به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت زنده یاد سیمین دانشور با عنوان «با سیمین 1300 تا 1390» به همت بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان، عصر روز یکشنبه 18 اسفندماه و همزمان با دومین سالگرد درگذشت این بانوی نویسنده، با حضور سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس هیات امنای این بنیاد، حسین پایبنده مدرس زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، حسینعلی قبادی معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی، غلامرضا امامی نویسنده و از دوستان نزدیک خانواده سیمین دانشور و جلال آل احمد و همچنین لیلی ریاحی تنها وارث قانونی سیمین دانشور، در تالار شهناز خانه هنرمندان ایران در تهران برگزار شد.
در ادامه این برنامه سیمین پناهی‌فرد در سخنانی گفت: سیمین دانشور زمانی نوشتن را آغاز کرد که زن ایرانی در حصارهایی تنگ محصور شده بود. او همانگونه که فروغ فرخزاد شعر «زن دیدن» را سرود، قصه «زن بودن» را نوشت. سیمین دانشور همواره با اندیشه ای فراجنستی زنان ایرانی را به سمت خودآگاهی سوق می‌داد. او یک فمنیست بود و به دلیل شناختی که از مظلومیت زن ایرانی داشت، در راه دفاع از حقوق آنها گام برداشت و از همان تجربه نخست نویسندگی تا آخرین گمان یعنی «ساربان سرگردان» مضامین و مشکلاتی را که گریبانگیر زنان ایرانی بود در رمان‌هایش طرح کرد.
پناهی فرد ادامه داد: سیمین دانشور فمینیسم شرقی و ایرانی را مطرح کرد و معتقد بود نباید حق مرد را از او گرفت برای اینکه حق زن را بدست آورد. زن در آثار دانشور همان زن آشنای ایرانی است که خانه داری می‌کند و در مواقع لزوم به فعالیت سیاسی و اجتماعی هم می‌پردازد.
در این برنامه همچنین حسینعلی قبادی معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی در یک سخنرانی با عنوان پیوندهای متمایز آثار دانشور با نظام فرهنگی ایران با محوریت قرار دادن رمان «سووشون» تاکید کرد: دانشور توانست با نظام فرهنگی ایران رابطه ای عمیق و دانش ورزانه ایجاد کند و از این نظر او یک نویسنده بی‌بدیل بود. دانشور نه تنها یک شخصیت هنرمند کم نظیر بلکه در تمام عرصه ادب و هنر ایرانی یکی از شخصیت‌هایی است که بر قله فراشده گی رسیده است.
قبادی اضافه کرد: دانشور در سال 1348 و زمانی درخشید و سووشون را خلق کرد که نگاه عینیت گرایی به حدی بر ادبیات ما سیطره پیدا کرده بود که کمتر کسی می‌توانست از دل اسطوره‌های ایرانی، یوسف و زری را در بیاورد. خوددانشور در کتاب جدال نقش با نقاش می‌گوید که من در خلق سووشون توانسته ام یک پیش بینی از آینده جامعه ایران بدست بدهم.
وی اضافه کرد: سیمین دانشور موفق شد پلی میان گذشته و حال در ادبیات ایران بزند و از این جهت در عرصه ادبیات هنر هم تحول ایجاد کرد. در شرایطی که به هیچ وجه امکان سازگاری میان تفکر ملی و مذهبی در ایران وجود نداشت، سیمین دانشور این موضوع را در یک دگردیسی طبیعی در رمان سووشون نمایان کرد به عبارت دیگر او عناصر هویت ایرانی و اسلامی رابا هنرمندی در کنار یکدیگر گرد آورد. دانشور تصویرگر طبیعی گفتمان مقاومت در برابر استبداد و استعمار، توامان است.
قبادی ادامه داد: تا قبل از خلق رمان سووشون، زن در ادبیات ایران چه در فضای رئالیستی و چه در فضای مارکسیست زاده، یک ابزار بود البته بجز در رمان «شوهر آهو خانم». ضعفی که در ادبیات معاصر ما همواره وجود داشته این بود که این دو واقعیت یکجا با هم مطرح نشده است اما دانشور این قدرت بازآفرینی را داشت.
در این مراسم همچنین حسین پاینده مدرس زبان و ادبیات خارجی دانشگاه زبان و ادبیات خارجی دانشگاه علامه طباطبایی در سخنانی گفت: کار بسیار مهمی که دانشور در داستان نویسی ایران انجام داد این بود که خواننده را از یک نظاره گر منفعل به یک شرکت کننده فعال در داستانهایش تبدیل کرد که این خود نوعی دعوت به ژراف اندیشی با هدف درانداختن طرحی نو برای ساختن جهانی تازه است.
وی عنوان آزمایشگاه اخلاق را نامی برازنده باری آثار تالیفی سیمین دانشور خواند و اظهار داشت: خواندن کتابهای دانشور در واقع شبیه نوشتن آنهاست. او از مرز جنسیت فراتر رفت. در واقع دانشور دنیای مردم را هم بسیار خوب توصیف کرده است و این توانایی یک نویسنده است که اگر چه زن است دنیای مردان را به خوبی تصویر کرده است.
این استاد حوزه نقد ادبی، دانشور را رصد کننده و دیده بان فرهنگ نامید و تاکید کرد: دانشور نویسنده ای بسیار ریزبین بود و بسیاری از موضوعاتی که ممکن بود از چشم آدمهای معمولی مغفول بماند از نظر او دور نمی‌ماند.
وی همچنین با اشاره به انتشار 400 هزار نسخه رسمی از رمان سووشون تا سال 1363، این مسئله را یک موفقیت بزرگ برای سیمین دانشور برشمرد و افزود: سو وشون بعد از بوف کور، پرتیراژترین و پرخواننده ترین رمان فارسی بوده است.
پاینده تاکید کرد: دانشور هم یک جامعه شناس و هم یک روانشناس و بلکه روانکاو برجسته بود و توانایی آن را داشت که رمان چند صدایی بنویسد شما اگر به دیالوگ‌های «هستی» و «توران جان» (مادربزرگ هستی در رمان سووشون) دقت کنید، می‌بینید که آنها حتی به خود سیمین دانشور به عنوان نویسنده داستانی که آنها در آن ایفای نقش می‌کنند، اعتراض و بلکه دشمنام می‌دهند در حالی که ما می‌بینیم که بسیاری از شخصیت‌های داستانی معاصر ما افرادی ایدئولوژیک هستند و نویسنده آنها را خلق کرده تا حرف خود را از طریق آنها بیان کند.
این مدرس دانشگاه همچنین با اشاره به آشنایی عمیق سیمین دانشور با نقاشی ایرانی و مینیاتور یادآور شد: اگر به طرح قالی‌های ایرانی نگاه کنید، می‌بینید که معمولا یک داستان مثلا داستان شکار را به صورت مجمل به تصویر درآورده اند. دانشور از این تکنیک اصیل ایرانی در رمان‌هایش بهره می‌برد.
پاینده همچنین به صورت تلویحی به بخشی از سخنان حسینعلی قبادی انتقاد کرد و گفت: نیازی نیست ما دانشور را سلطان بدانیم و او را در سطح مولوی و حافظ بالا ببریم اما دانشور به واقع اولین زن رمان نویس ایرانی نبود چرا که قبل از او امین پاکروان هم در ایران داستان می‌نوشت.
حسین پاینده در بخشی دیگر از سخنانش از بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست‌هایی مطرح کرد و از جمله گفت: معمولا رسم این است که از وزارت ارشاد می‌خواهند که جلوی انتشار کتابها را نگیرد اما من از وزارت ارشاد خواهش می‌کنم جلوی انتشار کتاب «آتش خاموش» را بگیرد و این طبق وصایای خود سیمین دانشور بود؛ او اعتقاد داشت این کتاب بسیار بسیار ناپخته نوشته شده و چندین بار هم گفته است که راضی به تجدید چاپ آن هم نیست اما متاسفانه در ایران زمانی که نویسنده ای از دنیا می‌رود دیگر معلوم نیست چه بلایی سر آثار او می‌آید بخصوص اینکه سیمین دانشور فرزندی نداشت هر چند به نظر من وارثی بهتر از وزارت ارشاد برای این قبیل کارها نیست.
وی همچنین با اشاره به ساخت فیلمهای سینمایی پرهزینه در غرب بااقتباس از رمان‌های مطرح نویسندگان این کشورها گفت: تقاضای دیگر من این است که در شرایطی که غربی‌ها با استفاده از سینما ادبیات خود را به فراتر از مرزهابرده اند، پروژه ای سینمایی برای رمان سو وشون تعریف شود و از این تعریف بزرگ یک فیلم سینمایی درخور ساخته شود.
پاینده همچنین خواستار ایجاد بورس تحصیلی سیمین دانشور شد و تاکید کرد: متاسفانه در این زمینه هیچ بخاری از دانشگاهها بلند نمی‌شود و لذا من از بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان می‌خواهم یک بورس تحصیلی 4 ترمه ، هر ترم سه ماه تعریف کنند تا از کسانی که در زمینه آثار سیمین دانشور کار کرده اند، در این دوره یک ساله تدریس کنند و در پایان آن کسانی که واقعا می‌توانند راه سیمین دانشور را در ادبیات و فرهنگ ما ادامه دهند مورد حمایت مادی قرار بگیرد.
این منتقد ادبی همچنین با اشاره به حضورش در همایشی درباره رمان‌های عربی در سوریه در یک سال و نیم پیش گفت: این را نه از جانب تعصب بلکه از روی واقعیت می‌گویم که کتابهای خانم دانشور چند سرو گردن از رمان‌های جهان عرب برتر است اما دریغا که ما این کتابها را ترجمه نکرده ایم و همچنین از ابزار سینما برای انتقال معانی آنها بهره نبرده ایم.
در ادامه این برنامه جواد محقق شاعر، دو قطعه شعر یکی برای جلال آل احمد و یکی برای سیمین دانشور سرود.
سپس غلامرضا امامی از دوستان نزدیک جلال آل احمد و سیمین دانشور در سخنانی گفت: سیمین دانشور نخستن بود در میان دانش آموزان دیپلمه سراسر کشور، نخستین بود در اخذ مدرک دکتری زبان و ادبیات فارسی با راهنمایی فاطمه سیاح و مرحوم فروزان فر، نخستین بود در تصدی ریاست کانون نویسندگان ایران و نخستین بوددر بسیاری از مسائل دیگر.
وی افزود: سیمین دانشور پیش از هر چیز دیگر یک انسان بود. او نویسنده زمانه خود بود هر چند که در دانشگاه استنفورد هنر قصه نویسی را آموخت، پیش از آن هم با قصه آشنا بود او پلی بود برای پیوستن از حال به آینده و در عین حال یک مترجم توانا.
خوانش بخشی از رمان «سووشون» همراه با اجرای موسیقی زنده و پخش بخشی از مستند «بی سرو سیمین» ساخته سیدجواد میرهاشمی نیز از دیگر برنامه‌های نشست «با سیمین 1300-1390» بود.
نظر شما