سهم ما در جهان عکاسی داشتن آثاری با طعم و بوی ایرانی است

به گزارش خبرگزاری مهر، سید محمد بهشتی معمار و مدیر اسبق سازمان میراث فرهنگی، مهمان سومین برنامه «10 روز با عکاسان ایران» بود که در پنجمین روز به انجمن عکاسان میراث فرهنگی اختصاص داشت. سخنرانی او با موضوع «عکاسی میراث فرهنگی» عصر جمعه 26 دی در خانه هنرمندان برگزار شد.

بهشتی با اشاره به پیشینه عکاسی در ایران درباره رابطه این رشته با میراث فرهنگی گفت: ما در بین کشورهای هم ترازمان، اولین کشوری بودیم که با عکاسی آشنا شدیم و پدیده عکاسی در کشور ما توانست فعال شود. امروزه ما یکی از قدیمی‌ترین آرشیوهای عکس را در کاخ گلستان داریم. کاخ گلستان دومین آرشیو تاریخی دنیاست. از این جهت عکاسی نسبت عمیقی با میراث فرهنگی دارد. به یک معنا نسبت عکاسی و میراث فرهنگی آن است که عکاسی از بناهای تاریخی از مضامین میراث فرهنگی است.

این معمار افزود: ما باید تامل کنیم و ببینیم میراث فرهنگی چیست؟ ارزش بنای تاریخی چیست؟ آیا ارزش بناهای تاریخی به زیبایی آن است و اگر یک بنای تاریخی زیبا نبود، از آن عکس نگیریم؟ در حقیقت آثار تاریخی و فرهنگی اعم از اینکه ملموس باشند یا نباشند، مظاهر فرهنگ ما هستند. در واقع فرهنگ ما در آنها به ظهور می‌رسد و هر کدام به مثابه آینه‌ای هستند که فرهنگ از طریق آن چهره خودش را آشکار می‌کند. هنگامی که ما به آثار فرهنگی نظر می‌کنیم قرار است آنچه را که در آینه وجود آن است، ببینیم پس شاهد جمال فرهنگ خودمان هستیم.

بهشتی درباره عکاسی آثار تاریخی بیان کرد: البته ما می‌توانیم اینگونه نگاه نکنیم. برای مثال از کسی که کنار پنجره قرار گرفته، بپرسیم چه چیزی می‌بیند، اگر فرد آنچه را که در قاب پنجره می‌بیند بیان کند، ما او را به عنوان انسان معقول می‎شناسیم اما اگر فرد بگوید که یک قاب مستطیل پروفیل با یک دستگیره می‌بیند، شما این فرد را دیوانه می‌نامید. وقتی عکاسی از آثار تاریخی و فرهنگی صورت می‌گیرد این فرصت پدید می‌آید. ما به آثار تاریخی و فرهنگی به مثابه آینه نگاه کنیم یا از نگاه کردن به آنها دوری کنیم چون عکاسی چگونه نگاه کردن را به ما می‎آموزد و ما را دعوت می‌کند که یک موضوع را چگونه ببینیم. عکاس آثار تاریخی نیز هنگامی که عکس می‌گیرد ما را دعوت می‌کند که اینگونه نگاه کنیم.

او اظهار کرد: من گاهی دیده‌ام عکس‌هایی از آثار تاریخی گرفته شده است اما ما آن اثر تاریخی را به جا نمی‌آوریم و این عکس از منظر میراث فرهنگی و اثر تاریخی، بیننده را راهنمایی نمی‌کند و این گمراه نمایی بیننده است. آنجا که اراده عکاس وجود دارد، این اراده عکاس را همراهی می‌کند تا فرهنگ را در عکسش نمایان کند. من فکر می‌کنم در عالم عکاسی، عکاسان به سهم خود جایگاه خوبی دارند، البته هنوز جای کار زیادی داریم تا جایگاهی را که در جهان عکاسی باید داشته باشیم، ارتقا دهیم اما برای اینکه این جایگاه را کسب کنیم باید کارهایی انجام دهیم.

بهشتی سپس به عکاسی ایرانی اشاره کرد و یادآور شد: ما به سهم خودمان باید جهان عکاسی را توسعه بخشیم. باید در این جهان سهم داشته باشیم. چگونه می‌توانیم این سهم را به جا آوریم؟ اگر عکاسی ما تعین فرهنگمان باشد و به مثابه یک آینه به موضوعات نگاه کنیم، این سهم ما در جهان عکاسی خواهد بود. این سهم را هیچ کس دیگر نمی‌تواند به جای آورد. اگر این کار را انجام دهیم عکس‌های ما طعم و بوی ایرانی خواهند داشت و ماموریت عکاسان ما چنین است که به این موضوع دست یابند.  هر رشته‌ای سهم خاص خود را از میراث بشری دارد و سهم ما در میراث بشری آن است که به خودمان تاکید کنیم.   

او در پایان متذکر شد: عمده تلاشی که یک متخصص می‌تواند انجام دهد، آن است که باعث به تاخیر انداختن تخریب آثار شود. نسل ما لیاقت این را پیدا نکرده‌اند که نگهبان خوبی برای آثار پدرشان باشند. هرچه شناخت بیشتر باشد، مسلماً عکس ما فرق خواهد داشت. ما همکاری در لرستان داریم که عکاس و مردم شناس است، هنگامی که عکس‌های ایشان را از عشایر ایرانی ببینید، با آثار متفاوتی روبرو می‌شوید چون او کاملا عشایر را از منظر مردم شناسی در نظر داشته است.