بسته‌شدن کتابفروشی‌ها خطری جدی است/ ممیزی دغدغه همه ناشران است نه گروهی از آن‌ها

محمدرضا توکل صدیقی مدیر انتشارات صابرین و یکی از کاندیداهای انتخابات هیئت رئیسه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره برنامه‌های خود در صورت پیروزی در این انتخابات گفت: در ابتدای صحبت از تلاش هیئت‌های مدیره پیشین اتحادیه قدردانی می‌کنم چون این هیئت مدیره در دوره‌های پیشین خود حرکت‌های رو به جلویی داشته است. ما هم باید نکات مثبت را ببینیم و صرفا به کاستی‌ها توجه نکنیم. به هر حال کار جمعی در کشورمان سخت است و عادت به کار جمعی کمتر وجود دارد. بنابراین هر قدمی که در این راه برداشته شود، قابل تقدیر است. به همین دلیل می‌خواهم از دوستانی که در انتخابات پیروز می‌شوند و به هیئت مدیره راه پیدا می‌کنند، درخواست کنم تا از تجربه‌های پیشین دوستان پیشکسوت استفاده کنند تا آزموده‌ها را دوباره تکرار نکنیم.

وی افزود: شعاری که برای حضور در هیئت مدیره مد نظر من است، رسیدن به یک اتحادیه توانمند و قانون‌مدار است و سعی دارم برنامه خودم را در این چارچوب مطرح کنم. در حوزه توانمندی، اولین اولویت، بحث مشارکت‌پذیری در اتحادیه است. در این زمینه باید از صاحب‌نظران و کارشناسان بهره برد و در قالب کمیسیون و کارگروه از انرژی و پتانسیل آن‌ها استفاده کرد. یکی دیگر از عوامل توانمندی، ناشران و کتابفروشانی هستند که خارج از اتحادیه هستند؛ باید بتوانیم آن‌ها را فرا بخوانیم و از حضورشان بهره ببریم. به علاوه آن‌ها را هم بیشتر با حوزه کاری و اختیاراتشان آشنا کنیم.

این ناشر در ادامه گفت: بحث دیگر، مساله پژوهش در اتحادیه است. باید به تاسیس یک واحد پژوهش در اتحادیه فکر کنیم که هم در زمینه نشر ملی و هم نشر بین‌الملل بیاندیشد و بتواند به هیئت مدیره و کمیسیون مربوطه کمک کند. اما در حوزه مساله توانمندی‌ها، به نظرم هیئت مدیره اتحادیه در دوره‌های قبلی، ادبیات حقوقی خود را تقویت کرد و ارتباطات را نیز گسترش داد. هیئت‌های مدیره پیشین توجه ویژه‌ای به مسائلی مانند مالیات و ضوابط نشر داشتند. به این ترتیب اتحادیه در زمینه مسائل حقوقی و تعاملات خود موفق‌تر بود. اما به نظرم به یک کارگروه حقوقی توانمندتر با کارشناسان قوی‌تر احتیاج داریم تا نظرات این صنف را بهتر پیش ببریم.

مدیر انتشارات صابرین گفت: یکی دیگر از مسائل قانون‌مداری، بحث حقوق نشر است که یکی از معضلات صنف ماست و به رابطه ناشران با دیگر اعضای صنعت نشر مانند نویسندگان، مترجمان، صحافان و ... برمی‌گردد. نوع این ارتباط باید در قالب قراردادهایی باشد که موازین و قوانین حقوقی در آن‌ها رعایت شده باشد تا از بروز سوء تفاهم‌ها جلوگیری شود. در حال حاضر در اتحادیه احساس نیاز زیادی نسبت به موضوع وجود دارد؛ چه از نوع تئوری و چه از گونه عملی.

کاندیدای انتخابات هیئت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه گفت: مساله دیگر در زمینه قانون مداری، ممیزی کتاب است که هم دغدغه ناشران و هم دغدغه بسیاری از مسئولان نظام است. منتهی هرکدام از زاویه خود به این مساله نگاه می‌کنند. مشخص است که ناشران در قبال رعایت کردن ممیزی، مسئولیتی دارند اما گاهی هم برخوردها با آثار، سلیقه‌ای است و این برخوردهای سلیقه‌ای مشکلاتی را به وجود می‌آورد و کتاب‌هایی که مشکلی ندارند و می‌توانند به راحتی چاپ شوند، معطل می‌مانند. البته اتحادیه به این مساله پرداخته و با رویکردی که در دولت جدید وجود دارد، گام‌های خوبی هم در این زمینه برداشته شده است. به عنوان مثال بحث هیئت‌های نظارت کتاب بزرگسال و کودک که سال‌ها بود تشکیل نمی‌شد، تشکیل می‌شود و هیئت‌های ممیزی می‌توانند اختلاف‌نظرها و دیدگاه‌ها را مدیریت کنند. به علاوه کار تدوین آیین‌نامه‌های خود را نیز در دستور کار قرار داده‌اند. اداره کتاب هم که اصلاح ضوابط نشر را مد نظر قرار داده است که منتظر خروجی این کار هستیم. البته همه این‌ کارها باید در چارچوب قانون اساسی و تفاهم بین دستگاه‌ها پیش برود.

توکل صدیقی با اشاره به برخی مواضع درباره ممیزی ناشران دانشگاهی و عمومی گفت: بعضی می‌گویند ممیزی دغدغه ناشران عمومی است و به ناشران دانشگاهی ارتباطی ندارد. اما این حرف اشتباهی است چون دغدغه‌ها و مسائل مربوط به حوزه نشر، به همه ناشران ارتباط دارد و در مسائل صنفی، این‌گونه تقسیم‌بندی‌ها کار صحیحی نیست. ما هم نباید منفعت خودمان را به منفعت جمع ترجیح بدهیم. در صورت ضایع شدن حق یک نفر هم باید اقدامات لازم را انجام داد. اتحادیه هم وظیفه دارد طبق قانون، از حقوق صنفی اعضا در چارچوب قانون حمایت کند و مشکلاتشان را مرتفع کند.

وی ادامه داد: یکی از دغدغه‌های دیگر، بحث کتابفروشی‌هاست که مشکلات زیادی دارند و به دلیل همین مشکلات است که در حال تغییر کاربری یا بسته شدن هستند. البته فروش کالاهای دیگر در کتابفروشی تا حدی، معقول است اما این‌که یک کتابفروشی، تغییر کاربری بدهد و کلا به فروش کالاهای دیگر رو بیاورد، خطر جدیدی است که آینده نشر ما را تهدید می‌کند. کتابفروشی حلقه موثری در اقتصاد نشر است و نبودنش ضربه بزرگی خواهد بود. حیات بازار نشر نیز بدون ویترین ممکن نخواهد بود. یکی از موارد مهمی که به نظرم هیئت مدیره اتحادیه باید به آن رسیدگی کند، همین مساله است.

این مدیر نشر گفت: در مجموع سعی کنیم به مسائلی فکر کنیم که باعث حمایت بیشتری از این صنف شود. به عنوان مثال مساله نشر الکترونیک باید با یک نگاه رو به جلو از دغدغه‌های ما باشد. البته این موضوع دقت زیادی می‌طلبد چون نشر الکترونیک در مواقعی مزاحمت‌هایی برای نشر مکتوب و کاغذی ایجاد کرده و حقوق و مالکیت فکری اثری را مورد تجاوز قرار داده است. در این مورد باید از ورود نابه‌جای تکنولوژی به نشر جلوگیری کرده و در واقع آن را مدیریت کنیم.

مدیر انتشارات صابرین در بیان سوابق خود در حوزه نشر گفت: من کار نشر را از سال 68 به طور حرفه‌ای آغاز کردم و تا امروز به کار انتشار کتاب‌های تربیتی، خانوادگی و ادبیات عرفانی مشغول هستم. بیش از 23 سال است که عضو انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان هستم و در برخی دوره‌ها از اعضای هیئت مدیره آن بوده‌ام. طی سال‌ها در کارگروه‌های مختلف اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بوده‌ام و طی 2 سال اخیر هم مسئول کمیسیون شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه بود‌ه‌ام.