خیام‌خوانان درخشیدند/ نجواهای «ماما زار»

به گزارش خبرنگار مهر، بخش اول برنامه های اجرایی دومین فستیوال موسیقی نواحی «آینه دار» که روز شنبه ۱۶ خرداد ماه در تالار رودکی برگزار شد، به اجرای گونه های مختلفی از موسیقی منطقه بوشهر اختصاص داشت.

 ابتدای کار با اجرای مراسم سنج و دمام زنی به سرپرستی استاد احمد علی شریفی همراه بود که این بخش با توجه به حضور پر رنگ سازهای کوبه ای و آشنایی نسبی پایتخت نشینان با این فضای موسیقایی با استقبال قابل توجه علاقه مندان روبه رو شد. در بخش پایانی مراسم نیز شیوه دیگری از مراسم سنج و دمام زمانی برای تماشاگران اجرا شد.

اجرای «سه شیوه شروه خوانی» بخش دیگری از برنامه بود که به سرپرستی کرامت قنبری نژاد برای علاقه مندان اجرا شد. در این برنامه که به نوعی صدای غم مردم و فریادی از مظلومان  مقابل ظلم است در ابتدا هنرمند در قالب یک اجرای دعوتی و مثنوی‌خوانی کار خود را آغاز کرد و بعد اجرای قطعاتی ادبی و حماسی از فایز دشتی کار را به یک گفتگوی آوازی دو نفره انجامید که به دلیل نوع گفتار آوازی و شیوه حزن انگیز خود عموما فضای جمعی را نیز تحت تاثیر خود قرار داد.

 یکی از بخش های جالب توجهی که بعد از اجرای مراسم نی انبان با اجرای «حاجیونی»، «بیت عروسی، بیت عزا»، «چاووشی» و موسیقی دریانوردان بوشهر فضای تالار رودکی را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد مربوط به اجرای بخشی از مراسم «خیام خوانی» بود که مخاطبان تهرانی بخش بسیار کوچکی از آن را در کنسرت های گروه لیان بوشهر دیده بود.

برنامه ای مشتمل بر اجرای اشعاری از خیام نیشابوری که به دلیل شیوه خاص اجرای آن از برنامه های محبوب مردمان منطقه بوشهر است و در این بخش برنامه برای مخاطبان اجرا شد که به دلیل نوع خاص اجرا با استقبال مخاطبان روبه رو شد.

در بخش سوم که به اجرای بخشی از موسیقی منطقه خوزستان اختصاص داشت گروه عبدالکریم پاک سیرت براساس گوشه های آوازی موسیقی ایرانی و مقام های دزفولی و شوشتری چند قطعه موسیقایی را در قالب تصنیف و ساز و آواز اجرا کردند.

اجرای موسیقی «حفله عربی»، «علوانیه با سازهای ربابه و گلن» و «ریف عربی اهواز» بخش دوم برنامه بود. گونه موسیقایی علوانیه یکی از گونه های مهجور موسیقی منطقه خوزستان است که در این چند سال اخیر تلاش هایی برای ثبت جهانی آن صورت گرفته اما به گفته خالقان این گونه موسیقایی همچنان در نوبت توجه مسوولان سازمان میراث فرهنگی است که هنوز ثبت جهانی این گونه موسیقایی را به شکلی جدی در دستور و اولویت کار خود قرار نداده اند.

در این بخش از برنامه استاد عاشور چنانی با ساز گَلِن، لفته دیلمی با ساز سنتور و حمید شمس فر خواننده و «کاسوره» نواز قطعاتی را برای مخاطبان تالار رودکی به اجرا گذاشتند.

اما گل سرسبد اولین روز از برگزاری دومین فستیوال موسیقی نواحی «آینه دار» مربوط به اجرای مراسم زار منطقه اروندکنار بود که با حضور «ماماجواد یا ماما کاظمیه» از معروف ترین و مشهورترین ماما زارهای منطقه خوزستان و گروهی از نوازندگان سازهای کوبه ای و نجواگران برای مخاطبان اجرا شد.

این آیین ویژه بر اساس اعتقاد راسخ مردمان جنوب به درمان بیمار به وسیله موسیقی است که به عنوان یکی از جذاب ترین و تاثیرگذارترین آیین های موسیقایی کشورمان به حساب می آید. البته در برخی نوشته ها آمده که «در باور باورمندان به آیین زار، برخی از انسان ها، توسط نیروهای نامرئی که به عنوان باد شناخته می‌شوند تسخیر می شوند. این بادها شخصیت های گوناگونی دارند، و بیماری و افسردگی و روان پریشی شخص تسخیر شده را موجب می شوند. و آیین زار برای درمان آن‌ها برپا می‌شود.»

در این آیین که با ذکر صلوات بر محمد و آل محمد آغاز می شود، مامازار بعد از یک تمرکز چند ثانیه ای شروع به نجواهای نیایش گونه می کند و بعد گروه نوازندگان سازهای کوبه ای با شیوه ای خاص که به آن «دِگ زدن» می گویند همراه با این نجواها، سازهای خود را به صدا در می آورند و مراسم با این شیوه به کار خود ادامه می دهد.