به گزارش خبرنگارمهر، مقام معظم رهبری در 29 شهریورماه سیاستهای علمی و فناوری را ابلاغ کردند. از آنجایی که جهاد دانشگاهی می تواند یک قطب علمی و فناوری در کشور باشد، با دکتر حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی در این خصوص صحبت کردیم.
* خبرگزاری مهر: نظر کلی شما نسبت به این اقدام و ابلاغ سیاست های علمی و فناوری از سوی رهبر معظم انقلاب چیست؟
- این مباحث ابلاغی در سیاست های کلی علم و فناوری توسط ایشان، بارها به مناسبتهای مختلف در طی 15 سال اخیر تاکید شده است. نقطه تمایز مباحث مطرح شده در این ابلاغیه، دست گذاشتن روی برخی موانع است که باعث عدم تحقق اهداف اصلی شده است. البته به صورت کلی به این موانع نیز اشاره شده، ولی باید سریعا مصداق ها مشخص و نسبت به رفع آن مشکلات اقدام کرد.
* به عنوان رئیس جهاد دانشگاهی بفرمایید که این نهاد در اجرایی شدن بند "جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان" از سیاستهای ابلاغی چه فعالیت هایی انجام داده و اساسا وضعیت فعلی ما را در این خصوص به چه صورت می بینید؟
- جهاد دانشگاهی تمرکز خود را برای مرجعیت پیدا کردن در حوزه های علوم پایه و علوم پزشکی قرار داده است. برنامه ریزی های جهاددانشگاهی بر مبنای تحولاتی که در جهان اتفاق می افتد در زمینه سلول های بنیادی است و این امور به صورت مستمر پیگیری می شود تا به نتیجه برسد.
* مرجعیت پیدا کردن در حوزه سلول های بنیادی از اولویت های جهاددانشگاهی است؟
- اکنون پژوهشگاه رویان تقریبا مرجعیت را در حوزه سلول های بنیادی پیدا کرده است. از دیگر فعالیت های جهاد تمرکز برای مرجعیت پیدا کردن در زمینه های" مهندسی و الکترونیک قدرت" و برخی از سرطان ها است. درحوزه توسعه الکترونیک به لحاظ تکنولوژی با فناوری های مطرح جهان در حال رقابت هستیم و جهاددانشگاهی هم در داخل کشور به عنوان یکی از سازمان هایی است که با مرجعیت الکترونیک قدرت در زمینه علمی فعالیت های شاخصی انجام می دهد. همچنین توانسته این فناوری را به تجاری سازی برساند تا به نحو مطلوبی در بازار رقابت قرار گیرد.
اکنون در دو جهاددانشگاهی علم و صنعت و جهاددانشگاهی خواجه نصیر زیرساخت های لازم برای توسعه الکترونیک فراهم شده و با چند گروه پژوهشی و مرکز خدمات تخصصی در این زمینه فعالیت هایی انجام می شود. کارگروه پژوهشی، انجام تحقیقات کاربردی و تبدیل نتایج کار به فناوری را دارد و مراکز تخصصی هم ارائه این فناوری ها در قالب محصول و خدمات به جامعه را انجام می دهد. در آینده ای نزدیک هم در قالب یک شرکت دانش بنیان بزرگ این مرجعیت را به دنیا ارائه می کنیم.
در حوزه سرطان پستان نیز سرمایه گذاریهایی انجام شده است و اکنون به دنبال جذب نخبه و نیروهای کارآمد در ارائه خدمات جهت توسعه علمی و انجام فعالیتهای بالینی در حوزه سرطان هستیم. این کار الگویی همانند پژوهشگاه رویان دارد و در حال پیگیری است و تا 10 سال آینده این موضوع محقق می شود.
*جهاددانشگاهی برای رسیدن به این بند "ارتقاء جایگاه جهانی کشور در علم وفناوری و تبدیل ایران به قطب علمی و فناوری در جهان "چگونه عمل کرده است؟
- حوزه فعالیت های جهاددانشگاهی در 4 حوزه در سند چشم انداز جهاد به عنوان شاخص مشخص شده تا به هدف نزدیکتر شویم. این شاخصها سه ساله هستند که میزان تحقق اهدافمان را در پایان برنامه مشخص می کند. همچنین مشخص شده که از لحاظ پیشرفت علم و فناوری واحدهای ما باید چه فعالیت هایی را انجام بدهند. فعالیت های جهاددانشگاهی بر اساس تامین نیاز ملی کشور (به ویژه در حوزه پژوهش و فناوری) است و یا توجه به وضعیت بومی استان های کشور. تنها مشکل ما این است که جهاددانشگاهی برنامه را می نویسد ولی منابعی در اختیار قرار نمی گیرد و باید برای تامین منابع با سازمانهای مختلف در ارتباط بود.
* یکی دیگر از بندها "به کارگیری نخبگان" است، آبا در این زمینه جهاددانشگاهی برنامه ای دارد؟
- اگر ماموریتهای ابلاغی جهاد (10-15ماموریت) زودتر توسط شورایعالی انقلاب فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد، جذب نخبگان و سرعت به کارگیری آنها و در نهایت تولید ثروت در حوزه تولید علم سرعت داده می شود. تاکید رهبر معظم انقلاب هم بر ماموریت محوری در حوزه پژوهش است تا از موازی کاری پرهیز شود. ما تا زمانی که ماموریت کاری نداشته باشیم نمی توانیم نخبه جذب کنیم.
*یکی از بندها به موضوع افزایش بودجه تحقیق و پژوهش اختصاص دارد چرا تاکنون این موضوع عملی نشده و چه عواملی می تواند در تحقق این موضوع موثر باشد؟
- به دلیل نبود ثروت، افزایش بودجه برای پژوهش و تحقیق امکان پذیر نیست و این موضوع نیاز به برنامه ریزی ماموریت محوری در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی دارد. اما اکنون که در تحریم هستیم نمی توان منابع زیادی را به پژوهش اختصاص داد. البته از آنجایی که بودجه برای تولید مقاله انجام می گیرد، مسئولین هم برای افزایش بودجه رقبتی ندارند.
* این موضوع چگونه برطرف می شود و به نتیجه افزایش بودجه در پژوهش ها می رسیم؟
- تا زمانی که اقتصاد ما یک اقتصاد متکی بر تولید نباشد و تبدیل به ثروت نشود، نمی توان بودجه ای برای پژوهش ها توزیع کرد. مالیات حاصل از تولید ملی به پژوهش ها و در قالب پژوهش ها به مراکز تحقیقاتی اختصاص پیدا کند و یا اینکه مسائل سیاسی حل بشود تا بودجه حاصل نفت کلان به طرح های پژوهشی اختصاص داده شود.
در خصوص بند دوم و پنجم که از سوی مقام معظم رهبری به صورت تخصصی مطرح شده، باید اصلاح نظام نوآوری کشور صورت گیرد، چراکه این نظام دارای اشکال است (این نظامی است که تولید فناوری می کند و تبدیل فناوری و خدمات به محصول را دارد)که اجزای این نظام به درستی کار نمی کند و ارتباط معقول بین اجزا وجود ندارد.
* با توجه به اینکه بند پنجم از اهمیت بالایی برخوردار است، در این زمینه نظر خود را بگویید؟
تحقق این بند بر مبنای اصلاح نظام نوآوری کشور است و نیاز داریم که این نظام یک مهندسی مجدد شود. سیستم پایش و رصد را که در این نظام وجود ندارد مشخص کنیم که با این کار اعظم مشکلات ما در زمینه علم و فناوری حل می شود. اکنون بنیانگذار نظام ملی نوآوری مشخص نیست و معاونت علمی وفناوری، وزارت علوم تحقیقات و وزارت بهداشت تداخل وظیفه ای بسیاری دارند و اصلاح این امور الزامی است.همچنین برای حل مشکلات باید یک تفکیک اساسی میان نظام سیاسی و نظام اجرایی پیشرفت کشور صورت گیرد. همچنین اکنون با تغییر وزیر، برنامه ها نیز عوض می شوند چراکه وزیر جدید باید مجری برنامه پیشین باشد و در صورت داشتن مشکل آن را برطرف سازد،تا سرعت بیشتری در اجرای اموردر حوزه علم و فناوری صورت گیرد.
* نظر شما درباره "گسترش همکاری و تعامل فعال و الهام بخش در حوزه علوم و فناوری با سایر کشورها و مراکز علمی و فناوری معتبر منطقه ای و جهانی به ویژه جهان اسلام همراه با تحکیم استقلال کشور" چیست و موقعیت فعلی را در این زمینه چگونه ارزیابی می کنید؟
علی رغم وجود تحریم ها،جهاددانشگاهی توانسته با برخی موسسات علمی مطرح دنیا ارتباط برقرار کند. ولی توسعه این ارتباطات منوط به آن است تا فضای سیاسی کشور فضایی باشد که این شرایط را امکان پذیرتر کند. جهاد دانشگاهی در سند چشم انداز و برنامه توسعه پیش بینی کرده که بر اساس ماموریت ها، به چه میزان فعالیت هایش توسعه پیدا خواهد کرد.
جهاد دانشگاهی می تواند متولی ایجاد سازمانی شود که این سازمان بتواند با ارائه آموزش های تخصصی،یافته های علمی فناورانه را به کشورهای جامعه هدف جمهوری اسلامی ارائه کند. ما می توانیم پروژه های مشترکی را تعریف کنیم که نتیجه آن را کل کشورهای جهان اسلام در همه حوزه ها استفاده کنند.
نظر شما