سنت های رمضانی مردم استان مرکزی از گذشته های دور تا به امروز/ افطاری بردن برای نوعروس

به گزارش خبرنگار مهر، آداب و رسوم بخشی از فرهنگ مردمان هر منطقه را تشکیل می دهد که تحت تاثیر عوامل جغرافیای و اعتقادی به وجود می آیند. اعیاد و مراسم مذهبی نیز یکی از بخش هایی است که تاثیر خود را بر روی این سنت ها گذاشته است. از گذشته های دور مردم هر منطقه در روزهای مذهبی و اعیادشان مراسمی خاص را برپا می کردند. مراسمی که ریشه در اعتقادشان داشت و برخی نیز هنوز پابرجاست.

از گذشته دور در میان مردم استان مرکزی مرسوم بوده است وقتی در آستانه عید و بهار قرار می گیرند به خانه تکانی مشغول می شوند. رمضان بهار قرآن و عید مسلمانان است بنابر همین اعتقاد مردم استان مرکزی در آستانه ماه رمضان به خانه تکانی می پردازند تا همچنان که روح و جسمشان را برای تهذیب و پاکی آماده می کنند، محیط اطرافشان نیز پاکیزه باشد.

 به جرات می توان گفت مردم ایران مهمان نوازترین مردمان دنیا هستند، مردم استان مرکزی نیز از این قاعده مستثنی نیستند، رسم است که هر زمان عزیزی بعد از مدت ها به دیدنشان می آید به پیشواز وی می رفتند، این سنت زیبا برای ماهِ رمضان نیز وجود دارد.

یعنی مردمان استان مرکزی آنقدر این ماه را عظیم و پربرکت می دانند که به پیشواز و استقبال از آن می روند. سه روز آخر ماه شعبان برای مومنان روزهای استقبال و آمادگی برای ماهِ مهمانی خداست به این صورت که بیشتر مردمان مناطق مختلف استان این سه روز را روزه می گیرند و مصطلح است که می گویند:" به پیشواز رمضان رفته ایم." عده ای نیز این روزه ها را روزه نذری اطلاق کرده و به نیت شفای بیماری و برآورده شدن حاجت آن را می گیرند.

آیین كلوخ اندازان یا کلوخ خیسان در ساوه و خمین

یکی دیگر از مراسم هایی که در آستانه ماه رمضان در نقاط مختلف استان از جمله ساوه و خمین برگزار می شود، كلوخ اندازان، یا کلوخ خیسان است، این مراسم نیز در روزهای آخر ماه شعبان و معمولا قبل از پیشواز برپا می شود. جشنی که هدفش آمادگی و شادی برای استقبال از رمضان است. در این روز یکی از بزرگان فامیل آشی معروف به آش بلگ می پزد و سایر فامیل را دعوت می کند و جشن و شادی می کنند و حتی برخی نیز به دامن دشت و طبیعت می روند و آنجا این مراسم را برپا می کنند.

بسيارى از خانواده‏ هايى هم كه به پيشواز ماه رمضان می روند و روز آخر ماه شعبان را روزه می ‏گيرند و از طرفى مقيد به برگزارى مراسم «كلوخ اندازان» هستند، دو يا چند روز به ماه رمضان مانده به «كلوخ اندازان» می روند.

هلال ماه که رویت می شود رمضان آغاز می شود، زمان رویت ماه نیز در برخی روستاهای استان مرسوم است که بزرگان بر روی پشت بام ها بروند و اذان بگویند و آغاز این ماه را خبر بدهند.

افطاری بردن برای نوعروس

رمضان ماهِ برکت است در تمام روزها و شب های این ماه دوستی و رحمت برقرار است. مساجد پررونق است و بازار افطاری و مهمانی داغ است. یکی از رسم های زیبای این ماه در استان مرکزی افطاری بردن برای نوعروس است که هنوز در خانه پدر است. در شهرهای مختلف استان رسم است که در یکی از شب ها خانواده داماد برای نوعروسشان طبقی از غذاهای مخصوص افطاری آماده و یک هدیه مخصوص تهیه می بینند و به خانواده پدر عروس بعنوان "شب افطاری " می برند.

این افطاری شامل چند قرص نان، برنج، روغن حیوانی، گوشت مرغ، ماهی، سیب سرخ، شیرینی و میوه های فصل است. پس از این که افطاری از سوی داماد برای خانواده عروس برده شد، خانواده عروس نیز در شب های آینده، خانواده داماد را برای صرف افطاری به منزل خود دعوت می کند.

" اهو اهو" از رسوم دیرینه در شهرستان محلات

مراسم " اهو اهو" نیز یکی از رسوم دیرینه درشهرستان محلات استان مرکزی است. این رسم در نیمه رمضان و مصادف با شب میلاد امام حسن مجتبی(ع) برپا می شود.

این رسم بعد از افطار انجام می شود به این صورت که عده ای از نوجوانان و كودكان به صورت گروه های مجزا  به درب منازل همسایگانی که معمولا پسر خردسال دارند می روند و بعد یكی از اعضای گروه كه ‌از همه بزرگتر است با صدای بلند اشعاری را می‌خواند و دیگران با صدای بلند "اهواهو" می‌كنند. و وقتی كه اشعار خوانده شد، معمولا پسر كوچك خانواده مقداری آجیل و تنقلات برای اعضای گروه می‌آورد و اگر پسر خانواده با تاخیر اقدام به آوردن تنقلات كند این گروه اشعارشان را كه حالتی فولكور دارند تكرار می‌كنند.

مراسم سنتی  "الم ترانی" در شهرستان ساوه

آیین و رسم دیگری که در ایام رمضان در استان مرکزی برگزار می شود مراسم سنتی  "الم ترانی" در شهرستان ساوه است. این مراسم در شب‌های پایانی ماه مبارك رمضان بویژه آخرین چهارشنبه این ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء توسط عده‌ای از جوانان و نوجوانان برگزار می‌شود.

شركت‌كنندگان در این آیین كه تعدادشان به حدود 10 نفر می‌رسد با اجتماع در مقابل خانه‌های خویشان و همسایگان به اجرای این برنامه می‌پردازنند. آنان هم صدا با هم اشعار را می خوانند و در ادامه نام یكی از فرزندان خانه‌ای كه درمقابل آن اجتماع كرده‌اند را به نیكی ندا می‌دهند. جوانان و نوجوانان شركت‌كننده درمراسم"الم ترانی" آنگاه با ذكر این گفته كه"یاثواب، یاجواب "برای گرفتن انعام از صاحب خانه به انتظار می‌ایستند. در این مرحله از برنامه صاحب خانه با خوشرویی و گشاده‌دستی با هدایای چون شیرنی، تنقلات  از جوانان و نوجوانان شركت‌كننده در مراسم استقبال می کند.

پخت غذاهای ویژه در ماه رمضان و تقسیم کردن آن میان همسایگان

این ماه، روزهای گرم و پرشوری را نیز برای بانوان خانه بهمراه دارد، پخت غذاهای ویژه در ماه رمضان و تقسیم کردن آن میان همسایگان از دیگر رسم های مردم استان مرکزی در این ماه است.

آش رشته، شله زرد، ترحلوا، آش جو، آش حلیم، آش انار، آش خیار و فتیر و گوش فیل و بامیه از جمله این غذاهاست.

سنت اذان گویی در فراهان و شازند

سنت اذان گویی بر بام از دیگر رسوم این ماه در ماه رمضان است که بیشتر در فراهان و شازند انجام می شود. این وظیفه بر عهده اهالی خوش صدا و حاذق در تلاوت قرآن و اذان است. به این صورت که در زمان اذان این افراد بر روی پشت بام رفته و با صدای خوش خود مردم محله یا روستا را از زمان اذان باخبر می کنند.

رمضان ماه امام علی(ع) نیز نام دارد، ماهی که در آن امام اول و ولی مسلمانان به شهادت می رسد. در این روزها مردم استان مرکزی نیز همچون سایر مومنین مقارن با شب های قدر به عزاداری می پردازند. مومنان امام علی(ع) را به جود و سخا و دستگیری از نیازمندان می شناسند و همین الگو باعث شده تا آدابی ویژه در این ماه برپا شود. یکی از این آداب خاص در خمین برگزار می شود.

مردم خمین شب 21 ماه رمضان که مصادف با شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع) است، از شیر گاوهای خود استفاده نمی کنند و شیر آن شب را که در اصطلاحِ مردم معروف به شیر شب تیغ است به نیازمندان و فقرا می بخشند.

و در روز 21 ماه رمضان که به روز تیغ معروف است به صورت دسته جمعی یا انفرادی به زیارت اهل قبور و زیارت امامزادگان می روند.

مردم این خطه در شب 27 رمضان که مصادف با کشتن ابن ملجم مرادی است، برای افطار و شام آش رشته می پزند و اقوام درجه یک را میهمان می کنند، بعضی ها نیز آش را بین همسایگان توزیع می کنند.

ماه رمضان ماه مهربانی و همدلی است، بیدارکردن همسایگان در سحر، افطاری دادن و دستگیری از نیازمندان از دیگر آدابی است که در این ماه مردم استان مرکزی از آن غافل نیستند، ماهی که در آخر مغفرت و رحمت را برایمان به ارمغان خواهد آورد.