به گزارش خبرنگار مهر، استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این میزان ۱۴۶ هزار هکتار آبی و مابقی دیم است.
از مجموع ۳۴۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی موجود در استان بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در شرایط کنونی اجرای طرح های نوین آبیاری تنها در ۵۰ هزار هکتار امکان پذیر بوده و در مابقی اراضی به دلیل نبود آب کافی و منابع مطمئن آبی، شوری آب های موجود و عدم یکپارچه سازی زمین های زراعی فعلا امکان اجرای این طرح ها نیست.
اجرای طرح های نوین آبیاری از جمله آبیاری قطره ای در اراضی کشاورزی سبب افزایش ۵۰ درصدی زمان آبیاری و افزایش ۳۰ درصدی محصول می شود و علاوه بر این ضمن کاهش ۸۰ درصدی هزینه های آبیاری، کیفیت محصول را نیز افزایش می دهد.
در این میان دولت برای تشویق کشاورزان به اجرای طرح های نوین برنامه های مناسبی اجرا کرده به گونه ای که ۸۵ درصد هزینه اجرای طرح های نوین آبیاری را به صورت بلاعوض و مابقی را در قالب تسهیلات با سود کم پرداخت می کند.
با در نظر گرفتن پرداخت ۸۵ درصد هزینه ها از سوی دولت به صورت بلاعوض علی القاعده انتظار می رود کشاورزان استقبال چشمگیری برای اجرای شیوه های نوین آبیاری داشته باشند اما در عمل این گونه نیست و به همین دلیل نیز روند اجرای این طرح ها در استانی چون خراسان شمالی که نیاز مبرمی به اجرای چنین شیوه هایی دارد کند و لاکپشتی است.
در حال حاضر شیوه های نوین آبیاری تنها در ۱۶ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این استان یعنی حدود ۱۱ درصد از کل مزارع خراسان شمالی اجرا شده است در حالی که انتظار می رفت با توجه به حمایت های چشمگیر دولت از اجرای این طرح ها، میزان و سطح اجرای پروژه های آبیاری نوین در مزارع خراسان شمالی بسیار بیش از این باشد.
سخت گیری ها و بروکراسی اداری در پرداخت این تسهیلات به اندازه ای است که بسیاری از کشاورزان عطای دریافت آن را به لقایش می بخشند افزون بر این آن دسته از کشاورزانی که با تمام دوندگی ها اقدام به اجرای شیوه های نوین آبیاری در خراسان شمالی کرده اند از غیراستاندارد بودن تجهیزات به کار در رفته در این طرح ها گلایه دارند تجهیزاتی که به دلیل استاندارد نبودن می بایست سالانه تعویض شده و در نتیجه هزینه های زیادی بر روی دست کشاورز می گذارند.
شیوه های نوین آبیاری و حکایت در باغ سبز
خراسان شمالی در زمره سه استان اول کشور از نظر خشکسالی قرار دارد از طرف دیگر بیش از ۹۵ درصد مصرف آب در این استان در بخش کشاورزی صورت می گیرد در حالی که به دلیل شیوه های سنتی کشاورزی، راندمان آبیاری در مزارع استان به ۳۰ درصد هم نمی رسد.
کاهش نزولات جوی، مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی و پایین رفتن سطح منابع آب زیرزمینی از جمله زنگ های هشداری هستند که پیش از این به صدا درآمده و اگر هدف این است که خراسان شمالی در سال های آینده نیز یکی از استان های تولید کننده محصولات کشاورزی باقی بماند می بایست با سرعت و جدیت بیشتری نسبت به اجرای طرح های نوین آبیاری اقدام کرد.
اما با وجود این که دولت حمایت های خوبی را در این زمینه پیش بینی کرده کشاورزان خراسان شمالی چندان رغبتی به اجرای این طرح ها ندارند، یکی از کشاورزان شهرستان مانه و سملقان در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: پروسه پرداخت این تسهیلات بسیار زمان بر و خسته کننده است.
موسی حمیدی اظهار می کند: می دانیم دولت ۸۵ درصد هزینه اجرای این طرح را می پردازد همچنین می دانیم که مصرف آب در صورت اجرای طرح آبیاری قطره ای تنها یک نهم مصرف آب در حالت آبیاری غرقابی است و تولید نیز حداقل ۳۰ درصد افزایش پیدا می کند اما با این وجود آن قدر برای دریافت تسهیلات مشکل تراشی و سنگ اندازی می شود که قید اجرای این طرح ها را زده ایم.
وی اضافه می کند: از مدتی پیش برای اجرای آبیاری قطره ای در مزارع خود اقدام کردم اما در تشکیل و پیگیری پرونده به اندازه ای مشکل تراشی شد و در سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی بالا و پایین رفتم که از ادامه طرح منصرف شدم.
حمیدی تصریح می کند: اگر مسئولان و دست اندرکاران کشاورزی استان واقعا قصد دارند روند اجرای طرح های نوین آبیاری در خراسان شمالی تسریع شود می بایست سخت گیری ها و سنگ اندازی ها در این زمینه را کاهش دهند.
وی می افزاید: با وجود این که تبلیغات زیادی برای اجرای این طرح ها می شود اما وقتی برای اجرای آن مراجعه می کنیم تازه متوجه می شویم چه گرفتاری برای خود خریده ایم.
تجهیزات غیراستاندارد و تحمیل هزینه های سالانه
یکی از کشاورزانی که با استفاده از تسهیلات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اقدام به اجرای آبیاری قطره ای در مزارع خود کرده در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: با دوندگی های فراوان سرانجام مؤفق به دریافت تسهیلات مربوط و اجرای پروژه شدم و نتایج مثبت آن را نیز در یکی دو سال اخیر کاملا درک کرده ام اما تجهیزات غیراستانداردی که برای اجرای این طرح به ما ارائه شد هزینه هایی زیادی برای ما داشته است.
محمدحسین دردان اظهار می کند: اکنون می بایست هر سال نوار طیف ها و سیستم های آبیاری تعویض شوند که این امر هزینه های زیادی دارد.
وی می افزاید: این طیف ها که از مشهد و اسفراین برای ما ارسال شده کارایی لازم را ندارند و در حالی که برای یک دوره می بایست استفاده شوند در نیمه های دوره به مشکل خورده و به همین دلیل مجبور می شویم شیوه آبیاری را از قطره ای به بارانی تبدیل کنیم که هزینه بیشتری در پی دارد و راندمان آن نیز از آبیاری قطره ای پایین تر است.
دردان تصریح می کند: جهاد کشاورزی خراسان شمالی در اجرای طرح های آبیاری نوین ما را ملزم به بستن قرارداد با شرکت هایی می کند در حالی که خود بر این شرکت ها نظارت چندانی ندارد و این شرکت ها نیز یا از تجهیزات نامرغوب و غیراستاندارد استفاده می کنند و یا با تأخیر و تحمیل هزینه زیاد طرح را برای کشاورز اجرا می کنند.
سربالایی بروکراسی اداری همچنان ادامه دارد
اما مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی درباره اجرای طرح های آبیاری نوین در مزارع استان می گوید: با توجه به شرایط کنونی تنها در ۵۰ هزار هکتار از مزارع کشاورزی خراسان شمالی امکان اجرای این طرح ها وجود دارد.
غلامرضا حجی پور در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به این که طرح های نوین آبیاری تاکنون در ۱۶ هزار و ۸۰۰ هکتار از مزارع آبی خراسان شمالی اجرا شده است، اظهار می کند: در اجرای این طرح ها دولت ۸۵ درصد هزینه ها را از طریق یارانه تأمین کرده و کشاورز تنها ۱۵ درصد هزینه را پرداخت می کند.
وی با یادآوری این که برای امسال شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان یارانه دولتی برای اجرای طرح های آبیاری نوین مصوب شده است، می گوید: دولت به ازای اجرای هر هکتار آبیاری قطره ای پنج میلیون و ۶۰۰ هزار تومان، آبیاری بارانی چهار میلیون تومان و آبیاری کم فشار دو و نیم میلیون تومان تسهیلات بلاعوض پرداخت می کند.
به گفته حجی پور اکنون از مجموع تسهیلات بلاعوض مصوب برای سال جاری یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان به حساب سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی واریز شده و این سازمان آمادگی اعطای این تسهیلات به کشاورزان را دارد.
وی در مورد گلایه های کشاورزان از بروکراسی ادارای و روند خسته کننده دریافت این تسهیلات اظهار می کند: باید مالکیت کشاورز بر آب و زمین زراعی محل اجرای طرح مشخص شود مثلا وقتی پروانه آب مربوط به یک دهه پیش است روشن است که کشاورز ابتدا می بایست برای به روز کردن پروانه خود اقدام کند.
این مسئول اضافه می کند: همچنین برای دریافت این تسهیلات کشاورز می باید وثیقه مورد نیاز را تأمین کند و از طرف دیگر به دلیل خرده مالکی در بسیاری از اراضی کشاورزی استان امکان اجرای طرح های آبیاری نوین وجود ندارد اما کشاورزان بر اجرای این طرح اصرار می کنند.
حجی پور در مورد غیراستاندارد بودن تجهیزات به کار رفته در طرح های اجرا شده آبیاری نوین در خراسان شمالی نیز اظهار می کند: نوارهای طیف آبیاری یک بار مصرف و دارای عمر یک سال هستند اما برخی از کشاورزان برای دو یه سه سال نیز از این طیف ها استفاده می کنند ولی در هر صورت بعد از پایان عمر این نوار طیف ها کشاورزان می بایست با هزینه خود اقدام به خرید تجهیزات دوباره کنند.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در مورد کندی اجرای طرح های نوین کشاورزی در استان در صورت تداوم این روند، می گوید: می بایست الزامات و قوانین موجود در این بخش رعایت شود اما در هر صورت بر اساس برنامه های پیش بینی شده طرح تجهیز مزارع خراسان شمالی به سیستم های آبیاری نوین تا اتمام برنامه های پنجم و ششم به پایان می رسد.
