خبرگزاری مهر- گروه هنر: نسل دهه شصت با همه داشته هایش خاطره بازی می کند از کتاب و درس و مدرسه و وسایلش گرفته تا تلویزیون و فیلم و سریال هایش؛ سریال هایی که کودکی هایمان را با آنها ساختیم و بارها و بارها با قهرمان قصه همراه شدیم و یا برایش دل سوزاندیم.
در پشت بسیاری از این قصه ها شخصیت های دیگری هم بودند که جان تازه ای به آنها می بخشیدند و این جان تازه آنقدر با روح آنها عجین شده است که خود را کاملا به آنها نزدیک احساس می کردید و اصلا شاید همین هم یک دلیل ماندگاری این کارتون ها در ذهن ما بوده اند.
تورج نصر یکی از همان افرادی است که با دوبله سریال هایی همچون «جیمبو»، «یوگی و دوستان»، «ای کیو سان»، «سال های دور از خانه» و... خاطره های زیادی را برای ما ساخته است. وی در یکی از روزهای قبل از سال ۹۴ با وجود اینکه در فصل پرکاری به سر می برد اما پذیرفت و مهمان خبرگزاری مهر شد تا از آن سال های خاطره انگیزش بگوید.
وی در اکثر آثار خود گویندگی نقش های کمدی را بر عهده داشته است و به گفته خودش نقش های کمدی را بیشتر دوست دارد چون زنده است. اگرچه که این علاقه چندان هم دور ازذهن نیست چراکه با اولین برخودها صمیمیت و در ادامه شوخ طبعی و طنازی او شما را هم با خود همراه می کند.
نصر در قسمت قبلی این گفتگو از خاطرات دوران دبستان که به علت شلوغ کاری هایش معلم او را به بازیگری تشویق کرده است و همچنین دوران دوستی و همکاری خود با خسرو شکیبایی سخن گفت.
در قسمت دوم نیز او از پیشنهادهای زیاد دوبله آثار هندی که باعث می شده است در خواب هم هندی حرف بزند و همچنین از چگونگی حضور خود به عنوان گوینده در فیلم «دیده بان» و اینکه با اولین جمله اش حاتمی کیا کارگردان فیلم یاد دوبله کارتون ها افتاده است، سخن گفت.
با ما در این گفتگو همراه می شوید:
*جناب نصر شما قبل از دوبله مدتی در تئاتر حضور داشتید و بعد برای کار در حرفه دوبله اصرار می کنید و به سراغ این حرف می روید. تئاتر حرفه جذاب تری نبود؟
- بله تئاتر بسیار جذاب است. شما روی صحنه زندگی می کنید و مسایل زیادی را می آموزید حتی اگر در نمایش یک نقش کوچک داشته باشید، تئاتر شما را می سازد. تمام هنرپیشه های دنیا مثل اورسن ولز از تئاتر شروع کرده اند اما در اینجا به تئاتر توجه چندانی نمی شود و معضلات وحشتناکی وجود دارد که آدم گریه اش می گیرد. بهزاد فراهانی، هادی مرزبان و... از دوستان من هستند که با مشکلات زیادی در اجرای نمایش مواجه شده اند. مثل نمایشی که سال گذشته هادی مرزبان اجرا کرد و آنقدر برایش مشکل درست کردند که باعث شد بیمار شود.
*شما در دوبله بیشتر آثار نقش مکمل گفته اید درحالیکه صدای خاصی دارید. چرا؟
- بله همینطور است. من رل های اصلی را کمتر گفته ام البته فرقی ندارد گاهی ممکن است تا انتهای فیلم هم با همان نقش مکمل حضور داشته باشم. صدای من لحن طنزی دارد که بیشتر آثار کمدی به من ارایه می شود. زمانی از میان این آثار کمدی بیشترشان هندی بود و آنقدر فیلم های هندی به من ارایه می شد که در خواب هم هندی حرف می زدم. البته فیلم های ایتالیایی و یا آمریکایی بسیار خوبی هم دوبله می کردم و جای شخصیت هایی چون توتو کمدین ایتالیایی و سامی دیویس جونیور حرف زده ام.
*بله جنس صدای شما واقعا این لحن کمدی را دارد.
- بله و به گفته همه با وجود اینکه گویندگان زیادی به این عرصه وارد شده اند نوع صدای من هنوز در میان آنها پیدا نمی شود. یعنی کسی که آهنگ صدای مرا داشته باشد، وجود ندارد. بنابراین شخصیت های بخصوصی را به من می دهند. خود من هم نقش های کمدی را بیشتر دوست دارم چون زنده است و هم صدایم به گونه ای است که روی این نقش ها بهتر می نشیند و می توان گفت به نوعی صدای من برای این نقش ها جا افتاده است.
*در میان شخصیت های کمدی شما جای نقش لرل هم گویندگی کرده اید.
- بله البته اولین نفر حسن عباسی این شخصیت را گویندگی کرد و بعد از او منوچهر نوذری، جلال مقامی، اصغر افضلی و در آخرین سری که حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ دقیقه از این مجموعه وارد ایران شد آقای طهماسب تست گرفت و من به عنوان گوینده این شخصیت انتخاب شدم چون صدای من به عباسی نزدیک بود و حتی خود آقای منوچهر اسماعیلی هم بیان کرد که نمی تواند دوبله کند.
*در حوزه دوبله فیلم های فارسی هم شما دو اثر جنگی با عنوان «دیده بان» ساخته حاتمی کیا و «عملیات کرکوک» ساخته جمال شورجه را داشته اید.
- بله ایرج رضایی مدیر دوبلاژ فیلم ها من را برای گویندگی در فیلم «دیده بان» به حاتمی کیا معرفی کرد و ما از صبح تا ظهر بر سر دوبله این فیلم با حاتمی کیا بحث داشتیم. زمانیکه من شروع به دوبله کردم و اولین جمله را گفتم او بیان کرد که دیالوگم او را به یاد کارتون ها می اندازد و مخالف دوبله من بود. ایرج رضایی از حاتمی کیا خواست تا اجازه دهد تا من در نقش فرو روم و زمانی که من چند جمله دیگر گویندگی کردم، حاتمی‌کیا گفت خودش است و همین نقش باعث دوستی من و حاتمی‌کیا شد.
*فکر کنم در آن فیلم شما کدهای بی‌سیم را می‌گفتید و رنگ آنها را اعلام می کردید.
ـ بله. البته حاتمی‌کیا روی آن دیالوگ ها حساسیت داشت اما بعد درباره دوبله من بیان کرد که این همان گویندگی است که باید باشد.
*در «عملیات کرکوک» هم به جای یک شخصیت تقریبا کمدی صحبت می‌کردید.
ـ به هر حال مرا به خاطر نوع صدایم انتخابم می‌کنند. اگر مدیر دوبلاژ دقیق باشد می‌تواند بر اساس صدا تشخیص دهد چه نقشی به چه کسی می‌خورد. نوع صدای من هم به گونه‌ای است که کمدی و طنز در آن جریان دارد و اگر روی شخصیت بنشیند، آن شخصیت هم جان می‌گیرد، مثل مرحوم عزت الله مقبلی که به جای هر کسی صحبت می‌کرد، هنرپیشه اوج می‌گرفت.
*البته عزت الله مقبلی صدای خیلی خاصی نداشت.
ـ بله دوبله همین است، نیازی به صدای خوب یا خاص ندارد. به طور مثال ناصر طهماسب به لحاظ دوبله صدای خاصی ندارد اما تکنیک بالایی دارد و دوبله را به زیبایی اجرا می کند.
*البته به او لقب صدای مخملین می‌دهند.
ـ از نظر ما دوبلورها صدای مخملین به شخصی مثل سعید مظفری لقب داده می‌شود. البته اکنون صدایش کمی تغییر پیدا کرده است. منوچهر اسماعیلی هم از دیگر افرادی است که تکنیک بسیار بالایی دارد.
*نظر شما درباره صدای افرادی چون بهرام زند و یا خسرو خسروشاهی چیست چون به نظرم این افراد هم صداهای خاصی دارند؟
- بله بهرام زند هم صدای خاصی دارد که از آهنگ زیبایی برخوردار است و گوینده بسیار خوبی هم هست. زند و خسروشاهی هیچ کدام به لحاظ تکنیک چیزی کم ندارند. تنها خسروشاهی کمتر صدایش را به بازی می گیرد. صدای او مثل موسیقی است و کوک می شود.
*چرا این صداها در نسل جوان دیده نمی شود و آنچنان که شما گفتید استعدادشان را دارند اما کمتر این استعدادها بروز پیدا می کند.
- چون تعلیم خوبی ندیده‌اند و مثل ما آن دو سال را ایستادگی و صبر نکرده‌اند. ما اکنون به بسیاری از جوانان می‌گوییم به جای اینکه در استودیو با موبایلشان بازی کنند در کنار دوبلورها بنشینند و همچنان یاد بگیرند اما نسل کنونی صبر ما را ندارد. خود من هنوز هم اگر کار دوبله‌ای سنگین باشد، در کنار افرادی همچون منوچهر اسماعیلی می‌نشینم و یاد می‌گیرم چون کار هنری هیچ‌گاه تمام نمی‌شود، هیچ‌گاه نمی‌توان گفت من گوینده یا هنرپیشه خوبی هستم. به قول شهاب حسینی که زمانی می‌گفت جرأت ندارد که بگوید هنرپیشه خوبی است چراکه در این صورت هنرمندان هالیوودی چه باید بگویند. هنر هیچ تمامی ندارد و هیچ کس نمی تواند ادعا کند کارش در این حوزه به اوج خود رسیده است.
*به نظر شما در زمان کنونی که بیشتر فیلم‌ها به شکل زیر‌نویس ارایه می‌شوند، دوبله چه منطقی دارد؟
ـ فیلم‌های جشنواره‌ای نیاز چندانی به دوبله ندارد، چون بازیگر و دیالوگ‌ها بسیار عالی هستند و حتی اگر دوبله شود، کار را خراب می‌کند، اما سریال‌های خارجی به دوبله نیاز دارند. حتی سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی خود ما نیز به دوبله نیاز دارند چون اکثر هنرمندان لهجه دارند و صدای خوبی هم ندارند و نمی‌توانند دیالوگ‌ها را به خوبی بیان کنند. بنابراین اگر فیلم‌های تاریخی دوبله شود، بسیار بهتر است و کیفیت و زیبایی فیلم را ارتقا می‌دهند. هر چند ما گوینده‌های خوب که فیلم‌های تاریخی را دوبله کنند، نداریم.
*چه فیلم‌هایی هستند که به نظر شما نیازی به دوبله آنها نیست؟
ـ بیشتر فیلم‌های کارگردانان ایتالیایی نیازی به دوبله ندارد. در دورانی بسیاری از این فیلم‌ها با لهجه‌های شهرستانی دوبله می‌شدند و کیفیت فیلم به این ترتیب از بین می‌رفت.
*نظر شما درباره دوبله فیلمی مثل «پدر خوانده» چیست؟
ـ این فیلم باید دوبله می‌شد. من خاطرم هست که آن زمان از طرف کمپانی «مترو گلدن مایر» از پنج نفر تست گرفتند که یک نفر به جای شخصیت مارلون براندو صحبت کند و بعد نوربخش پذیرفته شد.
کمپانی‌های فیلمسازی آن زمان از دوبله ایران رضایت داشتند. از آنجایی که برای فیلم خاصی مثل «پدر خوانده» خودشان هم روی مارلون براندو کار کرده بودند و حتی برایش فک ساخته بودند، می‌خواستند دوبله ایران هم به آن فیلم نزدیک باشد و برای نوربخش مثل مارلون براندو فک ساخته شد.
*یعنی در آن زمان دوبله ها آنقدر اهمیت بسیاری داشت که به طور مثال برای یک فیلم فک ساخته شود؟
- بله آن زمان از فکی که برای مارلون براندو ساخته شد عکس گرفته شد و بعد آن را به دندانساز سفارش دادند که عین آن را بسازد.
در آن زمان برای دوبله اهمیت زیادی قایل می‌شدند. مدیر دوبلاژ ابتدا فیلمی را که قرار بود دوبله شود، در برابر دوبلورها نمایش داده و به این ترتیب نقش‌‌ها و فضای فیلم را توضیح می‌داد. درواقع ما ابتدا فیلم را می‌دیدیم و بعد پروسه دوبله آغاز می‌شد. انتخاب نقش برای دوبلور بسیار مهم بود. گاهی حتی وسط یک فیلم دوبلور را تغییر می‌دادند و همین دلایل بود که باعث شد دوبله ایران ماندگار شود. البته در آن زمان فیلم‌ها بسیار خوب بودند و مثل اکنون نبود که شما می‌توانید هم به داخل آشپزخانه بروید و هم بخشی از فیلم را در همین حین ببینید.
*کمی هم به حوزه انیمیشن بپردازیم که شما در آن هم تخصص دارید و با نقش در آثاری چون «جیمبو»، «یوگی و دوستان»، «ای کیو سان» و... ماندگار شدید. ابتدا از شیپورچی بگویید.
- مدیر دوبلاژ سریال «پسر شجاع» غلامعلی افشاریه بود. ابتدا قرار بود نادره سالار‌پور نقش پسر شجاع را دوبله کند و چون او به خارج از ایران رفت، مهوش افشاری برای این نقش انتخاب شد. جمعی که در این سریال همکاری داشتیم روی آن خیلی کار کردیم و خودش هم ظرفیت خوبی داشت. مخصوصا که اوایل انقلاب بود و ما هنوز فیلم و سریال‌های خوبی نداشتیم و می توان گفت این انیمیشن‌ها از بهترین آثار بعد از انقلاب هستند.
*آیا ترجمه دقیقی از کار داشتید و اصلا چقدر در دیالوگ ها بداهه جلو می رفتید؟
- بله ما بر اساس ترجمه جلو می رفتیم. فیلم‌های کمدی بسیاری بود که به شکل پس‌گردنی دوبله می شد اما این کار بعد از انقلاب منسوخ شد.
*از جمله آنها حسین شایگان بود؟
ـ هم اکنون سرپرست مترجمان شده است و خودش کمتر دست به ترجمه می‌زند. آن زمان فیلم‌های خوبی ترجمه می‌شد، مترجم خوب، باید دستور زبان و فارسی را خوب بداند و برگرداند، ضمن اینکه مدیر دوبلاژ هم کمک می‌کند. امروزه اما فکر می کنم بیشتر مترجمان در میدان انقلاب آموزش دیده اند چون ترجمه های قوی و خوبی ندارند.
*خود شما چقدر با دیالوگ های پس گردنی موافق هستید چون بعضی می گویند نباید دیالوگی اضافه گفته شود.
- اگر فیلم ضعیف باشد با این دیالوگ ها می توان آن را نجات می داد. در زمان قدیم دیالوگ های پس گردنی باعث می شد که مردم به سینما بروند و معمولا برای فیلم های تجاری بیشتر به این شکل عمل می شد. از طرفی فیلم های جان وین محتوای چندانی نداشت و آثار وسترن هم با سلیقه مردم چندان جور نبود.
*البته خود جان وین هم این چنین حرف نمی زد.
- خیر. ابدا او این چنین حرف نمی زد. همانطور که گفتم اگر کارگردان یا بازیگران بعضی از آثار دیالوگ ها را بعد از دوبله ببینند تعجب می کنند که اصلا چه زمانی چنین فیلم هایی را بازی کرده اند. با این حال آن زمان صاحبان فیلم ها دوست داشتند که دیالوگ ها به این شکل به کار برود تا فروش بیشتری داشته باشد و البته در زمان خودش فضای سینما هم اجازه چنین کاری را می داد.
*امروزه چطور می توان به سراغ چنین دیالوگ هایی رفت؟
- دیگر نمی توان فیلم ها را با دیالوگ های پس گردنی دوبله کرد چون محتوای فیلم ها با این نوع دوبله سنخیتی ندارد. امروزه همه فیلم ها متعلق به چینی ها و کره ای هاست که شما حتی رغبت نمی کنید به جای آنها حرف بزنید.
فیلم و سریال های کنونی انگیزه دوبله به شما نمی دهند. اما بعضی از فیلم های آمریکایی آنقدر با کیفیت هستند که دوبله آنها هم خوب می شود زمانی یکی از دوستان می گفت من احساس می کنم مارلون براندو فارسی حرف می زند به این دلیل که هم لیپ سینک ها در فیلم هایش خیلی خوب بود و هم اینکه خود هنرپیشه ها دیالوگ ها را بسیار خوب بیان کرده بودند.
*خود شما در دوبله کارتون ها چقدر دست تان باز بود؟
- مدیر دوبلاژ همیشه این اجازه را در انیمیشن ها به من می داد که بداهه گویی داشته باشم چون دیالوگ هایی را انتخاب می کردم که به فیلم لطمه نمی خورد.
به طور مثال مشابه دیالوگ ها را می گفتم و مدیر دوبلاژ می گفت «خوب است» یا «آفرین همین را بگو» البته این روحیه بداهه گویی را بیشتر کسانی دارند که در فضای کمدی هستند و باید کمدی و طنز در شما وجود داشته باشد.
*بعضی انتقاد دارند که دوبلورهای نسل قدیم به راحتی اجازه نمی دهند تا گویندگان جوان وارد این حرفه شوند.
- این سوال از من بسیار پرسیده شده است اما باید توضیح دهم اوایل انقلاب به این ترتیب بود که اجازه نمی دادند گویندگان جدید به راحتی وارد شوند و سخت می گرفتند اما بعد از انقلاب، خود تلویزیون بنیانگذار این مساله شد و از جوانان تست می گیرد و تنها گویندگان ما به عنوان ناظر برای این تست ها می روند. یا ممکن است حضور دوبلوری به سفارش خود سازمان صدا و سیما باشد و ما دخالت چندانی برای حضور گویندگان در سازمان و یا در این حرفه نداریم بلکه اتفاقا خود من در جلسات همیشه اعلام کرده ام که ما به گویندگان جوان نیازمندیم. دوبلورهایی که از این دنیا رفته اند باید جایگزینی برایشان وجود داشته باشد تا حرفه دوبله پابرجا بماند. چرا من باید همیشه نقش کمدی بگویم و یا چرا بعد از زنده یاد اصغر افضلی دیگر کسی جایگزین او نشد، یا زمانی که مهدی آژیر که بنیانگذار دوبله انیمیشن در ایران بود، رفت دیگر کسی نتوانست جای او را بگیرد؟
*درست است و به همین دلیل هم دوبلورهای قدیمی باید به فکر پرورش نسل آینده باشند.
- اگر تربیت نسل های گویندگی به دست انجمن گویندگان باشد می توان این نسل ها را پرورش داد چون این ما هستیم که می دانیم چه صداهایی را نداریم و چه صدایی باید جایگزین شود اما کسی که در سازمان صدا و سیما کار می کند چون می بیند جوان ها بیکار هستند اجازه می دهد که هر کسی وارد این کار شود. هم اکنون ۱۲۰ نفر در واحد دوبلاژ سازمان مشغول به کارند و حتی در راهرو جایی برای ایستادن نیست. اگر شیوه ورود به عرصه دوبله به دست قدیمی ها باشد آنوقت دیگر با این مشکلات مواجه نخواهیم شد و باز هم می توان شاهد پرورش استعدادها باشیم.
پرویز بهرام از جمله دوبلورهایی است که دیگر جایگزینی برای او نداریم و حالا هم به بیماری سرطان خون دچار شده است. نوع صدای او جاودانه است و او اولین کسی بود که اتللو را در ایران بازی کرد و با این نقش معروف شد. هر کدام از دوبلورهای پیشکسوت ما به نوعی تاریخ عرصه دوبله هستند.
*خود شما هم ظاهرا یک دوره بیماری را طی کردید.
- بله. من در سال ۹۲ سه تا از رگ های قلبم گرفت و به همین دلیل سه ماه هم کار نکردم. البته سکته در خانواده ما ارثی است. یعنی خواهر، برادر، پدر و مادر من با سکته از دنیا رفتند. زمانی هم که من به دکتر رفتم از من پرسید سابقه سکته تاکنون در خانواده خود داشته اید و من هم جواب دادم که من آخرین فردی هستم که به این بیماری دچار شده ام. دکتر هم جواب داد پس زنده خواهی ماند.
*ما امیدواریم که همیشه سالم و سلامت باشید.
ادامه دارد...
نظر شما