آیا «قرآن بر سر گرفتن» فقط به شب قدر اختصاص دارد

فارس نوشت: یکی از اعمالی که علاوه بر سایر ادعیه در شب‌های قدر توصیه شده است «قرآن بر سر گرفتن» است. این سؤال مطرح می‌شود که چرا در شب قدر باید قرآن بر سر گرفت؟ آیا این عمل مستند قرآنی یا روایی دارد؟

خداوند متعال در قرآن کریم فرموده:«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَة»؛ اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‏‌اى براى تقرب به او بجوئید.

در این آیه روى سخن به افراد با ایمان است و به آنها دستوراتی براى رستگار شدن داده شده است. از جمله آنها این است که فرموده براى تقرب به خدا وسیله‏‌اى انتخاب کنید.

«وسیله» معناى وسیعى دارد و هر کار یا چیزى را که سبب نزدیکى به پیشگاه مقدس پروردگار شود، شامل مى‏‌شود؛ مثل ایمان به خدا و پیامبر اکرم(ص)، جهاد، نماز، زکات، روزه، زیارت خانه خدا، صله‏ رحم، انفاق و نیز شفاعت پیامبران و امامان و بندگان صالح و پیروى از آنها و حتى سوگند دادن خدا به مقام پیامبران و امامان و صالحان که نشانه علاقه به آنهاست، جزء مفهوم وسیع «وسیله» است؛ چرا که همه‏ این امور باعث تقرب و نزدیکى به خداست.

احمد بن حنبل پیشوای مذهب حنبلی در اهل سنت از عمران بن حصین نقل مى‌کند که از پیامبر اکرم(ص) شنیدم مى‌فرمود: «اقْرؤُا الْقُرآنَ وَسَلُوا اللهَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَجئ قَومٌ یَسْألُونَ بِهِ النّاسَ»؛ قرآن را بخوانید و از خدا به وسیله آن درخواست، پیش از آنکه گروهى بیایند به وسیله آن از مردم سؤال کنند.

انجام «قرآن به سر» نیز واسطه قرار دادن و توسل به قرآن و معصومین علیهم‌السلام برای تقرب به درگاه الهی است و آنچه در مفاتیح‌الجنان در این خصوص نقل شده به نقل از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام است.

سید بن طاووس در کتاب الاقبال نقل می‌کند که امام باقر(ع) فرموده:«تَأْخُذُ الْمُصْحَفَ فِی ثَلَاثِ لَیَالٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَتَنْشُرُهُ وَ تَضَعُهُ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ مِنْ حَاجَةٍ»؛ در سه شب از شب‌های ماه رمضان قرآن کریم را بردار و آن را باز کن و در مقابل خود قرار بده و بگو:«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ....»

سید بن طاووس در روایتی دیگر از امام صادق(ع) نقل می‌فرماید که: «خُذِ الْمُصْحَفَ فَدَعْهُ عَلَى رَأْسِکَ وَ قُلِ- اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِه‏....»؛ قرآن کریم را بردار و آن بر روی سرت قرار بده و بگو:« اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِه‏....»

ناگفته نماند که قرآن به سر گرفتن و توسل به آن اختصاصی به شب قدر ندارد، چنانکه در روایتی از امام رضا(ع) می‌خوانیم که هنگامی که به سبب مشکلات حزن و اندوه شدیدی تو را فراگرفته دو رکعت نماز بخوان به این صورت که در رکعت اول سوره حمد و آیةالکرسی و در رکعت دوم سوره حمد و سوره قدر را قرائت کن. سپس قرآن را بردار و بر روی سرت قرار بده و بگو:« اللَّهُمَّ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ إِلَى خَلْقِکَ وَ بِحَقِّ کُلِّ آیَةٍ فِیهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مَنْ مَدَحْتَهُ فِیهِ عَلَیْک‏..» بعد از اینکه ده مرتبه خداوند را به حق خودش و حق چهارده معصوم علیهم‌السلام خواندی در ادمه حضرت می فرماید:« فَإِنَّکَ لَا تَقُومُ مِنْ مَقَامِکَ حَتَّى تُقْضَى حَاجَتُک‏»؛ همانا از جایت بر نمی‌خیزی مگر اینکه حاجتت برآورده می‌شود.