صنایع دستی هنرمندان در بسته بندی‌های شلخته

به گزارش خبرنگار مهر، سال 86 اوج اعتراض رسانه ها به نحوه بسته بندی کالاهای صنایع دستی بود . پیچیدن کالاها و هنرهای ایرانی در میان کارتن سیگار و پیتزا و کفش اگرچه مورد انتقاد قرار می گرفت اما متولیان وقت صنایع دستی می گفتند که برای آن چاره ای اندیشیده اند و شروع کرده اند به طراحی بسته بندی های جدید. از آن سال تا کنون 7 سال می گذرد و تنها 17 درصد از کالاهای صنایع دستی کشور توانستند برای خود جایگاهی پیدا کنند و در بسته بندی هایی که برایشان طراحی شده جای بگیرند.

بسته بندی صنایع دستی آنچنان کار آسانی هم نبود. جای دادن کالاها در جایگاهی که هم در شان آن هنر باشد و هم جذابیت داشته باشد باید به عهده متخصصان گذاشته می شد چون هنر ایرانی اگر قرار باشد در میان روزنامه پیچیده شود و دورتا دور آن را پلاستیک بگیرد  نمی تواند جایگاهی در میان خریدارش کسب کند. اهمیت بسته بندی یک کالا انقدر مهم است که بسیاری از بسته بندی اجناس کشورهای خارجی اگرچه کیفیت هم ندارد اما سعی می کنند با بسته بندی مناسب، متقاضی را برای خرید آن کالا جذب کنند.

در این میان برخی از مسئولان وقت صنایع دستی در 7 سال اخیر گزارشی از چگونگی اهمیت دادن به بسته بندی صنایع دستی در دوره مدیریتشان ارائه می کردند. آن چنان که یحیی رحمتی معاون سابق صنایع دستی کشور با بیان اینکه در برابر هر پنج شغل در حوزه صنایع دستی یک شغل در زمینه بسته بندی ایجاد می شود می گفت: سال 86 تنها سه درصد محصولات صنایع دستی مانند جواهرات بسته بندی مناسب داشتند اما تنها 17 درصد کالاها دارای بسته بندی شده اند.

یحیی رحمتی به خبرنگار مهر گفت: در نمایشگاهی دو محصول سفال همدان را با یک رنگ، طرح و اندازه کنار هم قرار دادیم با این تفاوت که یکی از آنها دارای بسته بندی شکیل بود. بررسی استقبال مردم از این دو کالا نشان داد 80 مردم، محصولی که دارای بسته بندی بود بهتر دیدند تا کالای دیگر را.

رحمتی با اشاره به برگزاری چندین دوره از همایش های بسته بندی صنایع دستی تصریح کرد: احساس کردم باید در این همایش ها اطلاعات تخصصی تری به هنرمندان داده می شد و بعد همایش برگزار می کردیم با این حال در کنار برگزاری نمایشگاهها و یا جشنواره ها، کالاهایی که دارای بسته بندی مناسب شده اند به معرض نمایش گذاشته می شود و یا به هنرمندان در زمینه طراحی بسته بندی کمک خواهد شد همچنان که اکنون نیز طراحی بسته بندی کالاها درحال بررسی است تا بسته مناسب و شاخص تر به هنرمند معرفی و ارائه شود.

با گذشت تمام مطالعات انجام گرفته پیرامون بسته بندی صنایع دستی در معاونت متولی این هنرها و طراحی های مختلفی که انجام شده بازهم بسیاری از کالاهای صنایع دستی در بازارهای ایران در همان پلاستیک و کارتن و روزنامه پیچیده می شوند. تنها جام ها و گلدان های میناکاری شده هستند که جای خود را پیدا کرده اند و در قاب های شیشه ای جای گرفته اند و همین هم باعث شده تا نرخ آنها بالاتر برود چون حتی همراه با همان قاب هم می توانند گوشه ای از یک اتاق را زینت بدهند.

 برخی از بسته بندی ها تنها تا زمان رسیدن کالا به مصرف کننده کاربرد دارد و پس از آن دیگر قابل مصرف نیست اما برخی دیگر از بسته بندی ها خودشان می توانند یک کالای هنری زیبا باشند و حتی بعد از مصرف کالا بازهم قابل استفاده هستند مثل بسته بندی جواهرات. برخی تصور می کنند که بسته بندی باید یک جعبه مکعبی باشد به همین علت برخی از تولید کنندگان، حتی پارچه را هم تا کرده و داخل جعبه های مکعبی قرار می دهند درحالی که از قدیم الایام بهترین راه بسته بندی پارچه، لوله کردن آن بوده است. این موضوع نشان می دهد که باید برای طراحی بسته بندی صنایع دستی از متخصصان استفاده شود و یا افرادی که خودشان هنرمند هستند. مانند زمانی که همایش اعطای مهر اصالت یونسکو به صنایع دستی کشورمان برگزار شد و در آن زمان یکی از کیف های سنتی ارائه شده در این همایش نه تنها مهر اصالت دریافت کرد بلکه بسته بندی آن نیز به ثبت رسید چون بسته بندی این کیف به تنهایی انقدر جاذبه داشت که بتواند به عنوان یک محصول صنایع دستی مطرح شود.

در این میان، بهمن نامور مطلق معاون صنایع دستی کشور در آستانه روز جهانی صنایع دستی طی یک نشست خبری اعلام کرد که به هنرمندان و فروشندگان حاضر در نمایشگاه بین المللی صنایع دستی اجازه نمی دهد تا کالاهای صنایع دستی را در پلاستیک به مشتری بدهند. این توصیه به علت بسته بندی نادرست محصولات نیست بلکه او می خواهد بگوید که می توان محیط زیست را با صنایع دستی پیوند داد.

اکنون که با گذشت بیش از 7 سال هنوز برای بسیاری از هنرهای ایرانی بسته بندی مناسبی طراحی نشده و به نظر نمی رسد در نمایشگاه صنایع دستی سال 93 که از امروز بیستم خرداد ماه در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی آغاز به کار کرده، شاهد تحولی در بسته بندی صنایع دستی باشیم پس شاید بهتر باشد که تولید کنندگان به سمت طراحی بسته بندی برای کالاهای هنری شان بروند تا بتوانند آن محصول را بیشتر و بهتر بفروشند.