آشنایی با دو نامزد اصلی انتخابات ریاست جمهوری مصر/ نگاه "صباحی" و "السیسی" به ایران

انتخابات مصر قرار است در تاریخ 26 و27 ماه مه یعنی مصادف با پنجم و ششم خرداد ماه برگزار شود و در این راستا با پایان مهلت ثبت نام نامزدهای شرکت کننده در انتخابات تنها عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع سابق مصر و حمدین صباحی رئیس جریان مردمی مصر برای این انتخابات نامزد شده اند.

حمدین صباحی متولد شهر بلطیم در استان کفر الشیخ در پنجم جولای سال 1954 چشم به دنیا گشود. حاج عبدالعاطی صباحی پدر وی کشاورز بود.وی به شدت متاثر از جمال عبدالناصر بود و پس از مرگ عبدالناصر در سال 1970 تصمیم گرفت که دستاوردهای وی را ادامه دهد از همین رو  از همان دوران دانش آموزی به فعالیت های ناصری روی آورد و حضور در دانشگاه قاهره سبب شد که وی در تظاهرات دانشجویی ضد اشغال سینا از سوی رژیم اسرائیل مشارکت کند. از نگاه حمدین صباحی و دوستانش انور سادات دستاوردهای انقلاب مصر را نادید گرفته بود. وی در سال1977 مناظره معروفی با انورسادات داشت و سیاستهای اقتصادی انور سادات را به باد انتقاد گرفت که پس از بر پایگاه مردمی وی افزوده شد اما در مقابل محدودیتهای شدیدی علیه وی از سوی انور سادات و گماشتگان وی اعمال شد. در سال 1981 حمدین صباحی در فهرست بازداشت شدگان بود و از نظر سنی کوچکترین فرد بود و هم بند وی در زندان محمد حسنین هیکل بود.

در دوره حسنی مبارک نیز حمدین صباحی در جریان تظاهرات با کشاورزان مصر مشارکت کرد و بازداشت شد این تظاهرات در سال 1997 بود وی هنگامی که نماینده مجلس خلق مصر بود نیز بار دیگر بازداشت شد. وی در جریان مبارزات مردمی ضد حسنی مبارک در میدان تحریر در کنار ملت مصر بود.

عبدالفتاح سعید حسین خلیل السیسی متولد 19 نوامبرسال1954 است. زندگی نظامی وی در سال 1970 به عنوان دانش آموخته دبیرستان نیروی هوایی شروع شد و در دانشکده نظامی مصر در سال1977 فارغ التحصیل شد. وی علاوه بر مدرک فوق لیسانس از دانشکده نظامی مصر در سال1987 در سال 1992 از دانشکده نظامی در انگلیس همان مدرک را گرفت.

وی یکی از کوچکترین اعضای شورای عالی نیروهای مسلح محسوب می شد. در سال 2012 ،محمد مرسی وی را از سرتیپی به سرلشکر ارتقا داد و وی را به عنوان وزیر دفاع و فرمانده نیروهای مسلح به جای محمد  حسین طنطاوی انتخاب کرد. وی قبل از آن رئیس اطلاعات جنگی و شناسایی بود. حزب آزادی و عدالت وابسته به اخوان المسلمین در آن هنگام وی را وزیر دفاعی با بوی انقلاب مصر لقب داد. نیروهای مسلح مصر به سرکردگی سیسی در اول ژوئیه ۲۰۱۳ به محمد مرسی رئیس جمهور مصر برای حل بحران سیاسی این کشور ۴۸ ساعت فرصت دادند و پس از این اولتیماتوم در نتیجهٔ کودتای ۲۰۱۳ مصر و در شبانگاه سوم ژوئیهٔ ۲۰۱۳ او را برکنار و عدلی منصور را به عنوان رئیس دولت موقت به جایش نشاندند. در تاریخ ۲۷ ژانویهٔ ۲۰۱۴ به دستور عدلی منصور، رئیس جمهور موقت مصر، به درجه ارتشبدی ارتقا پیدا نمود

بسیاری وی را با جمال عبدالناصر مقایسه می کنند. السیسی و عبدالناصر هر دو نظامی هستند هر چند که عبدالناصر افسری با درجه پایین بود اما وی ارتشبد است. هر دو آنها ابتدا همپیمان اخوان المسلمین بودند اما پس از مدتی به ضدیت با اخوان المسلمین پرداختند. هر دو شخصیتی کاریزما دارند. عبدالناصر در دوران حکومت پایگاه مردمی به دست آورد اما وی قبل از اینکه رئیس جمهوری شود محبوب مردم شده است. هر دو طرفدار استقلال مصر هستند اما عبدالناصر دشمن آشکار اسرائیل بود اما السیسی تاکنون به پیمان صلح با این رژیم پایبند بوده است.

عبدالناصر شخصیتی بی باک با واکنش های سریع بود اما السیسی آرام و حسابگرتر است. جمال عبدالناصر ثروت میان مردم توزیع می کرد درحالی که شرایط کنونی مصر به گونه ای بد است که السیسی در این زمینه چیزی برای توزیع ندارد. هر دو هنگامی که روابطشان با غرب تیره شد به سوی شرق رفتند. عبدالناصر روابط بدی با سعودی ها داشت اما السیسی تلاش می کند که دوستی آنها را داشته باشد.

نگاه دو نامزد به ایران

عبدالفتاح السیسی تاکنون موضع گیری مشخصی در قبال ایران نداشته است و کوشیده است رضایت سعودی ها را به دست آورد اما در مقابل حمد صباحی در اظهار نظری ایران را کشوری موفق و با احترام توصیف کرده است. وی همچنین در آخرین اظهار نظر خود در گفتگوی تلویزیونی اعلام کرده است: من خواستار تنش با ایران و ترکیه نیستم و امنیت خلیج فارس بخشی از امنیت ملی مصر است. داشتن فناوری مسالمت آمیز و برای مقاصد علمی حق مسلم ایران است.

اگرچه سیاست خارجی مصر نسبت به ایران از اصولی پیروی می کند که محدود و منحصر به اشخاص نیست ولی می توان نقش اشخاص را در تعیین خط مشی های سیاست خارجی به ویژه در کشورهای جهان سوم قابل توجه دانست. جیمز روزنا معتقد است 5 متغیر اصلی شخصیت، نقش، حکومت، جامعه، نظام بین الملل بر سیاست خارجی کشورها اثرگذار است. در این مین متغیرهای شخصیت افراد و نظام بین الملل عامل تعیین کننده تری برای کشورهای جهان سوم به شمار می رود. بر این اساس می توان متغیر شخصیت را به عنوان متغیری کارآمد و مؤثر در تعیین سیاست خارجی مصر نسبت به ایران قلمداد کرد.

به طور کلی روابط ایران و مصر متأثر از عوامل سنخ حکومت پاتریمونیال(ایران قبل از انقلاب) در دو کشور، اسلام سیاسی(ایران بعد از نقلاب)، موضوع صلح خاورمیانه، نوع روابط با آمریکا و ناسیونالیسم ایرانی و عربی بوده است.

حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه در این باره می گوید: روابط مصر با ایران از دیرباز تحت تاثیر سیاست های برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای بوده است و پس از سرنگونی حسنی مبارک و پیروزی محمد مرسی در انتخابات ریاست جمهوری انتظار می رفت که اخوان المسلمین رابطه خود با جمهوری اسلامی ایران را بهبود بخشد امادخالت آمریکا، عربستان و قطر در مسایل داخلی مصر موجب شد که اخوان المسلمین از نزدیک شدن به ایران خودداری کند. عربستان پس از سرنگونی اخوان المسلمین در مصر تلاش کرد تا سیاست های منطقه ای خود را بر حاکمان جدید مصر اعمال کند. پس از تشکیل دولت موقت در مصر در مطرح شدن ژنرال السیسی به عنوان تنها شخصیت نجات دهنده مصر، عربستان 14 میلیارد دلار کمک مالی در اختیار دولت موقت مصر قرار داد. هدف عربستان این بود که از رهگذر کمک مالی به دولت موقت بتواند سیاست خارجی آنها را تحت کنترل بگیرد لذا به نظر می رسد با پیروزی احتمالی ژنرال السیسی تغییر چندانی در روابط ایران و مصر حاصل نشود زیرا سیاست خارجی مصر و رابطه این کشور با ایران متاثر از فشارهای آمریکا و عربستان است.اگر حمدین صباحی در انتخابات پیروز شود  و این امر غیر محتمل به نظر می رسد این انتظار وجود دارد که با توجه به گرایش ناصریسم وی و مخالفت حمدین صباحی با سیاست های آمریکا،اسرائیل و عربستان سعودی روابط تهران و قاهره تا اندازه ای بهبود یابد.

 نگرش صباحی و السیسی به رابطه با آمریکا

پایگاه صهیونیستی دبکا در اواسط سال گذشته میلادی خبری با این مضمون منتشر کرد که السیسی پس از سرنگونی نظام مرسی به آمریکا درباره دخالت در اوضاع داخلی مصر به شدت هشدار داده است و حتی جنگنده های مصری بر فراز کشتی های جنگی آمریکا به پرواز درآمده اند.

با وجود این مطلب پایگاه رژیم صهیونیستی به نظر می رسد که السیسی تمایلی برای تنش با آمریکا ندارد و در راستای همسویی با سیاست های آنها حرکت می کند.

حمدین صباحی درباره رابطه با آمریکا وجود این رابطه را با حفظ عدم دخالت در امور داخلی مصر ضروری می داند.

زاویه نگاه دو نامزد به روسیه

درباره رابطه با روسیه در فوریه گذشته عبدالفتاح السیسی سفری به مسکو داشت که برخی آن را حامل پنج پیام دانستند؛ نخست تحقق سیاست بین المللی متوازن، متنوع کردن منابع تامین کننده سلاح، معرفی کردن خود به عنوان یک چهره بین المللی، کسب دوستی روسیه در جنگ مصر با تروریسم و نیز کمک روسیه به مصر در پرونده سد النهضه اتیوپی.

اما حمدین صباحی که از کودکی با گرایش های ناصری بزرگ شده است برای رابطه با روسیه اهمیت زیادی قائل است.وی معتقد است که روابط استراتژیک مصر با روسیه نقش روسیه را در روند سازش افزایش می دهد.

................

گزارش: فرزاد فرهاد توسکی