منتقدان بگویند کدام سفید را سیاه نشان داده‌ام

به گزارش خبرگزاری مهر، رخشان بنی اعتماد کارگردان فیلم «قصه ها» در برنامه «هفت» جمعه شب هشتم خرداد ماه حاضر و درباره سینمای اجتماعی صحبت کرد.

برای معماری به تلویزیون آمدم

رخشان بنی اعتماد در پاسخ به این سوال که آیا از ابتدا به سینما علاقمند بوده یا خیر گفت: به دلیل علاقه وارد سینما نشدم، شرایطی در ابتدای زندگی ام به وجود آمد که باعث شد وارد این عرصه شوم، به دلیل رسیدن به شغل مورد علاقه ام که معماری بود وارد تلویزیون شدم. بعد از یک سال کار در تلویزیون، نظرم تغییر کرد و وارد دانشکده هنرهای دراماتیک شدم.

بنی اعتماد با بیان این که سینما برای من یک وسیله است نه هدف، ادامه داد: شانس داشتن سینما به عنوان یک تریبون را به دست آورده ام و این چیزی نیست جز تعلق نسبت به همه کسانی که تریبونی برای زدن حرف های خود ندارند. این نگاه از ابتدا با من بوده و به همین دلیل سینما خیلی برای من جدی است. سینما فراتر از تصور یک کار هنری لذت بخش، برای من یک درد مقدس است.

کارگردان فیلم «قصه ها» در مورد اهمیت پژوهش برای فیلمساز گفت: پژوهش برای فیلمساز اجتماعی و مستندساز، مقطعی از دوران فیلمسازی نیست، نگاه جستجوگر و کنجکاو، آمیخته با شخصیت مستندساز و فیلمساز اجتماعی است.

وی در تعریف فیلمساز اجتماعی در سینمای ایران توضیح داد: فیلمسازان زیادی نگاه اجتماعی دارند و از زوایای مختلف به مسایل و شخصیت های جامعه نگاه می کنند، به نظرم در مورد فیلمساز اجتماعی بودن یا شدن نمی توان نسخه ای پیچید چون عمد و اراده ای در کار نیست، مگر اینکه کسی از یک مقطعی سعی کند بهتر ببیند و درک کند.

اتهامات زیادی به فیلمسازان اجتماعی می زنند

بنی اعتماد در مورد هجمه هایی که علیه فیلمسازان اجتماعی وجود دارد، بیان کرد: اتهامات و بی مروتی های زیادی نسبت به فیلمساز اجتماعی صورت می گیرد، طبیعی است فیلمی که زبان نقد اجتماعی، گزنده و کنجکاو دارد می تواند باب طبع دوگروه نباشد، گروه اول بخشی از مخاطبان که امری بدیهی است ولی مقابله با سینمای اجتماعی از جانب کسانی است که مسئول پاسخگویی به نقاط مطرح شده در فیلم هستند.

وی ادامه داد: موضع گیری در قبال سینمای اجتماعی یا حوزه های دیگر با قضاوت های نابجا و دور از واقعیت و اغراق، فضایی را به وجود می آورد که باعث جلوگیری از حرف زدن گوینده می شود. در سینمای اجتماعی اگر سیاه نمایی به معنای نشان دادن سفیدی از سیاهی باشد، منتقدین باید استدلال بیاورند که چه چیز سفیدی را سیاه نشان داده ام!؟ من سیاهی ها و تلخی ها را می بینم اما سیاه بین و تلخ بین نیستم، کاراکتر فیلم های من در اوج تلخی و سیاهی، جوهر پاک انسان بودنش را حفظ می کنند.

بنی اعتماد درباره امید داشتن شخصیت های فیلم های خود گفت: امید را در وجوه انسانی آدم ها، مقاومت، مطالبه جویی، یاد گرفتن اعتراض کردن به وضعیت موجود و پایداری می دانم.

کارگردان فیلم «روسری آبی» در پاسخ به این پرسش که چگونه می توان به هنرمند اجتماعی و کارهای او اعتماد کرد، توضیح داد: اگر به نگاه و عقیده مخاطبان احترام گذاشته شود، بهترین داوران خواهند بود. در حال حاضر وزارت ارشاد به عنوان متولی سینما و بنابر مسئولیتی که بر عهده دارد، حتم از نیت فیلمسازان آگاهی دارد. اگر نگاه بدبینانه ای نسبت به فیلمسازان وجود داشته باشد، آنها نمی توانند از موقعیت خود دفاع و قصد و نیتشان را از کارها ثابت کنند.

وی ادامه داد: اگر هر کدام از فیلمسازان به دنبال پیدا کردن پاسخ هایی برای رد اتهام به نهادهای موازی باشند مشکلات سینما زیادتر می شود.

بنی اعتماد در مورد اینکه هدف برخی از فیلمسازان از ساخت فیلم های اجتماعی و نشان دادن مشکلات اجتماع، بردن فیلم ها به خارج از کشور و جایزه گرفتن است گفت: متاسفانه شاید به دلیل نشناختن سینمای جهان و جشنواره ها همواره این تصور وجود داشته که تنها ما فیلم های انتقادی می سازیم، در صورتی که اینطور نیست، کشورهای دیگر از نقدهای گزنده تری استفاده می کنند اما ما زبان صلح جویانه ای برای بیان موضوعات اجتماعی داریم.

وی توضیح داد: برخوردی که با فیلم های ایرانی در خارج می شود بازتاب واکنش هایی است که فیلمساز در داخل کشور می بیند. موضع گیری های مغرضانه و جناحی نسبت به سینمای اجتماعی باعث می شود که عده ای از آب گل آلود ماهی بگیرند.

بی احترامی در مورد خود را می بخشم

بنی اعتماد در مورد فیلم «قصه ها» گفت: آخرین نظرات در مورد این فیلم  نشان دهنده همدلی افراد جامعه ایرانی از نظر مخاطبان خارجی بود، یعنی وجوهی که از نظر ما سیاه بود واقعا این گونه نیست.

این کارگردان در مورد فیلم «گیلانه» گفت: «گیلانه» ادای احترام من به مادران جانبازان جنگ و تشکر کوچکی از آنها بود. فیلم «گیلانه» در زمان خودش فیلم خوبی بود، می توان آن را نقد کرد ولی نباید حرمت فیلمساز و بازیگر را نادیده گرفت، بی احترامی در مورد خودم را می بخشم اما بی حرمتی به «بهرام رادان» را که در آن زمان به عنوان یک سوپراستار شناخته شده بود، هرگز نمی بخشم.

بنی اعتماد درباره جایگاه مردم از نظر فیلمساز اجتماعی گفت: هرگز به آدم ها به عنوان سوژه نگاه نمی کنم چون آنها خیلی محترم اند و اینگونه نگاه کردن به آدم ها جفا نسبت به آنها است. با آدم ها زندگی می کنم و از نزدیک با مشکلات آن ها آشنا می شوم، از دل این نزدیکی و سرکردن ها، شخصیتی شکل می گیرد که هیچکدام از آنها نیست و در عین حال همه آنها و بازتابی از موقعیتشان است.

وی ادامه داد: در حال حاضر حرکت های امیدوارکننده ای از طرف نسل جدید و جوان در کشور در حال انجام است و امید من جامعه ای است که آدمهای آن، منفعل نیستند و تن به شرایط نمی دهند و این موضوع نشان دهنده یک جامعه پویا و زنده است.

کارگردان فیلم «خون بازی» در مورد وضعیت امروز سینمای ایران و موقعیت جوانان گفت: به کار جوانان و آینده سینمای ایران امیدوارم، ما مفتخر به گذشته سینمای ایران (سینمای نوین) هستیم، ولی طراوت و تازگی در ایده ها و تفکر فیلمسازان جوان بسیار امیدوارکننده است.

این کارگردان بیان کرد: یکی از دغدغه های من اکران فیلم «قصه ها» بود که انجام شد، به امید این که بقیه فیلم ها هم اکران شوند. نگاه ممیزی کمی از شرایط دوران معاصر دور است. نمایش فیلم های اکران نشده، موفقیت یک گروه بر گروه دیگر نیست بلکه تلطیف شدن فضاست.

بنی اعتماد در پایان گفت: امیدوارم همان طور که مسئولیت بر عهده وزارت ارشاد است، اختیار در حوزه وظایف وزارت ارشاد تعریف شود و هیچ فیلمی در هیچ کمدی باقی نماند.