صنایع دستی بهترین سوغات کردستانی ها برای مسافران نوروزی

به گزارش خبرنگار مهر، صنايع دستي از بارزترين ويژگي هاي فرهنگي مردم کردستان است که ريشه در فرهنگ گذشتگان اين منطقه دارد و به همین دلیل وجود صنایع دستی متنوع از ظرفیت های اصلی این استان به شمار می رود.

صنايع دستي به عنوان بخشي از ميراث فرهنگي و به عنوان نمادي از نوع زندگي فرهنگي يک جامعه همواره مورد توجه گردشگران قرار گرفته است و در استان کردستان به علت ويژگي زندگي سنتي در بسياري از نقاط و عدم استيلاي بخش صنعتي هنوز صنايع دستي استان از لحاظ کيفيت و گستردگي در سطح کشور مطرح است وحتي تعدادي از آنها شهرت جهاني پيدا کرده است.

پيشرفت ساخت صنايع دستي چوبي به علت وجود چوب درختان جنگلي مرغوب از دير باز جزء مشاغل پر رونق مردم استان کردستان است و از طرفي هم استعداد فراوان در زمينه ياد گيري موسيقي باعث شد که کردستان به يکي از مناطق عرضه وسايل موسيقي به ويژه موسيقي سنتي شده است.

پاي افزار يا "کلاش" نوعي از صنايع معروف وبي نظير کردستاني ها است که هماهنگي و تناسب خوبي با لباسهاي کردي دارد و به دليل سبکي، نرمي، راحتي و قابل انعطاف بودن از صنايع دستي پرطرفدار استان کردستان است و با هر ذائقه و سليقه اي سازگار است چون رويه اين کفش سنتي از نخ پنبه اي بافته شده و زيره آن نيز از پارچه فشرده مهيا شده و فرد با پوشيدن آن احساس خستگي نمي کند.

معاون صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي استان کردستان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ویژگی های صنایع دستی این استان به ویژه کفس محلی یا کلاش گفت: بيشترين آمار مشاغل خانگي و اشتغال استان مربوط به صنايع دستي است و در حال حاضر 33 رشته فعال صنايع دستي داريم .

فرهاد حامدي با اشاره به ارز آوري اين صنعت سنتي اظهار داشت: بر اساس آمارهاي جمع آوري شده تنها در شش ماهه اول سال 92 چهار ميليون دلار صنايع دستي از جمله محصولات چوبي نازک کاري، منبت، معرق، کلاش، قالي و گليم به خارج از استان صادر شده است.

وی افزود: محصولات صنايع دستي كردستان شامل سفالگری و سراميك سازي است که هنر سفالگري از زمانهاي بس كهن در كردستان رايج بوده و ظرفهاي سفالين متعدد كشف شده نشان مي دهد كه اين هنر در دوره پيش از تاريخ در كردستان مورد توجه فوق العاده مردم بوده و تعدادي از آنها را در گورهاي مردگان پيدا كرده اند.

در دوره ساسانيان جنس لعاب تكامل يافت و كردستاني ها ظروف لعابدار بسيار زيبايي مي ساختند كه تعدادي از اين ظروف از زير خاك بيرون آمده است. هنر سفال سازي از آن تاريخ به بعد در ايران رونق پيدا كرد و ظروف لعابدار با گل معمولي ساخته مي شد و آن از خاك رس بدون ماسه و شن و مواد آهكي بود و اين نوع ظروف در كردستان به وفور پيدا مي شود.

صنعت كاشي كاري نيز در كردستان رونق بسياري دارد و اين صنعت از قرن سيزدهم هجري قمري به بعد رو به پيشرفت گذاشت و داخل مسجد "دارالاحسان" و مسجد "دارالامان" و خانه هاي قديمي سنندج از كاشي هاي معرق پوشيده است و هنر ساختن كاشيهاي معرق در زمان "امان الله خان اول اردلان" اوج گرفت و صنعت كاشي سازي در اين زمان رو به تكامل گذاشت.

قاليبافي در كردستان بسيار رايج است و نام كردستان هميشه مترادف با مهمترين قالي هاي دستباف بوده كه با كمال ذوق و سليقه پديد آمده است و قالي افشار و سنندج و بيجار و بوكان امروز شهرت جهاني دارد و به تحقيق يكي از پرارزشترين فرشهاي ايران است.

بيشتر طرحهاي مورد استفاده قاليبافان در كردستان طرحهاي شكسته بوده و بندرت از طرحهاي ديگر استفاده مي شود، از ميان اين طرحها مي توان به طرح "ماهي درهم" "هراتي"، "ريزماهي نقش بته اي"، "گل وكيلي"، "گل ميرزاعلي"، "گل مينا" و "شاخ گوزن" و "مينا خاني" اشاره كرد.

از ديگر صنايع دستي کردستان مي توان به گليم اشاره کرد که  مشهورترين گليم هاي كردستان، "سنه" است كه اكنون شامل سنندج و اطراف آن مي شود اين منطقه از مراكز مهم توليد قالي و گليم هاي كردستان به شمار مي آيد.

سنه از زمان سلطنت صفويان پايتخت كردستان بوده است و تاثير صفويان در گليم هاي به جاي مانده از قرون هجدهم، نوزدهم و اوايل قرن بيستم به وضوح ديده مي شود.

گليم هاي قبايل سنجابي و جاف تحت تاثير آويزهاي زربافت و قلاب دوزي شده صفوي است، گليم هاي سنه چه از نظر فني و چه از لحاظ زيبايي شناسي با ديگر گليم هايي كه توسط قبايل و چادرنشينان كرد بافته شده، تفاوت دارد. در بافت آنها نوعي ذوق هنري ديده مي شود و بيش از گليم هاي ديگر به فرش هاي گره دار ايراني شبيه است.

منبت كاري چوب در كردستان از قديم رواج داشته و درهاي چوبي در كردستان و برخي از روستاهاي آن كه به جاي مانده متعلق به دوران صفوي بوده كه داراي كنده كاريهاي دقيق و به صورت گل و كتيبه هاي گوناگون است.

منبت كاري هايي كه بر در امامزاده ها و مشايخ انجام شده بسيار با ارزش است و امروز هم منبت كاران كرد در كردستان به كار خود ادامه مي دهند و منبت كاري رواج كامل دارد.

اكنون در سنندج معروفترين و زبردست ترين منبت كاران در كارگاه هاي خود مشغول به كارند همراه با سبكهاي جديد، كه در آن ابداع و ابتكار خود را محفوظ داشته اند.

ساخت فرآورده هاي چوبي و نازك كاري در سنندج سابقه طولاني دارد و محصولات چوبي اين شهر از قديم الايام خواستاران فراواني داشته، بويژه تخته شطرنج هاي سنندج از مرغوبيت خاصي برخوردار است و در كارگاه هاي نازك كاري علاوه بر تهيه تخته شطرنج محصول هاي ديگري از قبيل قوطي سيگار و شيريني خوري و كيف زنانه و جعبه و لوازم آرايش و سيني و بشقاب و غيره توليد مي شود.

امروز كارگاه هاي خراطي كردستان بيشتر به تهيه قليان، پيپ چپق، عصا ، چوب دستي و چوب سيگاري مي پردازند.

موج بافي يكي ديگر از صنايع دستباف كردستان است، كردها از موج براي نگهداري رختخواب و وسايل اضافي بهره  مي برند و در ضمن به عنوان پشتي هم از آن استفاده مي کنند  که زيبايي خاصي به محل زندگي مي دهد.

تهيه موج كه مانند پارچه نازك و لطيف است در اغلب شهرها من جمله سنندج، سقز، بانه و مريوان رواج دارد.

شالبافي دیگر صنعت دستی کردستانی ها به شمار می رور که شال يك نوع پارچه است كه براي تهيه لباس كردي مورد استفاده قرارمي گيرد. جامعه فعال صنايع دستي در استان کردستان ترکيبي از جوانان جذب شده  در دهه هاي اخير و سالخوردگاني  است که مدتهاي طولاني در عرصه هاي توليد به شيوه سنتي در انواع رشته هاي بومي گذرانده اند.

بر اساس آمارهای متنوع در خصوص وضعیت صنایع دستی در استان کردستان هم اکنون بيش از 9 هزار و 400 کارگاه هنرهاي سنتي و صنايع دستي با بيش از 35 هزار نفر به صورت مستقيم در این استان فعاليت دارند.