو مباركه براي عبادت و اسكان فقرا ساخته شد.

در حال حاضر بناي اين مسجد نوساز است و آرامگاه سومين شهيد محراب، آيت الله صدوقي نيز در اين مسجد واقع شده است.

بيشتر مبارزات دوران انقلاب نيز به رهبري آيت الله صدوقي در اين مسجد برنامه ريزي مي شد و در واقع حظيره را به عنوان پايگاه انقلاب مي شناسند.

قبرستان تاريخي توران پشت

روستاي توران پشت در فاصله 60 كيلومتري شهرستان تفت قرار دارد و قدمت اين روستا به توران دخت ساساني نسبت داده شده است.

بر سر تپه‌هاي مشرف به روستا، چهار بقعه گنبدواره به نام هاي شيخ جنيد، چهل دختران، سيد گل سرخ و پيرمراد بر پا بوده كه در حال حاضر تنها بقعه هاي شيخ جنيد و چهل دختران پا برجا هستند.

علاوه بر اين بقعه شيخ جنيد كه در واقع آرامگاه ابن ابي طاهر است و اين موضوع بر كتيبه اي تاريخي در آن نصب شده است، قبرستان اطراف اين گنبدها نيز از قدمت تاريخي بسيار بالايي برخوردار است به نحوي كه بسياري از سنگ هاي قبر موجود به خط كوفي نوشته شده است.

قبرهاي باستاني و داستانهايي از نحوه دفن اموات در اين قبرستان بر جذابيت آن افزوده است.

موزه مردم شناسي حيدرزاده

يزد در اغلب شهرهاي خود داراي موزه هاي مردم شناسي است كه هر يك از آنها در نوع خود بي نظير است اما يكي از موزه ها كه در دل بافت تاريخي يزد واقع شده و موسس آن اكنون در قيد حيات است و همچنان به تكميل اين موزه مي پردازد، موزه حيدرزاده است كه پيش تر از آن به عنوان موزه سكه و مردم شناسي ياد مي شد.

در اين موزه سكه هاي تاريخي مربوط به دوره هاي مختلف تاريخي، سنگ هاي ارزشمند،‌ مهر، تسبيح و ... به نمايش گذاشته شده است.

در بخش ديگري از اين موزه نيز بخشي از آداب و سنن زندگي هاي قديم در يزد به نمايش گذاشته شده است.

علاوه بر اين موزه، در شهر يزد موزه آب، موزه آيينه و روشنايي و چند موزه ديگر نيز وجود دارد كه تماشاي آنها خالي از لطف نيست.

گنبد عالي

گنبد عالي يكي از برج‌هاي آرامگاهي سنگي در دوره ديلميان است و نخستين اثر ثبت شده تاريخي در استان يزد به شمار مي رود.

اين گنبد كه متعلق به قرن پنجم هجري قمري است، بر بالاي تپه اي واقع شده و بناي آن تمام سنگي و هشت ضلعي است.

سردابي ميان اين بنا واقع است كه در آن آرامگاهي نيز وجود دارد كه اين آرامگاه ها با استناد به كتيبه نصب شده در آرامگاه، مربوط به امير عميدالدين شمن الدوله ديلمي و مادرش، بانويي از طايفه هزار اسب بوده است.

اين بنا در شهرستان ابركوه واقع شده كه از ورودي ابركوه از سمت يزد به خوبي نمايان و قابل مشاهده است.

آب انبار شش بادگيري

آب انبار شش بادگيري آب انباري قديمي است كه در محله تل قرار گرفته است و داراي 55 پله است كه بين پله هاي 25 و 26 آن، يك هشتي با سنگ فرش آجري قرار دارد.

طاق ضربي خشتي با نماي آجري و سقف بزرگ مخزن آب از ويژگي هاي مهم اين آب انبار است كه در سال 1379 هجري قمري با تلاش حاج حسين ميرالله ساخته شده است.

قلعه سريزد

قلعه سريزد قلعه اي بي نظير و دست نخورده متعلق به اواخر دوره ساماني است و داراي برج هاي سه طبقه، فضاي مركزي و اصلي، در ورودي با قابليت باز و بسته شدن به شكل عمودي، آب انبار و ... است.

به عقيده بسياري از كارشناسان، قلعه سريزد نمونه كوچكي از ارگ قديم بم است كه تا حدود 15 سال پيش نيز مورد بهره برداري قرار مي گرفته است.

اين قلعه اكنون با بهره مندي از رستوران، سايت شترسواري، رصد ستارگان و ... به يك مجتمع گردشگري تبديل شده است.

خانه آقازاده ابركوه

خانه آقازاده در شهرستان ابركوه يكي از زيباترين خانه هاي تاريخي كشور است كه با مساحتي بالغ بر 851 مترمربع در بافت تاريخي ابركوه واقع شده است.

گچ بري هاي زيبا ظريف، مقرنس هاي گچي، شيشه هاي رنگي، حوض بزرگ، حياط داراي گل هاي رنگي و درختان انار و نارنج و ... بر زيبايي هاي اين خانه تاريخي افزوده است.

يكي از مهمترين ويژگي هاي اين خانه تاريخي، بادگير دو طبقه و كلاه فرهنگي آن است كه ارتفاع بادگير 18 متر و مساحت آن نيز 18 مترمربع است و در دهانه بادگير 19 دريچه تنظيم هوا وجود دارد كه با بادگير دوم هماهنگي و ارتباط دارد.

اين خانه تاريخي متعلق به دوران قاجاريه است و به لحاظ معماري يكي از زيباترين و تحسين برانگيزترين بناهاي موجود در كشور به شمار مي رود.

كارگاه هاي سفال و سراميك ميبد

سفال سازي يكي از هنرهاي با قدمت بسيار بالا در شهرستان ميبد به شمار مي رود و سفال يكي از صنايع دستي مشهور شهرستان ميبد است.

در قسمتي از شهر ميبد، كارگاه هاي در كنار يكديگر بنا شده اند و به شكل سنتي ظروف سفالي توليد مي كنند و فروشگاه هاي آنها نيز درست در كنار كارگاه ها واقع شده و علاقمندان به اين هنر مي توانند علاوه بر بازديد از فروشگاه ها، از كارگاه هاي سفال نيز بازديد كنند و با مراحل مختلف تهيه ظروف سفالي از قرار گرفتن بر روي چرخ سفالگري تا طراحي و لعاب و پخت، آشنا شوند.