گفتگو با نوکر و خلبان شخصی محمدرضا پهلوی/ شخصیت‌های تاریخی شبیه هم هستند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری معرفی برنامه‌های پاییز و زمستان شبکه یک با حضور مهدی فرجی مدیر این شبکه و محمدرضا ورزی کارگردان، علی لدنی تهیه کننده «معمای شاه» و سیدمحمود رضوی تهیه کننده سریال «پرده نشین» روز یکشنبه 30 شهریورماه در ساختمان سیما برگزار شد.

ورزی در این نشست درباره سریال تازه خود گفت: داستان ما از سال 1317 آغاز می شود و به ازدواج اول محمدرضا پهلوی با فوزیه در مصر مرتبط است. انتهای آن نیز در سال 1359 و مرگ شاه خواهد بود. ما صرفا در این سریال به وقایع مسائل داخلی دربار و ازدواج‌های محمدرضا شاه نمی پردازیم و جریان شناختی دوران پهلوی دوم از ملی شدن صنعت نفت تا کودتای 28 مرداد و حضور فدائیان اسلام در آن مقطع حساس تاریخی، نقش روحانیت در این اتفاقات، آغاز نهضت اسلامی حضرت امام (ره) از 1340 و قیام 15 خرداد، تبعید حضرت امام (ره)، کاپیتولاسیون و جشن های تاجگذاری و 2500 ساله شاهنشاهی و بهمن 57 و انقلاب اسلامی، وابستگی رژیم شاه به دول اسرائیل و آمریکا، عدم استقلال ملی تا ایام آوارگی و مرگ از جمله مباحث مطرح شده در «معمای شاه» است.

وی ادامه داد: در کنار این موارد قصه ای طراحی شده و خانواده دکتر وزیری نشان داده می شوند که نماد ملت ایران در دهه های مختلف تاریخی هستند و اتفاقاتی که در این دوران می افتد تاثیر آن در جامعه را در این خانواده می بینیم. ضمن اینکه تلاش می کنیم جریان های مختلف جامعه از قشر مذهبی گرفته تا چپ و جبهه ملی و حداکثر نگاه های جناحی آن دوران را نشان دهیم و وضعیت فرهنگی کشور در آن زمان را بررسی کنیم.

این کارگردان تصریح کرد: استفاده از قشر هنرپیشه و بازیگر در این سریال به صورت قابل توجهی بوده و ما از معروف ترین و بهترین بازیگران سینما و تئاتر و تلویزیون انتخاب کرده ایم به ویژه قشر جوان را به همکاری طلبیدیم و روی چهره های جدید تئاتری سرمایه گذاری کرده ایم.

ورزی درباره شباهت بازیگران با شخصیت های تاریخی اظهار کرد: تلاش کردیم با چهره های آن دوران بالای 90 درصد شباهت ایجاد کنیم و شهرام خلج طراح گریم سریال و گروهش زحمت زیادی برای این موضوع کشیده اند. از دیگر شاخصه های سریال محتوای دقیق آن است و ما 2 سال کار پژوهش و نگارش آن را زیر نظر موسی فقیه حقانی مشاور پژوهشی پروژه انجام دادیم و خسرو معتضد نیز به عنوان کارشناس تاریخی در کنار پروژه بود. همکاری ما با حقانی ادامه دارد و او تمام سکانس هایی که ضبط می کنیم بازبینی می کند تا دچار خطای کمتری شویم. در زمینه لباس و دکور نیز از پیش طراحی هایی انجام دادیم و درباره دکور، میدان ژاله سابق را در شهرک سینمایی بازسازی کردیم. طراحی این بخش با داریوش پیرو بود. میدان منیریه، خیابان پهلوی سابق و محله پامنار نیز بازسازی شدند. حلبی آبادی که اکنون دیگر کاملا نابود شده است را نیز بازسازی کردیم. من همواره به شهرداری های دوران های مختلف گلایه داشتم که چرا به معماری انقلاب اسلامی توجهی نمی کنند چرا که باقیمانده های آن برای نسل چهارم جذابیت دارد تا بخش هایی از آن نیز به عنوان دکور در سریال ها بتواند مورد توجه قرار بگیرد.

کارگردان مجموعه «معمای شاه» یادآور شد: برخی از لوکیشن ها نیز واقعی بود و ما در مجموعه های سلطنتی و کاخ ها با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که تعامل خوبی با ما داشت بیش از یک سال مشغول ضبط بودیم ، آنها سرویس مناسبی به ما ارائه کردند و امکانات مورد نظرمان برای ما فراهم بود اکنون نیز باقی تصویربرداری را در شهرک سینمایی غزالی ضبط می کنیم که به درگیری ها، اعتراضات و اعتصابات مربوط می شود.

در ادامه رضوی نیز درباره وضعیت سریال «پرده نشین» اظهار کرد: حبیب دهقان نسب آخرین بازیگری است که به گروه پیوسته و تاکنون 60 درصد از سریال تصویربرداری شده است. تدوین نیز به صورت همزمان انجام می شود. این سریال به صورت غیرمستقیم رابطه دین با زندگی را بررسی می کند و هم در ماه رمضان و هم محرم قابل پخش بود اما از آنجایی که به ماه رمضان نمی رسیدیم، قرار شد محرم روی آنتن برود.

وی افزود: محور اصلی داستان این سریال خانمی است که از خارج از کشور برای گرفتن ارث خود به ایران بازمی گردد و نقش او را ویشکا آسایش ایفا می کند. رابطه روحانیت و مردم نیز در کار وجود دارد و بخشی از داستان در حوزه علمیه، مسجد و روابط روزمره افراد با این دو می گذرد.

رضوی تاکید کرد: ما جغرافیای خاص و معماری ایرانی اسلامی را در این سریال مورد توجه قرار دادیم و در طراحی صحنه و انتخاب لوکیشن ها دقت خاصی داشته ایم. در دو ماه باقی مانده کار به اتمام می رسد و نیمه دوم محرم شاهد پخش آن خواهیم بود که امیدوارم رضایت مردم را نیز به دنبال داشته باشد.

این تهیه کننده همچنین در پاسخ به سئوال یکی از خبرنگاران درباره دلیل اجازه نداشتن احسان کرمی برای بازی در این سریال، تصریح کرد: احسان کرمی مشکل ممنوع التصویر بودن را ندارد و ما حتی با او قرارداد بستیم اما قوانین نظام وظیفه اجازه نمی داد ما با او همکاری داشته باشیم، کسی که سربازی نرفته باشد یا سرباز باشد تنها می تواند ساعتی در پروژه های سازمان حضور پیدا کند و قادر به بستن قرارداد طولانی مدت نیست.

فرجی نیز درباره «پرده نشین» اظهار کرد: انصافا این سریال موقعیت های نمایشی را برای اولین بار مورد توجه قرار می دهد. ما تاکنون به حوزه های علمیه نرفته بودیم و شخصیت های اصلی این داستان به جامعه روحانیون و روحانیت نزدیک است. کسوت روحانیت حساسیت ویژه ای دارد بنابراین بسیاری از شخصیت ها مایل بودند از نزدیک در جریان فضا، گریم و لباس های این سریال باشند و مشتاقان زیادی داشت و رضوی نیز با روی خوش پذیرای آنها بود. اتفاقا این موضوع به کار کمک کرد و آنها پیشنهاداتی ارائه کردند که کار را با اطمینان خاطر بیشتر ادامه می دهیم و یکی از دلایلی که شخصیت های گوناگونی پشت صحنه سریال رفتند، همین است.

در ادامه لدنی درباره آخرین وضعیت سریال «گذر از رنج ها» اظهار کرد: تا به حال 17 ماه تصویربرداری در دیلمان لاهیجان طول کشیده است و تصویربرداری در شرایط زمستان بسیار دشوار بود اما اکنون این بخش به پایان رسیده و تدوین و موسیقی و صداگذاری در حال انجام است. تنها برای ضبط قسمت های باقیمانده باید به قبرس برویم.

در بخشی از این نشست ورزی درباره انتقادی که به آثار او در زمینه تحریف تاریخ وارد می شود، تصریح کرد: خوشبختانه من در رسانه ملی سریال می سازم و این موضوعات را نیز اولین بار رسانه های آن طرفی از جمله صدای آمریکا مطرح کرد. رسانه ملی آنقدر معتبر است که از پروژه های در حال تولیدش مراقبت کند و این در دوران لاریجانی و ضرغامی وجود داشته است که سازمان صدا و سیما به شدت روی محتوا حساس است.

وی ادامه داد: مورخین بسیار معتبری با معرفی خود سازمان در آثار من حضور داشتند و من با آنها همکاری کردم بنابراین رسانه ملی به هیچ فیلمسازی اجازه نمی دهد تاریخ را تحریف کند یا حرف خودش را در تاریخ بزند. اینکه ما درام را وارد تاریخ کنیم با تحریف آن فرق می کند.

ورزی تاکید کرد: من تاریخ را دراماتیزه کردم که فکر می کنم حق هر فیلمسازی است. به مرحوم علی حاتمی نیز نسبت هایی می دادند و داوود میرباقری و حسن فتحی نیز در این زمینه از اتهامات مبرا نبودند اما من چون در این زمینه بیشتر فعالیت کرده ام انتقادات بیشتری هم به آثار من می شود.

کارگردان سریال «تبریز در مه» ادامه داد: مثلا در قصه ما خانواده ای حضور دارند که زاییده ذهن نویسنده هستند. اما تمام سریال سازان در غرب و همه کشورها تاریخ را دراماتیزه می کنند مثلا در سریال امام علی (ع)، قطام را دیدیم که طبیعتا در تاریخ به این شدت حضور نداشته است. اگر من بگویم امیر کبیر که در حمام فین به شهادت رسیده است را خفه کرده اند تاریخ را تحریف کرده ام اما دراماتیزه کردن تحریف به حساب نمی آید.

ورزی متذکر شد: من نوکر شخصی شاه را پیدا کرده ام، او بعد از انقلاب مدتی از کار تعلیق بود اما دوباره به عنوان خدمه به همان کاخ آمد و تا سال های پیش که بازنشست شد آنجا کار می کرد. من به سختی او را پیدا کرده و در حالی که راضی نمی شد حرف بزند، ساعت ها با او گفتگو کردم. او نگاه خاصی به روابط فرح و شاه داشت و جدا از ارتباطی که با شاه داشت نگاه منفوری به فرح ارائه می کرد و می گفت هر چه شاه کشیده از دست نادانی های فرح برای ارائه مدرنیزم در جامعه بوده است.

وی ادامه داد: شما بگویید این اطلاعات را کجای تاریخ نوشته اند، اینها اسناد زنده ای هستند که از لحظات نابی خبر دارند. من حتی خلبان هلیکوپتر شاه را پیدا کردم و با او حرف زدم . او ارادتمند امام خمینی (ره) بود اما در هیچ کتابی خاطرات او نوشته نشده است. اتفاقا کتاب هایی که ما به عنوان منبع استفاده می کنیم نیز خاطرات همان افرادی است که معتقدند من تاریخ را تحریف می کنم.

کارگردان سریال «معمای شاه» از مطالعه خاطرات رئیس تشریفات دربار، رئیس دفتر فرح و خاطرات اعلم برای نگارش سریال خبر داد و افزود: درباره ما این اطلاعات را از خود این افراد گرفته ایم و به خودشان می دهیم.

فرجی نیز در تکمیل سخنان او اظهار کرد: همه دقت ها روی این کار صورت گرفته و فیلم نامه در شورایی که 5 مورخ تاریخ معاصر توانمند در آن حاضر بودند، بررسی شده است، بنابراین ساخت سریال با دقت کامل جلو رفته و اکنون نیز بازبینی آن را آغاز کردیم. ناظر کیفی محتوایی، فناییان و من کار را می بینیم، مثلا یکبار جمله ای از قول قوام‌السلطنه نخست وزیر دوران پهلوی ذکر شده بود که چون سند فراوانی نداشت، از آن گذشتیم و تصمیم گرفتیم مورد استفاده قرارش ندهیم. کسی در نقطه نقطه این سریال به لحاظ تاریخی شک نکند البته اطلاعاتمان کم است و گاهی خود من از بروز برخی اتفاقات متعجب می شدم و از آنها خبر نداشتم.

در ادامه ورزی یادآور شد: ما کاخ سفید واشنگتون و اتاق بیضی معروف که دفتر رئیس جمهور آمریکا در دوره های مختلف بوده است را بازسازی کرده ایم و استفاده از جلوه های ویژه رایانه ای نتیجه حیرت انگیزی ایجاد کرده است. هادی اسلامی که فیلم «چ» را نیز کار کرده، در این زمینه با ما همکاری کرده است.

وی ادامه داد: از نمونه های بارز دیگر این بازسازی ها مربوط به سکانسی است که فرح دیبا با دانش آموزان همکلاسی اش در شانزه لیزه به کافه ای می رود و قهوه می خورد و ما این کافه پاریس را به نحوی بازسازی کرده ایم که قابل تشخیص نیست. البته بخشی از کار را باید واقعا در محل وقوع تصویربرداری کنیم.

این کارگردان درباره شخصیت آیت الله بروجردی در سریال توضیح داد: ما برای مقطعی در سریال از شخصیت آیت الله بروجردی که از مراجع عالیقدر شیعه به حساب می آمد، استفاده می کنیم و قرار است داریوش ارجمند این نقش را ایفا کند، اما از بیت آیت الله اعتراضی به ما شد و آنها گفتند باید با هماهنگی های بیت کار را جلو ببریم. من به آنجا رفتم و دیداری با آیت الله اعلمی بروجردی نوه حضرت داشتم و تعامل خوبی بین پروژه و بیت ایجاد شد و آنها منابع خوبی در اختیارمان گذاشتند حتی ادبیات گفتاری آیت الله را نیز برایمان ترسیم کردند.

ورزی ادامه داد: ما با بیوت دیگر نیز این مساله را داریم. ما به شهید مطهری به صورت مفصل در سریال پرداخته ایم که در ارتباط با قصه اصلی سریال است و در اثر جداگانه ای زندگی خود شهید مطهری نیز بررسی خواهد شد. ما تلاش می کنیم با بیت تک تک این افراد در ارتباط باشیم تا مساله‌ای ایجاد نشود و اینبار از این جناح بحث تحریف مطرح نشود.

وی تاکید کرد: رسول توکلی نقش شهید مطهری را بازی می کند و زمانیکه از علی مطهری برای شرکت در مراسم رونمایی از تست گریم او دعوت کرده بودیم مدام نگران بودیم نکند پیش خبرنگاران انتقادی به بازیگر وارد کند، اما او بعد از دیدن توکلی با گریم مطهری دقایقی سکوت کرد و من فکر می کردم دیگر کارمان درآمده، اما او با نگاه خاصی گفت بالای 90 درصد به پدرم شبیه است.

این کارگردان تصریح کرد: این اتفاق برای ما بسیار خوب بود و مشابه آن را نیز درباره مرحوم طالقانی داشتیم گویا حضرت آقا نیز تاکید کردند که به صورت ویژه به طالقانی پرداخته شود و ما در سریال از زمان همکاری او با فداییان اسلام پرداخته ایم. برای تست گریم این شخصیت نیز با فرزند او در ارتباط بودیم و او زمانی که بازیگر نقش پدرش را دید به شباهت بالای 98 درصدی اشاره کرد و حیرت زده گفت که انگار بعد از سی و اندی سال پدرش را ملاقات کرده است. این نقش هم بازیگر توانمندی دارد که قرار بود در سالگرد رحلت آیت الله طالقانی از آن رونمایی کنیم اما این اتفاق رخ نداد و به زودی مراسم رونمایی را برگزار خواهیم کرد.

در پایان این نشست مدیر شبکه یک اعلام کرد جمعه این هفته عازم سفر حج است و از همه خداحافظی کرد.