گرد غربت بر بازی‌های بومی خراسان جنوبی/ کهن‌ترین نماد هویتی جنوب خراسان در انتظار اعتبار

به گزارش خبرنگار مهر، انسان پس از این که زندگی غار نشینی را وانهاد و به زندگی یکجانشینی و روستایی روی آورد نسبت به قبل و زندگی عشایری فرصت بیشتری پیدا کرد که همین زمان اضافه موجب شکل گیری بازی های مختلف در میان مردم شد.

بازی هایی که برگرفته از دل طبیعت، افسانه ها و رسوم کهن مردم بوده و با گذشت زمان سینه به سینه و نسل به نسل نقل شد تا به قرن بیستم رسید.

اما متاسفانه در اویل قرن بیستم رشد رسانه های گروهی و فرهنگ مهاجم غرب و زندگی شهرنشینی بازی ها کهن مردمان سرزمین های مختلف جهان را در معرض التقاط و فراموشی قرار داد و موجب شکل گیری بازی های مدرن شد.

هرچند این بازی های مدرن برای انسان معاصر هیجان انگیز است ولی آنچه که بازی های بومی و محلی را خاص می کند تزریق روح همکاری جمعی و نوع دوستی در میان مردم بود که متاسفانه امروزه بیشتر بازی های غربی و مدرن روح فرد گرایی را در بازی ها به همراه داشته و با ایجاد رقابت برای عنوان های مختلف هیجان و سرزندگی و سلامت اخلاقی را از بازی ها گرفته است.

بازی های مدرن نه تنها وسیله ای برای سرگرمی و شادابی مردم نیست بلکه بیشتر به ابزاری تجاری تبدیل شده است که همین نقاط ضعف و ایجاد بحران هویتی و بی ریشگی فرهنگی موجب روی آوردن و نیاز مردمان مناطق مختلف به احیای بازهای بومی و محلی به عنوان ایجاد کننده روح نشاط، شادابی، همکاری و سلامت اخلاقی در جامعه شده است.

هر چند در سال های اخیر جشنواره های بازی های بومی و محلی گام موثری برای احیای این گنجینه مهم فرهنگی و شادابی در جامعه بوده است امامتاسفانه کمبود اعتبار و بی توجهی و همچنین گسترش روح شهر نشینی و غلبه روح ورزش های غربی و تلاش برای گسترش رشته های قهرمان پروری، روح بازی های بومی و محلی را تحت تاثیر قرار داده و موجب منسوخ شدن بسیاری از انواع  این بازی های بومی و محلی در سطح کشور و استان شده است.

بازی های بومی و محلی گنجینه فرهنگی و هویتی مردمان جنوب خراسان

پژوهشگر و استاد دانشگاه بیرجند بازی های بومی و محلی را سرچشمه هویتی و گنجینه فرهنگی مردمان جنوب خراسان دانست.

احمد بخشی در گفتگو با مهر، با بیان این که بازی های بومی و محلی یکی از نمادهای مهم تاریخی و جامعه شناسی برای بررسی فرهنگ و هویت تاریخی مردمان یک منطقه به حساب می آیند، گفت: بازی های بومی و محلی علاوه بر این که با لباس های بومی و محلی انجام شده و با طبیعت هر منطقه پیوند عمیقی دارد به نوعی منعکس کننده آداب و رسوم خاص مردم آن منطقه بوده و رسوم، فرهنگ و شیوه زندگی آنها را در قالب بازی به نسل جوان آموزش داده و برای آنها معرفی می کند.

وی با بیان این که استان های کشور از تنوع زیادی در زمنیه بازی های بومی و محلی برخوردار هستند، بیان کرد: این تنوع به حدی زیاد است که ممکن است بازی های بومی و محلی یک روستا با روستای مجاور آن متفاوت باشد.

استاد دانشگاه بیرجند با بیان این که احیای بازی های بومی و محلی احیای هویت فرهنگی مردمان مناطق مختلف استان است، گفت: یکی از معیارهای جامعه شناسان کشورهای مختلف برای بررسی  فرهنگ و آداب رسوم  مردم یک منطقه بازی های بومی و محلی آنها است بنابراین بی توجهی به بازی های بومی و محلی و منسوخ شدن آنها ضربه هولناکی بر پیکره تاریخی و هویت بومی مردمان خراسان جنوبی وارد می کند.

بخشی احیای بازی های بومی و محلی را از مهم ترین الویت های فرهنگی مدیران و مسئولان استانی عنوان کرد.

وی ادامه داد: حفظ میراث گذشتگان و احیای ریشه های فرهنگی موجب قدرتمند تر شدن فرهنگ ایرانی به عنوان یک فرهنگ کهن در سطح منطقه می شود.

استاد دانشگاه بیرجند یادآور شد: خراسان جنوبی از فرهنگی ترین استان های کشور است و منسوخ شدن نمادهای فرهنگی آن مایه شرمساری و دل نگرانی مردم است و باید به این موضوع توجه بیشتری شود.

تلاش برای احیا و ثبت بازی های بومی و محلی

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی از تلاش برای احیا و ثبت بازی های بومی و محلی در استان خبرداد.

حسن رمضانی مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، با بیان این که بعضی از بازی های بومی و محلی در استان در انتظار ثبت است، بیان داشت: ثبت این بازی ها نیازمند گذر زمان و اعتبار است.

وی همچنین از انجام پژوهش های مردم شناسانه برای ثبت بازی های بومی و محلی در استان خبرداد و گفت: در سطح کشور بیش از 300 گونه بازی های بومی و محلی شناسایی شده و همچنین به غیر از بازی های رایج و متداول مانند طناب کشی و هفت سنگ 16 بازی دیگر هم در سطح استان مورد شناسایی قرار گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی ادامه داد: از تاریخچه بعضی از بازی های بومی و محلی در استان اطلاع دقیقی وجود ندارد و پژوهش در این زمینه نیازمند همکاری بیشتر پژوهشگران است.

رمضانی یادآور شد: در صورت تامین اعتبار تعداد میراث ها و آداب های  معنوی ثبت شده استان در فهرست آثار ملی افزایش خواهد یافت.

گسترش بازی های بومی و محلی نیازمند افزایش اعتبارات است

رییس هیئت بازی های بومی و محلی خراسان جنوبی گسترش بازی های بومی و محلی را نیازمند افزایش اعتبار عنوان کرد.

سید کاظم علوی رییس هیئت بازی های بومی و محلی خراسان جنوبی با بیان این در حال حاضر اعتبارات موجود برای احیای تمام رشته های بازهای بومی و محلی کم است، بیان کرد: در ماه مبارک رمضان سال جاری فعالیت های هدفمندی برای احیای بازی های بومی و محلی در سطح استان انجام خواهد شد.

وی افزود: در سال جاری تلاش های زیادی برای اضافه کردن کشتی به عنوان یکی از بازی های بومی و محلی در سطح کشور صورت گرفته است.

رییس هیئت بازی های بومی و محلی خراسان جنوبی گسترش شهرنشینی و مدرنیته را یکی از عوامل مهم منسوخ شدن بازی های بومی و محلی در استان عنوان کرد.

علوی یادآورشد: هیئت بازی های بومی و محلی تلاش خود را برای احیای بازی های بومی و محلی بیشتر خواهد کرد.

بی توجهی و غفلت مدیران مهم ترین عامل منسوخ شدن بازی های بومی و محلی در استان 

یکی از کارشناسان بازی های بومی و محلی خراسان جنوبی  در گفتگو با مهر، گفت: در سطح کشور بیش از 300 نوع بازی بومی و محلی شناسایی شده که در استان هیچ تلاشی برای احیای این بازی ها و گسترش این بازی ها صورت نگرفته به نوعی که 16 نوع از بازی های در خراسان جنوبی بدون ثبت و احیا منسوخ شده است.

چاجی افزود: تلاش های انجام شده در استان برای ثبت بازی های بومی و محلی بی نتیجه بوده است.

کارشناس بازی های بومی و محلی با بیان این که هیئت بازی های بومی و محلی در استان تنها به سه بازی یعنی طناب کشی، هفت سنگ و میانی اکتفا کرده است، گفت: یک قول دوقول، تیله بازی، گلوله بازی، الک دو لک، میانی، کمربند بازی، لب پران، گردو بازی تنها بخشی از بازی های بومی و محلی استان هستند و تعداد بازی های بومی و محلی در استان بیشتر از این ها بوده و هیچ توجهی به آنها نمی شود وبی توجهی به این بازی ها موجب منسوخ شدن لباس های محلی شده که این بازی ها با آن ها انجام می شده است.

وی ادامه داد: بی تفاوتی، بی توجهی و بی تحرکی هیئت بازی های بومی و محلی را یکی دیگر از عوامل منسوخ شدن بازی های بومی و محلی در استان است که باید توجه بیشتری به آنها شود.

وی بیان کرد: با وجود بدهکاری هیئت بازی های بومی و محلی و کمبود اعتبار با همین اعتبارات موجود هم می توان تلاش های خوبی برای گسترش بازی های بومی و محلی انجام داد و این موضوع نیازمند برنامه ریزی دقیق است.

کارشناس بازی ها بومی و محلی خراسان جنوبی با بیان این که در حال حاضر خراسان جنوبی در زمینه بازی های بومی و محلی جایگاه خوبی در سطح کشور دارد، ادامه داد: بی توجهی به برنامه ریزی منسجم برای انجام این بازی ها موجب تنزل رتبه استان در سطح کشور می شود.

وی همکاری مسؤولان را لازمه احیا و جلوگیری از منسوخ شدن بازی های بومی و محلی عنوان کرد.

کارشناس بازی های بومی و محلی خراسان جنوبی یادآورشد: منسوخ شدن بازی های بومی و محلی به معنای از بین رفتن بخش مهمی از هویت ملی و فرهنگی مردم خراسان جنوبی است که از دست رفتن این فرهنگ موجب بی هویتی نسل جوان در دراز مدت می شود و حفظ این بعد از هویت فرهنگی ثمرات زیادی برای نسل جوان آیندگان به دنبال دارد.