كتاب ايرانی در پاكستان قاچاق و در افغانستان فروخته مى شود

به گزارش خبرگزاری مهر، در اين ضيافت شام كه با حضور حميدرضا شاه آبادى، مديرعامل این موسسه، محمدافسر ره بين، رايزن فرهنگى افغانستان در جمهورى اسلامى ايران، اجمل عازم، رييس اتحاديه ناشران افغانستان و مديران انتشاراتى افغان، حاضر در بيست و هفتمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران برگزار شد، تعدادى از حاضران در جلسه، به بحث و تبادل نظر درباره چگونگى افزايش تعاملات بين ناشران دو كشور پرداختند.

انتشار كتاب را تجارت بدانيد

در ابتداى اين جلسه، حميدرضا شاه آبادى، به عنوان نخستين سخنران و ميزبان جلسه، ضمن عرض تسليت به مناسبت وقوع رانش زمين در ولايت بدخشان افغانستان، به تشريح اشتراكات بين دو كشور ايران و افغانستان پرداخت و گفت: ما داراى زبان، اعتقادات دينى و تاريخى مشترك هستيم.
وى افزود: زبان واحد ما يعنى فارسى، زمانى زبان علم و براى سال هاى متمادى و وسيله انتقال تجربيات بشرى و انديشه انديشمندان بوده است و اگر در حال حاضر آن جايگاه گذشته خود را ندارد، به دليل كم كارى هاى ما فعالان فرهنگى است.
شاه آبادى در ادامه سخنان خود با اشاره به اهميت حفظ و نگهدارى از زبان براى جاودان كردن خاطرات قومى و تجربيات بشرى كه منجر به ماندگارى اقوام مى شود، اظهار كرد: در كتاب، زبان به شكلى فرهيخته خود را نشان مى دهد و ناشران، به همين دليل ترويج زبان مى كنند و با انتقال تجربيات خود، انديشه هاى قوم خود را با ديگر اقوام به اشتراك مى گذارند.
اين نويسنده و فعال فرهنگى در ادامه با انتقاد از نبود تعاملات فرهنگى اصولى به ويژه در حوزه كتاب بين ايران و افغانستان گفت: تا آنجا كه شنيده ام، حدود ٨٠ درصد از كتاب هاى بازار افغانستان محصول ايران است؛ اما اين ارتباط تجارى به شكل اصولى نيست و داراى معايبى است كه هر دو طرف ايران و افغانستان از آن متضرر مى شوند.
وى ادامه داد: چون روند صدور كتاب از ايران به افغانستان داراى نظم و نظام علمى نيست و در آن آشفتگى ديده مى شود، تنها عده اى سودجو كه به جريان قاچاق كتاب دست مى زنند، از اين فرصت سوءاستفاده مى كنند.
شاه آبادى همچنين با اشاره به حضور بيشتر كتاب هاى فنى- مهندسى و علوم پزشكى ايران در افغانستان اشاره كرد و گفت: بايد جاى آثار ادبى هم بين اين كتاب ها باز شود و علاوه بر آن شرايطى ايجاد شود كه اديبان و نويسندگان هر دو كشور با همديگر آشنا شوند و آثار ادبى آنها بين طرفين رد و بدل شود. در حقيقت يكى از آرزوهايم، ذائقه سازى در افغانستان براى آثار ادبى، فرهنگى و هنرى است.
وى در ادامه با تأكيد بر اينكه صنعت چاپ و نشر مانند هر تجارت ديگرى بايد دو سويه باشد، گفت: بايد راه هايى را بيابيم و با استفاده از آن بتوانيم، كتاب هاى منتشر شده در افغانستان را در ايران هم به فروش برسانيم. متأسفانه آثار نويسندگان افغان در ايران شناخته شده نيست و بايد در اين زمينه فعاليت هاى مناسبى صورت گيرد.
مديرعامل گروه انتشاراتى الهدى در ادامه سخنان خود در خصوص فعاليت هاى مشترك الهدى با ناشران افغان در حوزه نشر گفت: بايد بپذيريم كه نشر و انتشار كتاب يك صنعت و تجارت است. حال من در ميان شما از يك رابطه تجارى و صنعتى برابر صحبت مى كنم. رابطه اى كه به توليد محصولات مشترك منجر شود. براى نمونه ما در انتشارات الهدى آمادگى خود را براى توليدات مشترك و همچنين فروش كتاب هاى افغانستان در ايران را اعلام مى كنيم. اين همكارى ها سبب مى شود كه هزينه ها نصف و گستره توزيع ٢ برابر شود كه سود مالى بيشترى براى هر دو طرف به همراه دارد.
وى با تأكيد دوباره بر توليد آثار مشترك بيان كرد: نويسندگان و ادباى هر دو كشور به دنبال تدوين مشترك كتاب ها باشند. در حال حاضر در الهدى برنامه اى براى انتشار فصلنامه فرهنگى - ادبى نوروز با موضوع مطالعات زبان فارسى و به قلم اساتيد ايرانى، افغان و تاجيك داریم؛ همچنين به همت يكى از ادباى بلندپايه ايرانى، مجموعه كتابى را با حضور نويسندگان و تصويرگران اين ٣ كشور گردآورى خواهيم كرد و اين نكته را گوشزد كنم كه براى ارتباط گيرى هم سراغ ناشران خواهيم رفت؛ زيرا ارتباط گيرى با نويسنده در اين مرحله را حرفه اى نمى دانيم.
شاه آبادى در پايان اين بخش از سخنان خود با اشاره به بازار آثار انتشارات بين المللى الهدى در افغانستان گفت: ما در حال حاضر ٢ نمايندگى در شهر كابل داريم و بسيار علاقمنديم تا در شهرهاى هرات، باميان و مزار شريف هم نمايندگى هاى الهدى را راه اندازى كنيم. همچنين منتظر ارايه پيشنهادها از سوى ناشران افغانستان براى راه اندازى نمايندگى ها هستيم.

فعاليت گروه ناظران براى بازار مشترك كتاب

در اين بخش از اين نشست صميمى، ره بين، رايزن فرهنگى افغانستان در كشورمان به ايراد سخنرانى پرداخته و پيشنهادهايى براى گسترش تعاملات فرهنگى ميان ايران و افغانستان ارايه كرد. وى در آغاز سخنان خود گفت: بر اين باور هستم كه نبايد روابط دو كشور برادر افغانستان و ايران را بر اساس اشتراكات بررسى كرد، بلكه اين دو كشور داراى ميراث مشترك هستند. براى نمونه خود من از كودكى با حافظ بزرگ شده ام و وقتى از حافظ، سنايى، مولوى، ابن سينا، فارابى و حتى از نيما، شاملو، سهراب و فروغ نام برده مى شود، از ميراث هر دو كشور نام برده مى شود.
وى با تأكيد بر اينكه ميان فرهنگ افغانستان و ايران مرزى وجود ندارد، گفت: فعاليت در حوزه كتاب، اگر از سويى كار صدور انديشه است، از سويى ديگر يك فعاليت تجارى است. در خصوص اين فعاليت و گسترش تعاملات آن ميان افغانستان و ايران، از دو جنبه همكارى هاى دولتى و همچنين تعاملات شخصى و فردى قابل بررسى است.
ره بين سخنان خود را اينگونه ادامه داد: پيشنهاد من در اين تعاملات اين است كه مسأله گزينش آثار را مورد توجه قرار دهيد. اگر گروهى را تحت عنوان ناظر انتخاب كنيد، با بررسى هاى دقيق به شما راهنمايى خواهند داد كه چه كتابى با چه تعداد تيراژى چاپ و منتشر شود.
وى با اشاره به وقوع جنگ هاى فرسايشى در افغانستان اظهار كرد: جنگ هاى پسين در افغانستان، عرصه هاى اقتصاد و فرهنگ را با مشكلات بسيار مواجه ساخته است. به همين دليل نويسندگان چيره دستى هستند كه به دليل مشكلات مالى نمى توانند كتاب هاى خود را منتشر كنند و اين گروه ناظر مى تواند آنها را شناسايى كرده و به ناشران معرفى كند.
ره بين همچنين با اشاره به گستردگى حوزه تمدنى زبان فارسى گفت: بايد بتوانيم ناشران افغانستان و ايران را براى سرمايه گذارى در حوزه نشر و پخش كتاب به هم نزديك كنيم. البته اين همكارى ها نبايد محدود به اين دو كشور باشد؛ چون حوزه زبان فارسى از تاشكند تا سند و از بغداد تا بلخ است.

آشفتگى بازار كتاب افغانستان

اجمل عازم، رييس اتحاديه ناشران افغانستان، ديگر سخنران اين مراسم بود. وى در آغاز سخنان خود با اشاره به شروع فعاليت ها براى معرفى و فروش كتاب هاى افغانستان در ايران گفت: متأسفانه تنها حضور ناشران افغان در ايران هنگام برگزارى نمايشگاه تهران است و اين ١٠ روز، زمان كافى براى پاسخ دادن به نياز  ايرانيان و افغان هاى مقيم ايران نيست و تمامى افغان هاى مهاجر هم امكان دسترسى به اين نمايشگاه را ندارند.
وى در ادامه با اشاره به اينكه هدف فعالان حوزه كتاب افغانستان، رشد صنعت نشر در اين كشور است، گفت:  به خاطر مشكلات خاص افغانستان و نبود مديريت، بازار كتاب اين كشور نيازسنجى نشده و كتاب ها براساس نيازمندى و بررسى دقيق علمى وارد افغانستان نشده اند.
وى همچنين با اشاره به نقش واسطه ها در انتقال و توزيع كتاب در افغانستان گفت: اين فعاليت ها سبب مى شود كه قيمت كتاب در افغانستان بسيار بالا باشد و به همين دليل افرادى پيدا شده اند كه كتاب ها را در پاكستان با چاپ افست و در تيراژاى بالا به افغانستان قاچاق مى كنند.
وى با اشاره به اين نكته كه ناشران افغان توانايى مالى براى وارد كردن و توزيع و فروش كتاب از ايران را ندارند، بيان كرد: بايد ترتيبى اتخاذ كرد كه ناشران در افغانستان به طور مستقيم با مركز پخش معتبر در ايران در ارتباط باشند. در اين صورت آمار فروش كتاب ايران در افغانستان افزايش خواهد يافت.
وي با اشاره به قاچاق روزانه حدود ٥ كاميون كتاب ايرانى از پاكستان به افغانستان گفت: ايران به اين صورت٨٠ درصد بازار كتاب افغانستان را در اختيار دارد، درحاليكه سود بسيار كمى از آن را به خود اختصاص مى دهد و در واقع در اين جريان ناشران ايران و افغانستان و مخاطبان افغان متضررند و تنها قاچاقچيان كتاب منفعت مى برند.
رييس اتحاديه ناشران افغانستان در ادامه درباره برگزارى نشست هاى مشترك بين ناشران و نويسندگان ايران و افغانستان گفت: اميدوارم شرايطى فراهم شود و نويسندگان و ناشران دو كشور بتوانند در طول سال رفت و آمد فرهنگى داشته باشند.
وى تصريح كرد: در افغانستان شرايط رشد مساعد نيست و اگر ناشران افغان به خوبى تربيت شوند، آنها هم مانند همكاران ايرانى شان آثار ماندگارى را توليد خواهند كرد.
عازم همچنين از مديرعامل گروه انتشاراتى الهدى خواست كه هر كدام از انتشاراتى هاى افغانستان براى رسيدن به سود مالى بيشتر به طور تخصصى نمايندگى چاپ و نشر آثار انتشارات الهدى را به عهده بگيرند و با نام خود اين آثار را منتشر كنند كه با مخالفت ضمنى حميدرضا شاه آبادى مواجه شد.

راه اندازى چرخه توزيع حرفه اى

در ادامه این نشست، علی محمد سابقى، نويسنده، فعال فرهنگى و رايزن سابق كشورمان در برخى كشورهاى آسيايى، دقايقى به بيان نظرات خود پيرامون موضوع مورد بحث پرداخت. وى گفت: الهدى، سال ها قبل بذر اوليه صنعت نشر را در كابل كاشت. پس از آن نيز، برگزارى نمايشگاه هاى كتاب در كابل و همچنين برگزارى نخستین جایزه كتاب بلخ، از ديگر فعاليت هاى رشد و توسعه صنعت چاپ و نشر در افغانستان از سوى ايرانى ها است.
وى ادامه داد: اگر هر كشورى بخواهد در زمينه چاپ و نشر با كشور ديگرى همكارى كند، به دليل استفاده از نويسنده و مترجم براى توليد محتوا و فعاليت هاى اينچنينى، هزينه هاى بسيارى را متحمل خواهد شد اما ايران و افغانستان به دليل هم زبانى، از اين هزينه ها مبرا هستند.
سابقى ادامه داد: توليد اثر در يك كشور و انتقال آن به خانه ها، مدارس و دانشگاه هاى كشورى ديگر، هزينه بسيارى مى طلبد اما اين موضوع درباره فعاليت بين ايران و افغانستان در حوزه كتاب صدق نمى كند و آثار هر دو كشور در كشور ديگر به راحتى قابل عرضه است.
اين فعال فرهنگى در پايان سخنان خود اظهار كرد: اگر ناشران دو كشور، خود همكارى و هم افزايى نداشته باشند، پيشرفتى حاصل نمى شود و در نتيجه بيشترين لطمه به مردم و كتابخوانان دو كشور وارد خواهد شد.
همچنين عبدالامين، مسئول نمايندگى انتشارت الهدى در افغانستان گفت: در خصوص نحوه انتقال كتاب و فرهنگ بايد عنوان كنم كه اين انتقال بايد دوطرفه باشد و هيچ يك از طرفين به تنهايى موفق نخواهند شد.
وى در ادامه سخنان خود به مواردى همچون انتشار مشترك كتاب، ايجاد نمايشگاه هاى كتاب افغانستان در ايران، ناهماهنگى هاى موجود در برگزارى نمايشگاه ايران در افغانستان و تداوم يافتن جلسات ناشران به شرط انجام مصوبات اشاره كرد.
در پايان اين نشست، حميدرضا شاه آبادى سخنانى در جواب پيشنهادهای مطرح شده از سوى ناشران افغان بيان كرد. وى گفت: مشكلات موجود در همكارى هاى بين ناشران دو كشور ايران و افغانستان، تنها به دليل نبود يك چرخه توزيع حرفه اى پيش آمده است.
وى سخنان خود را اينگونه به پايان رساند: همانگونه كه پيش از اين عنوان كردم، موضوع نشر تنها يك موضوع فرهنگى نيست و در حوزه صنعت و مباحث اقتصادى درباره آن بحث مى شود؛ بنابراين وجهه جديد انتشارات الهدى برندسازى در حوزه كتاب است. به همين دليل حضور ما در افغانستان ممكن است به صورت يك فروشگاه اختصاصى، يا به شكل همكارى با يك ناشر ديگر در راه اندازى فروشگاه و يا حتى حضور، تنها در يك قفسه كتابفروشى باشد. ممكن است آثار الهدى در فروشگاهى بدون در ميان بودن نام این موسسه بین المللی فروخته شود كه در هر حالتى، درصد تخفيف و نوع رفتار الهدى متفاوت خواهد بود.