پایان خواب دوساله كارخانه كمپوست زباله بجنورد/ ضرورت جلب اعتماد مردم

به گزارش خبرنگار مهر، كارخانه كمپوست بجنورد كه در ۱۵ كیلومتری شمال مركز خراسان شمالی در تیر ماه ۹۱ به بهره برداری رسید و قرار بود زباله های تولیدی در شهرهای بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین را بازیافت و به مواد آلی تبدیل كند، تنها پس از هفت ماه فعالیت به دلیل برخی مشكلات زیست محیطی از جمله تولید بوی نامطبوع و اعتراض اهالی روستاهای اطراف آن تعطیل شد.

دو سال تعطیلی این كارخانه و مسأله دفن غیراصولی زباله های شهر بجنورد در دامنه های كوه باباموسی، خود مشكلات عدیده ای داشت اما در هر صورت اكنون بر اساس اعلام مسئولان شهرداری بجنورد مشكل فنی كارخانه كه منجر به تولید بوی نامطبوع می شد؛ رفع شده و كارخانه كمپوست بجنورد برای فعالیت مجدد آماده است.

با این وجود مردم چند روستای مجاور كارخانه كمپوست بجنورد به این گفته مسئولان اعتماد ندارند و همچنان مخالف راه اندازی دوباره این كارخانه هستند؛ مخالفتی كه بازگشایی كارخانه كمپوست بجنورد را بلاتكلیف كرده است.

جانمایی نادرست بزرگ‌ ترین کارخانه کمپوست شمال شرق کشور

ساخت کارخانه کمپوست بجنورد به عنوان بزرگ‌ ترین کارخانه کمپوست شمال شرق کشور از سال ۸۷ در زمینی به مسحت ۱۵ هکتار، در ۱۵ كیلومتری شمال بجنورد و در حوالی چند روستا، با اعتباری حدود ۴.۷ میلیارد تومان آغاز شد و سرانجام پس از كش و قوس های فراوان و افزایش هزینه های ساخت، در تیرماه سال ۹۱ با حضور وزیر کشور وقت رسما به بهره برداری رسید.

ظرفیت این كارخانه ۲۵۰ تن در یک شیفت کاری اعلام شده كه تا ۵۰۰ تن نیز قابل ارتقا بوده و می تواند سالانه چهار هزار و ۲۰۰ تن کود آلی تولید كرده و از متصاعد شدن حداقل ۲۰۰ مترمکعب گاز گلخانه‌ای از هر تن پسماند نیز جلوگیری ‌کند.

قرار بود با فعالیت این کارخانه زباله شهرهای بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین به این محل منتقل شده و مواد آلی این زباله ها به سایت تخمیر کمپوست فرستاده ‌شود، مواد طبیعی به چرخه طبیعت بازگردد و مواد شیمیایی، زباله‌های بیمارستانی و زباله‌های خطرناک نیز در عمق چهار متری زمین دفن شوند.

هزینه های میلیاردی و تنها ۷ ماه فعالیت

اما كارخانه كمپوست بجنورد تنها حدود هفت ماه فعال بود آن هم به نه با ظرفیت كامل، چرا كه در این مدت فقط زباله‌های شهرستان بجنورد به این محل منتقل می شد و با وجود این كه شهرداری های آَشخانه، اسفراین و شیروان نیز در طرح انتقال زباله شهری به کارخانه کمپوست بجنورد قرار داشتند ولی در مدت مزبور هیچ زباله ای از این شهرها به کارخانه کمپوست بجنورد منتقل نمی شد موضوعی كه در صورت تداوم این کارخانه را زیان ده می كرد.

بازرسان زیست محیطی از تهران با حضور در محل كارخانه و بررسی شرایط، برطرف شدن مشكلات گذشته كارخانه كمپوست بجنورد را تأیید كرده اند.

با این حال اما مسأله و مشكل اصلی عدم انتقال زباله شهرهای اطراف به كارخانه كمپوست بجنورد نبود بلكه مشکلات زیست محیطی نظیر آلایندگی و بوی بد فعالیت این كارخانه اعتراضات اهالی روستاهای مجاور را برانگیخت، اعتراضاتی كه رفته رفته شدت یافت و كارخانه را تعطیل كرد.

اهالی روستاهای مجاور راه را بر خودروهای حمل زباله بسته و خواستار انتقال كارخانه از جوار روستا و محل زندگی خود شدند، اعتراضاتی كه دامنه دار و خشونت بار شد تا آن كه سرانجام در بهمن ۹۱ و در سفر رئیس وقت سازمان محیط زیست كشور به خراسان شمالی، شماری از مسئولان شهرستانی و استانی این مشكل را با معاون وقت رئیس جمهور در میان گذاشتند و مقرر شد تا یک گروه فنی اعزامی از سازمان مرکزی محیط زیست ضمن بازدید از کارخانه کمپوست بجنورد، نحوه فعالیت و وضعیت آلایندگی این واحد را بررسی كند.

این گروه فنی پس از بازدید از كارخانه كمپوست، مشكلات موجود در این واحد را اساسی دانسته و بر اساس نظر كارشناسی آنها مقرر شد تا اصلاحاتی در کارکرد این واحد بازیافت انجام شود كه بعد از این اظهارنظر كارشناسان سازمان مركزی محیط زیست و با ممانعت اهالی روستاهای مجاور كارخانه، انتقال زباله ها به این واحد متوقف و كارخانه كمپوست بجنورد رسما تعطیل شد.

با تعطیلی این كارخانه علاوه بر این كه ۴۰ كارگر فعال در آن شغل خود را از دست دادند، موضوع زباله های شهر بجنورد و بازیافت یا دفن آنها نیز به مشكل بزرگی برای مسئولان شهری بجنورد و مركز خراسان شمالی بدل شد.

با تعطیل شدن بزرگترین كارخانه كمپوست شمال شرق كشور روزانه ۱۲۰ تن زباله شهر بجنورد ابتدا به صورت موقت در ایستگاه جمع‌آوری زباله واقع در مسیر گلستان شهر و چند روستای واقع در اطراف بجنورد دپو می شد تا از آن جا برای دفن به كوه باباموسی بجنورد منتقل شوند، دپوی این زباله ها بوعی نامطبوعی تولید می كرد كه افزون بر آلودگی زیستی، بار دیگر اعتراضات اهالی روستاهایی چون علی آباد را بر انگیخت.

پایان خواب دوساله كارخانه كمپوست

به هر روی پس از گذشت دو سال و اعتراض های پی در پی اهالی روستاهای واقع در شمال بجنورد و پرداختن رسانه ها به این موضوعات، مسئولان شهری بجنورد می گویند اكنون مشكل كارخانه كمپوست برطرف شده و می توان مجددا آن را راه اندازی كرد با این توصیف كه دیگر مشكلات زیست محیطی و بوی بد سابق را ندارد.

شهردار بجنورد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می كند: مشكل كارخانه كمپوست بجنورد خرابی دستگاه تخمیر بود كه اكنون حل شده و با سیستم مکش و تخمیر بی‌هوازی بهبود یافته است.

روح الله براتیان با بیان این كه در آن زمان دپوی زباله‌ها در اطراف کارخانه کمپوست و انتشار بوی تعفن ناشی از آن، باعث نارضایتی و گلایه مردم و در نهایت تعطیلی کارخانه کمپوست شد، می افزاید: اما اكنون با سرمایه گذاری جدید و اقدامات انجام شده مشکلات قبلی این واحد برطرف شده است.

وی می گوید: بازرسان زیست محیطی از تهران با حضور در محل كارخانه و بررسی شرایط، برطرف شدن مشكلات گذشته كارخانه كمپوست بجنورد را تأیید كرده اند اما مردم هنوز بی اعتماد بوده و مانع از بازگشایی دوباره این واحد می شوند.

براتیان اضافه می كند: علت این بی اعتمادی مدیریت نادرست در گذشته است به گونه ای كه اكنون با وجود تأیید بازرسان و تأكید و درخواست مسئولان، مردم منطقه همچنان از آغاز به کار مجدد این کارخانه جلوگیری می کنند.

به گفته وی مشکل مدیریتی، تنها معضل این کارخانه بود چرا كه در گذشته به علت مدیریت نادرست زباله‌ها در یک محل دپو و علاوه بر بوی بد موجب جاری شدن شیرابه می شد که این موضوع موجب اعتراض مردم روستاهای اطراف این کارخانه شده بود.

براتیان می افزاید: در هر صورت تا هفته آینده تكلیف كارخانه كمپوست بجنورد مشخص می شود و اگر تا یك هفته آینده مشكلات و موانع اجتماعی بازگشایی این واحد مرتفع نشود شهرداری بجنورد خود را موظف به حمایت از سرمایه گذار دانسته و سهام خود را از این طرح خارج و برای ساخت کارخانه جدید اقدام می کند.

وی با بیان این كه ۵۱ درصد سهام کارخانه کمپوست متعلق به شهرداری بجنورد بوده و این شهرداری حاضر است سهام مابقی شهرها را نیز خریداری کند، می گوید: در صورت عدم رفع مشكل اجتماعی و باز نشدن این كارخانه علم رغم رفع مشكلات زیست محیطی و تأیید از سوی كارشناسان محیط زیست اعزامی از تهران، تجهیزات این واحد با هزینه سرمایه گذار خصوصی به مکان دیگری منتقل شده و شهرداری بجنورد سازمان پسماند انحصاری برای خود راه اندازی خواهد كرد.

بی اعتمادی مردم به تعهد مسئولان

معاون خدمات شهری شهرداری بجنورد نیز در این زمینه اظهار می كند: مشکل بوی تعفن فعالیت کارخانه کمپوست با سرمایه گذاری بخش خصوصی و نصب سیستم های جدید حل شده و بازگشایی آن تنها معطل موافقت مردم روستاهای مجاور است.

محمد مهدی مردم و اهالی روستاهای مجاور كارخانه كمپوست با وجود وعده های مسئولان مبنی بر پاك و سالم بودن فعالیت دوباره كارخانه كمپوست حتی حاضر نیستند كارخانه به صورت آزمایشی فعالیت دوباره خود را آغاز كند.خاکشور می افزاید: محیط زیست راه اندازی دوباره این واحد را تأیید كرده اما متأسفانه این موضوع از سوی اهالی روستاهای اطراف قابل پذیرش نیست.

وی اضافه می كند: مردم و اهالی روستاهای مجاور كارخانه كمپوست به اندازه ای از فعالیت سابق این كارخانه ناراضی و گلایه مند هستند كه اكنون با وجود وعده های مسئولان مبنی بر پاك و سالم بودن فعالیت دوباره كارخانه كمپوست حتی حاضر نیستند كارخانه به صورت آزمایشی فعالیت دوباره خود را آغاز كند.

خاكشور اظهار می كند: در دوره چند ماهه فعالیت كارخانه كمپوست در دو سال گذشته روش های سنتی به کارگرفته شده در تخمیر کود در این کارخانه سبب انتشار بوی متعفن و گلایه اهالی روستاهای اطراف می شد اما اكنون با سرمایه گذاری جدید و اجرای روش مکش هوا، این مشكل به طور کامل رفع شده و هیچ گونه نگرانی از بابت تولید بوی نامطبوع و اذیت شدن ساكنان روستاهای اطراف وجود ندارد.

لزوم تعیین تكلیف فعالیت كارخانه كمپوست

اكنون بنا به گفته مسئولان اشكالات فنی كارخانه كمپوست بجنورد مرتفع شده و شهرداری بجنورد نیز با استانداری و اعضای شورای تامین استان برای آغاز دوباره این کارخانه مکاتبه کرده است اما با این وجود، نهادهای تصمیم گیر از جمله استانداری و دادستانی به دلیل اعتراضات اجتماعی به وجود آمده، نتوانسته اند اقدامی عملی برای بازگشایی دوباره این واحد صورت دهند.

از طرف دیگر وضعیت نامناسب دپوی زباله در منطقه لنگر و كوه باباموسی اعتراضات شهروندان را برانگیخته و اعضای شورای شهر بجنورد، خواستار تعیین تکلیف دپوی زباله های شهر بجنورد شده اند، آنها حتی ضرب الاجلی برای راه اندازی دوباره كارخانه كمپوست تعیین كرده و خواسته اند تا اگر در مدت مزبور كارخانه راه اندازی نشود شهرداری نسبت به جانمایی جدید برای راه اندازی كارخانه كمپوست اقدام كند.

در حال حاضر سرمایه گذار خصوصی این طرح آماده اجرای هر دو تصمیم یعنی راه اندازی دوباره كارخانه كمپوست یا انتقال دستگاه ها و تجهیزات آن به مكانی جدید است اما تا زمان مشخص شدن تصمیم مسئولان، وی همچنان بلاتكلیف خواهد بود.

برخی كارخانه كمپوست بجنورد و جانمایی نادرست آن را سنگی در چاه می دانند، سنگی كه چند سال پیش معاون عمرانی استاندار وقت خراسان شمالی به چاهی در حوالی بجنورد انداخت و به نظر می رسد در آوردن این سنگ از چاه مزبور حالا حالا عقلای شهر بجنورد و مركز استان خراسان شمالی را درگیر خود كند.